152
Cartula offersionis
1012 settembre 6, 'Argene'.
Adela, contessa e moglie del marchese Azo, di legge longobarda, dopo aver dichiarato dinanzi a Lanfranco conte del comitato di Olza di non aver subito violenza e di agire liberamente, dona alla Chiesa cremonese, presieduta dal vescovo Landolfo, il castrum di Vidiceto con fossato e fortificazione ed aree pertinenti per la misura complessiva di tre pertiche e nove tavole e i terreni che ha nei territori di S. Pietro (Pieve Gurata), ubi Braida nominatur, Cappella (de' Picenardi), Scandolara (Ravara), Vulteroso, Gagiolo qui dicitur Razoni (Gazzo Pieve San Giacomo), costituiti da sedimi, vigneti, terreni aratori, prati, pascoli e boschi per la misura complessiva di duecentottantasette iugeri, due pertiche e quindici tavole.
Copia autentica inizio sec. XIII, BSCr, LC, Codice Sicardo, p. 210, n. 151 [B]. Regesto sec. XVIII, Bonafossa, p. 46. Copia sec. XIX, Cereda, sc. 1, sec. XI, n. 17 (trascrizione di mano di Odoardo Ferragni). Regesto sec. XIX, Ferragni, n. 128.
B è così autenticata: (SN) Ego Gyardus notarius huius exemplar vidi et hoc scripsi et subscripsi.
Nel margine esterno, di mano dl sec. XVII: XL.
Edizione: Muratori, Antichità Estensi, I, col. 121; Falconi, I, p. 328, n. 123.
Regesto: Robolotti, p. 18, n. 141; Astegiano, I, p. 50, n. 18; Savio, p. 40.
Il titolo che precede il documento è in inchiostro rosso.
Cartula offersionis
In nomine domini Dei et salvatoris nostri Iesu Christi. Enricus gratia Dei rex, anno regni eius Deo | propitio hic in Italia nono, sesto die mensis septembris, indic(tione) decima. Episcopio Sancte | Cremonensis Ecclesie, ubi nunc domnus Landulfus preordinatus esse videtur, ego Adela comitissa, conius Azoni marchio, q(ui) professa sum ex natione mea legem vivere | Salicha, ---- (a) pro ipso viro meo legem vivere Langobardorum, ipso na(m)que iugale |(p. 211) et mundoaldo meo michi consentiente et subter confirmante et mihi c(ui) s(upra) Azoni predictus | Otbertus genitor meus similiter mihi consentiente et subter confirmante et iuxta | legem eidem viro meo una cum notitia Lanfranki comiti huius comitatu Aucien|se, in cuius presentia vel testium certa facio professione et manifestatione quod me nullam | pati violentiam a quopiam homine neque ab ipso iugale et mundoaldo meo, nisi mea bona | et spontanea voluntate, offertrice (b) et donatrix ipsius episcopii, presens presentibus dixi: Quisquis in sanctis | ac venerabilibus locis ex suis aliquit contulerit rebus, iuxta Actoris (1) vocem, in hoc seculo | centuplum accipiat, insuper, quod melius est, vitam possidebit eternam. Ideoque ego q(ui) s(upra)| Adela dono et offerto a presenti die in eodem episcopio, h(ec) sunt casis et omnibus rebus territori|is illis iuris mei quos habere visa sum in locas et fundas Videceto, Sancto Petro, ubi Brai|da nominatur, ad locus ubi dicitur Capella, Scandolaria, Vulteroso, Gagiolo qui dicitur Razoni vel in eorum adiacentiis et pertinentiis. Et sunt casis et rebus ipsis in eodem loco Videce|to de areis, castro cum tonim(ine) et fossato circu(m)dato per mensuram iustam perticas iugiales | tres et tabulas novem, foris circuitu ipso castro. Et in prenominatas locas Sancto Petro, ubi Braida dicitur, non multum longe da ecclesia ipsius loci, et ubi dicitur Capella, Scandolaria, Ga|giolo qui dicitur Razoni, sunt rebus ipsis de sediminibus et vineis cum areis suarum seu terris | arabil(ibus) et pratis, silvis ac stallareis et gerboras iugis duocenti octuaginta VII | et perticas iugiales due cum tabulas quindecim, ut dictum est, ipsis rebus tam casis, | castro, sediminibus et vineis cum areis suarum, terris arabil(ibus), pratis, pascuis, silvis | ac stallareis, ripis, rupinis ac paludibus, funtaneis et piscationibus, coltis | et incoltis, divisis et indivisis, una cum finibus, terminibus et accessionibus et usibus | aquarum aquarumque ductibus cum omni iure adiacenciis et pertinentiis earum rerum per locas | et vocabulas ab ipsis casis, castro et rebus pertinentibus, omnia et ex omnibus ipsis rebus sicut | mihi cui supra Adele per quale(m)c(um)que ingenio pertinet inintegrum. Et si amplius de ipsis meis iuris rebus | in easdem locas, ut supra declaratum est, inventis fuerint quam ut supra mensura legitur, per hanc car(tulam)| offersionis in iure et potestatem eiusdem episcopii permaneat. Que autem suprascriptis casis, castro et | omnibus rebus iuris mei superius dictis una cum accessionibus et ingressoras seu cum superi|oribus et inferioribus earum rerum, qualiter superius mensura legitur et sunt co(m)prehens(e), in integrum ab hac die in | eundem episcopium dono et offero et per presentem car(tulam) offersionis ad partem ia(m) dicti episcopii ad proprium | habendum confirmo. Insuper per cultellum, festucum notatum, vuantonem et vuasonem terre | seu ramum arboris pars eidem episcopii exinde coram testes presentialiter legitimam facio tradi|tionem et vestituram et me exinde foris expulli, vuarpivi et absasito feci et parti ia(m)| dicti episcopii proprietatem habendum relinco, faciendum exinde a presenti die iure proprietario no|mine quicquid voluerit sine omni mea et heredum ac proheredumque meorum contraditione vel re|petitione. Si quis vero, quod futurum esse non credo, si ego ipsa Adela, quod absit, aut ullus de here|dibus ac proheredibus meis seu quislibet oposita persona contra hanc car(tulam) offersionis ire quandoque | te(m)ptaverimus aut eam per covis ingenium infrangere quesierimus, tunc inferamus a parti | eidem episcopii, si exinde litem intulerimus, multa, quod est pena, auro optimo uncias duodecim, | argenti ponderas viginti. Et quod repetierimus et vindicare non valeamus, set presens hanc |(p. 212) car(tulam) offersionis dioturnis temporibus firma et stabilis permaneat atque persistat inconvulsa cum | stipulatione subnixa. Et ad me q(ue) supra Adela meique heredes ac proheredes ad partem eiusdem | episcopii suprascriptis casis, castro et omnibus rebus, qualiter superius legitur, inintegrum ab omni homine sint defensatis. Quod si defendere non potuerimus aut si exinde aliquid parti iam dicti episcopii per covis ingenium sub|trahere quesierimus, tunc in duplum ia(m) dictis casis et rebus a parte eiusdem episcopii restituamus sicut pro | tempore fuerint melioratis aut valuerint sub estimatione in consimiles locas. Et ber|gamena cum atramentario de terra levavi, paginam Ambrosii not(arius) et iudex sacri palacii | tradidi et scribere rogavi in qua subter confirmo testibusque obtulit roborandam.Actum | loco ubi dicitur Argene, feliciter. Signum + manus suprascripte Adele comitissa qui hanc car(tulam) offersionis | fieri rogavi. Signum + manus suprascripto Lanfranki comes qui eadem Adela comitissa inter|rogavit ut supra. + Azo subscripsi. + Otbertus marchio subscripsi. Signum +++ m(ani)b(us)Lan|zoni et Odoni seu Petri, legem viventes Salicha testes. Signum +++ m(ani)b(us)Garibal|di et Rodulfi atque Ingera(m)mi, testes. Signum + manus Ada(m)mi teste.
(SN) Ego q(ui) s(upra) A(m)brosius notarius et iudex sacri palatii scripsi, p(os)tradita complevi et dedi.
(a) Spazio lasciato in bianco, integrabile con et nunc
(b) Così B.
(1) Cf. Math. 19, 29.
Edizione a cura di
Valeria Leoni
Codifica a cura di
Valeria Leoni