Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) In Christi nomine. Henricus gratia Dei imperator augustus, anno imperii eius septimo, nono kalendas febroarius, inditione quarta. Commutatio bone fidei noscitur esse contractum | ut vice emtionis obtineat firmitatem eodemque nexu oblicat contradantes. Placuit itaque et bona convenit voluntate inter Teuderulfum (a) archidiaconum et prepositum (b) de ordine | sancte Bergomensis Eclesie nec non et inter Auprandum qui et Amizo filius quondam Benedicti de civitate Bergamo, qui professus est legem vivere Langobardorum, ut in Dei nomine debeat dare sicut | a presenti dedit in primis ipse Teuderulfus archidiaconus et prepositus (c) eidem Auprandi commutatori suo in causa commutationis nomine, suo iure presenti die abendum, id est petia una de terra | clausuriba, iuris canonice eiusdem matris eclesie Sancti Vincentii; et est posita petia ipsa de terra non longe a loco qui dicitur Crene et vocatur Prato malo. Coeret ei a mane via, in aliquit | Sancti Alexandri, a montibus similiter, a meridie Tagempaldi diac(onus)et Grimaldi germanis, a sera currit aqua; et est petia ipsa de terra clausuriba cum fosato et cesa per iusta mensura | tabulas legitimas duocenti vigincti et quatuor. Quidem ad vicem recepit ipse Teuderulfus archidiaconus et prepositus ad partem (d) eiusdem canonice Sancti Vincentii ab eodem | Auprando commutatore suo similiter in causa commutationis nomine, iuris predicte eclesie vel canonice Sancti Vincentii abendum, id est petia una de terra aratoria iuris suprascripti Aupran|di, que est constituta in vico et fundo Palatio, locus ubi dicitur Cadrega: coeret ei a totis partibus Sancti Alexandri; et est campo ipso infra ipses coerenties per iustam mensuram tabulas | legitimas trecenti quadraginta quinque. Quidem et ut ordo legis depossit ad hanc previdendam commutationem acceserunt super ipses peties terre ad previdendum et estimandum, id | sunt Abel qui et Vuido archipresbiter de ordine eiusdem sancte Bergomensis Eclesie et missus domni Alcherii episcopi, una cum tribus hominibus Deum timentes estimatoribus, quorum nomina sunt Pe|trus filius quondam Audeverti et Leobardus filius quondam Leoni seu Iohannes filius quondam item Iohanni, isti de suprascripta civitate Bergamo; quibus omnibus rectum comparuit et ipsi estimatores estimaverunt | et dixerunt eo quod meliorata et ampliata causa reciperet ipse Teuderulfus archidiaconus et prepositus ad partem predicte eclesie vel canonice Sancti Vincentii ab eodem Aupran|do commutatore suo quam ei daret, et ac commutatio inter eos legibus hac firmiter fieri posset. As autem peties terre superius dicte vel commutate cum superioribus et inferio|ribus seu cum ingressoras et accessionibus suorum in integrum ipsi commutatores sibi unus alteri in vice commutationis tradiderunt, fatiendum pars parti a die presenti quod ut superius in com|mutatione dederunt cum heredibus et successoribus suorum, iure proprietario nomine quicquit voluerint, sine omni uni alterius suorumque heredibus vel successoribus contraditione. Et spoponde|runt se ipsi commutatores sibi unus alteri invice commutationis cum heredibus et successoribus suis suprascriptes peties terre sicut superius in commutatione dederunt omni tempore ab omni contradi|centes homines defensare; unde penas inter se posuerunt, ut si quis ex ipsis aut heredes vel successores suorum se de ac commutatione removere quesierint et non permanserint in ea om|nia qualiter superius legitur vel si ab unoquoque homine iam (e) nominates peties terre sicut superius legitur non defensaverint ad invicem, tunc illa pars que hoc non conservaverint componat a par|te fidem servantis pena nomine iam dictes peties terre in duplum sub estimatione sicut pro tempore meliorates fuerint aut valuerint in eisdem vel in consimilis locis, quia sic inter eos conve|nit. Et si ipsi Teuderulfi archidiaconi et prepositi propter honorem archidiaconati sui lex Romana aliquit impedit nec liceat ei amodo ullo tempore nolle quod voluit, set quod ab eo hic se|mel factum vel conscriptum est inviolabiliter conservare promisit cum stipulatione subnixa. Unde due cartule commutationis uno tinore scripte sunt. Actum suprascripta civitate Bergamo.
Signum # manu(m) suprascripti Auprandi qui et Amizo, qui hanc cartulam commutationis ut superius fieri rogavit.
(L) Abel archipresbiter, missus ut supra, subscripsi.
Signum # manibus suprascriptorum Petri, Leobardi atque Iohanni, qui super ipses peties terre accesserunt et estimaverunt ut superius.
Signum # manibus Laurentii seu Giselberti germanis legem viventes Romana testes.
Signum # manibus Lanfranci, Martini et Lanzoni, isti de suprascripta civitate Bergamo testes.
(ST) Petrus notarius sacri palatii scripsi, post traditam complevi et dedi.

(a) Teud- su rasura.
(b) et p(re)positu(m) nell'interlineo.
(c) et p(re)positus nell'interlineo.
(d) et p(re)positus ad parte(m) su rasura.
(e) i- corretta su altra lettera principiata.

Edizione a cura di Cristina Carbonetti
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis