Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) In Christi nomine. Cunradus gracia Dei imperator augustus, anno i[mp]eri eius undecimo, mense febroarius, indicione sesta. Comutacio bone fi[dei no]situr esse contractum ut vicem emcionis obtinead firmita[tem eo]dem|que nexu oplicant contradantes. Pl[acuit] itaque, bona convenit volun|tatem inter dominus Ambrosius episcopus sancte Bergomensis Eclesie [nec non et inter] (a) | Lanzus filius quondam Vitaliani, de loco Curnasco, qui profesus est ex na[cione mea le]gem vivere Langobardorum, ut in Dei nomine debeant dare, sicut et a presen[ti]| dedit i[n pr]imis dedit (b) ipse d[omnus] Am[bro]sius e[piscop]us eiusdem Lanzoni comu|[tatori] suo in causa comuta[cio]nis no[mine suo iure presenti die abendum id sunt] pecias duas de terra, una aratoria et una que est cl[auso]ri[ba iu]|ris ipsius episcopati, que est institute in loco et fundo Albine. Prima pecia de terra | aratoria regiacet a locus qui dicitur Nigriani, et est per iusta mensura perticas iugiales le|giptimes sex [et] tabulas legiptimas vigincti et due; fines: a mane suprascripto Lanzoni | et in aliquit via, a meridie et sera seu a montibus Sancti Alexandri et in aliquit via (c). Predicta | pecia de terra clausoriba regiacet a locus qui dicitur Tidolo, et est per ius[ta] mensura tabu|las legiptimas quadtuor; fines: a mane et montibus Sancti Alex[a]ndri, a meridie [[.....]]oni, a sera via. Quidem ad vicem recepit ipse domnus Ambrosius episcopus a part[e sui e]piscopati ab eodem Lanzo comutatore suo similiter in causa comutacionis no[mine presenti die] iuris predicti sui episcopati abendum, it sunt pecia una de terra cum vites s[uper]| se abente et decem pecie aratorie que sunt (d) constitute in eodem loco et fundo Albi[ne]. | Suprascripta pecia de terra cum vites super se abente regiacet a locus qui dicitur Favale et est per iusta | mensura tabulas legiptimas vigincti et quinque; a mane Faustini, a meridie et sera | suprascripti Lanzoni, a montibus Sancti Alexandri. Prima pecia aratoria est a locus qui dicitur Rivalta; | est per mensura iusta tabulas duodecim et dimidia: a mane et montibus Sancti Alexandri, a me|ridie Stefani. Secunda pecia dicitur Cruicia et est per iusta mensura tabulas decem et dimidia: |[a] mane Faustini, a meridie via, a montibus aqua. Tercia pecia dicitur Sabbone et est per iu|sta mensura tabulas octo: a mane et meridie Sancti Alexandri, a sera Vualperti. Quart[a]| pecia dicitur a Favale; est tabulas legiptimas sex: a mane et sera Faustini. Quin[ta p]ecia dicitur in Runcolo; est tabulas legiptimas quadtuordecim: da trex partibus S[ancti Al]exandri, a montibus Leoni. Sesta pecia dicitur a la Trexa; est tabulas septe: a mane et | montibus Sancti Alexandri, a sera via. Septima pecia dicitur a la Salice; est tabulas u[n]de|cim et dimidia: a mane Sancti Alexandri, a meridie Petri, a sera aqua. Octava pecia | dicitur in Runco de Nanzo; est tabulas legiptimas vigincti: a mane Faustini, a sera Le|oni, a montibus Stefani. Nona pecia dicitur in eodem Cruicia; est per mensura iusta tabulas | legiptimas treginta et una: a mane Petri, a meridie via, a montibus aqua. Deci|ma pecia a locus qui dicitur Agro, et est per mensura iusta tabulas legiptimas octo: a ma|ne Faustini, a sera Sancti Alexandri, a montibus Petri. Quidem et ut ordo legis depossit | et anc previdendam comutacionem acceserunt super ipsas pecias terre a previdendum et | estimandum, it est Daniel presbiter de ordine sancte Bergomensis Eclesie et missus ipsius d[omni]| Ambrosii episcopus, una cum tribus ominibus Deum timentes exstimatoribus, corum nomi|na sunt Faustino filio Cenasconi et Petro filio quondam Iohanni seu item Gisemundo filio | quondam Gariverti deodem loco Albine; quibus omnibus rectum conparuit esse et ipsi exstima|tores exstimaverunt et dixerunt eo quod meliorata et ampliata causa recipere ipse | domnus Ambrosius episcopus a parte eiusdem sui episcopati ab eodem Lanzo comutatori suo quam | ei dediset et ac comutacio inter eos legibus et firmiter fieri posset. As autem peci|as terre superius dicte vel comutate, cum superioribus et inferioribus seu cum ingre|soras et (e) acessionibus suorum in integrum ipsi comutatores sibi unus alteri in vicem comu|tacionis tradiderunt, faciendum pars parti a die presenti quod ut supra in comutacione | dederunt cum eredibus et succesoribus suorum, iure proprietario nomine, quicquit voluerint, sine [o]mni | uni alterius suorumque eredibus vel successoribus contradicione. Et sponderunt (f) se ipsi comutatore[s]| sibi unus alteri cum eredibus et successoribus suorum suprascriptas pecias terre superius comuta[te]| omni tempore ab omni contradicentes omines defensare; unde pena inter se posu|[e]runt, ut si quis ex ipsis aut eredibus vel successoribus suorum se de ac comutacione remo|vere quesierint et non permanserint in ea omnia qualiter superius legitur vel si ab unum|coque (g) ominem iam nominatis pecias terre sicut superius legitur non defensaverint, | tunc illa pars que oc non conservaverint conponat a parte fidem servandi pena | nomine suprascriptas pecias terre in duplum sub estimacione in consimilis locis sicut pro tempo|re melioratis fuerint aut valuerint, quia sic inter eos convenit. Et si eidem Am|brosii episcopi propter onore episcopati sui de lege Romana aliquit inpedit, nec | eum licead ullo tempore nolle quod voluit, set quod ab eo ic semel factum vel | conscriptum est inviolabiliter conservare promisit con stipulacione subnixa . | Unde due comutacione uno tinore scripte sunt. Actum suprascripto loco Albine (h).
Signum # manu(m) suprascripti Lanzoni qui ac cartulam comutacionis fieri rogavi.
Signum # manibus suprascripti Faustini et Petri seu Gisemundi qui super | ipses pecies terre accesserunt et exstimaverunt (i) ut supra (j).
Signum # manibus Nembroni et Adelberti, pater et filio, viventes | lege Romana testibus.
Signum # manibus Lanfranki et Teudaldi seu Vuiberti testibus.
(ST) Ego Rihizus notarius scripsi, postradita conplevi et dedi.

(a) Lacuna per circa 10 lettere.
(b) Così A.
(c) -a nell'interlineo.
(d) A sun
(e) Segue p(ro) eraso.
(f) Così A.
(g) Così A.
(h) Albine nel rigo sottostante, presso il margine destro.
(i) -x- nell'interlineo.
(j) A supa con trattino abbreviativo su -p-

Edizione a cura di Marco Vendittelli
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis