Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) In Christi nomine. Cunradus gracia Dei imperator augustus, anno imperii eius duodecimo, mense marcius, indicione septima . | Comutacio bone fidei noxitur ęssę contraactum (a) ut vicem emcionis obtineat firmitatem eodemque nexu | oblicant contraentes. Placuit itaque et bona convenit voluntatem inter domnus Ingo presbiter et prepositus ecclesie et canonic[e]| Sancti Alexandri, sita civitate Bergamo (b) ubi eius sanctum requiessit corpus, que canonica ipsa et ecclesia (c) pertinere videtur de sub regimine et potestate | episcopo sancte Bergomensis Ecclesie, nec non et inter Petro filio item Petri de loco Auline, que per inspiracione Dei (d) monehus effectus est, ut in (e) | Dei nomine debeant dare, sicut et a presenti dederunt ac tradiderunt vicissim (f) sibi unus alteri pars (g) parti per anc painam comutacionis | nomine tradiderunt. In primis dedit ipse domnus Ingo presbiter et prepositus da parte ipsius ecclesie et canonice eidem Petri in causa comutacio|nis nomine ad proprium abendum, it sunt pecies due de campo iuris ipsius canonice et ecclesie, quibus ęssę videntur (h) in suprascripto loco et fundo Aulene (i). | Prima pecia est (j) prope curte ipsius Petri et est per mensura iusta tab(u)l(a)s centum quinque: coerit ei a mane ipsius Sancti Alexandri, a meridie et sera tua (k) emtori, a montes | ----. Secunda pecia est ibi prope et est per mensura iusta perticas quinque et tab(u)l(a)s sedecim: coerit ei a mane tua comutatori, a meridie via, | a sera Buhoni et Alhisi, a montes Bezoni. Quidem ad vicem recepit ipse domnus Ingo prepositus ad parte ipsius canonice ab eodem Petro | similiter in causa comutacionis nomine ad proprium abendum, it sunt pecies trex de terra campiva, iuris ipsius Petri, quibus sunt posi|te in suprascripto loco et fundo Auline. Prima pecia dicitur Rubianda; est per mensura iusta tab(u)l(a)s centum sex: coerit ei a mane Iohanni, a meridie | mihi reservo, a sera accessio, a montes via. Secunda pecia dicitur Lebiaria; est per mensura iusta tab(u)l(a)s sexaginta et quattuor: coerit ei da | omnes partes ipsius Sancti Alexandri. Tercia pecia est ibi prope; per mensura iusta tab(u)l(a)s nonaginta et septem: a mane Petri, a meridie Iohanni, | a sera et montes Sancti Allexandri, sibeque alii sunt coerentes. As denique iam dictis rebus, sicut superius legitur superius nominatis vel comutatis, | una cum accessionibus et ingresoras earum seu cum superioribus (l) et inferioribus suis qualiter superius legitur in integrum vicissim sibi unus alteri | pars (m) parti per anc painam comutacionis nomine tradiderunt, faciendum exinde unusquisque de co receperunt tam ipsi quamque | et subcessore vel heredes eorum legaliter proprietario nomine quitquit voluerint aut previderint, sine omni uni alteri contradicione. Et spo|ponderunt se ipsi comutatores tam ipsi quamque et subcessores vel heredes eorum quisco ab invicem comutacionis nomine tra|diderunt in integrum omni tempore ab omni omine defensare. Quidem et ut ordo legis depossit et ad anc previdendam comutacionis | accesserunt super ipsis rebus ad previdendum, est (n) Andreas presbiter (o) de ordine ipsius canonice, missus domni Ambrosi episcopus et suprascripto Ingoni | prepositus ab eorum directo, una cum trex bonos omines estimatores, corum nomina sunt Andrea (p) qui cocatur (q) Gastaldio, de loco Spor|ciatica, et Bezo seu Petro de loco suprascripto (r) Auline; quibus omnibus estimantibus comparuit eorum et estimaverunt quod melioratas et am|pliatas res reciperet ipse domnus Ingo prepositus ad parte ipsius canonice ab eodem Petro quam dare, et legibus comutacio | ipsa ec fieri posset. De quibus et pena inter se posuerunt, ut quis ex ipsis aut subcessores vel heredes eorum vel si ab unumquemque ominum | quisco ab invicem comutacionis nomine tradiderunt non defensaverint componant pars parti fidem servandi pena dublis | ipsis rebus sicut pro tempore fuerit melioratis aut valuerit sub estimacione in consimiles locas. Et pro onore sacerdocii mei | nec mihi licead ullo tempore nolle quod volui set quod a me semel factum vel conscriptum est inviolabiliter conservare promito con | stipulacione subnixa. Unde due car(tule) comutacionis uno tinore scripte sunt. Actum civitate Bergamo. Feliciter.
Signum # man(us) suprascripti Petri qui anc car(tulam) comutacionis fieri rogavit ut supra.
Signum # manibus suprascriptorum Andrei (s) et Bezoni seu Petri qui super ipsis rebus accesserunt et estimaverunt ut supra.
Signum # manibus Otoni et Arlembaldi legem viventes Romana testes.
Signum # manibus Romedii et Lanfranci seu item (t) Lanfranci testes.
(ST) Ego Vuilielmus notarius et iudex sacri palacii scripsi, postradita complevi et dedi.

(a) Così A.
(b) A B(er)ga
(c) et eccl(esi)a nell'interlineo.
(d) D(e)i nell'interlineo.
(e) A in | in
(f) La seconda -i- corretta su s
(g) -s nell'interlineo.
(h) A vit(ur)
(i) Così A.
(j) Prima - e(st) nell'interlineo.
(k) -a nell'interlineo.
(l) -e- nell'interlineo.
(m) A paras
(n) Così A, per id est?
(o) p(res)b(ite)r nell'interlineo.
(p) -e- corretta su a
(q) Così A per vocatur
(r) suprascripto nell'interlineo.
(s) Segue rasura per circa 5 lettere.
(t) i- nell'interlineo.

Edizione a cura di Marco Vendittelli
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis