Lombardia Beni Culturali
108

Cartula offersionis

1078 ottobre, Genivolta.

Adelberto prete e vescovo di Siena, figlio del defunto Rotepaldo, di Castel Gabbiano dona all'episcopio cremonese tutti i beni che egli ha in Castel Gabbiano e nelle sue pertinenze, per la misura di diciotto tavole, e nel territorio di Vidolasco, in Trezzolasco e in Publica, per la misura complessiva di venticinque iugeri.

Copia autentica inizio sec. XIII, BSCr, LC, Codice Sicardo, p. 145, n. 107 [B]. Copia sec. XIX, Cereda, sc. 1, sec. XI, n. 115 (trascrizione di mano di Odoardo Ferragni). Regesto sec. XIX, Ferragni, n. 226 (lo stesso documento pare regestato con gravi fraintendimenti anche al n. 228).
B è così autenticata: (SN) Ego Gyrardus notarius huius exemplar vidi et hoc scripsi et subscripsi.
Nel margine esterno, di mano del sec. XVII: VV.

Edizione: Falconi, II, p. 17, n. 223.
Regesto: Robolotti, p. 29, n. 246; Astegiano, I, p. 85, n. 166; Savio, p. 66.

B non riporta la sottoscrizione del notaio rogatario dell'originale.
L'autore dell'atto è il prete Adelberto di Castel Gabbiano, che compare già nel 1035 come diacono della Cattedrale di Bergamo e che sottoscrive questo documento quale vescovo di Siena; tuttavia secondo il Gams in questo anno Adelberto non era più vescovo di Siena (il suo episcopato durò infatti secondo Gams dal 1065 circa al 1072), sostituito da Rodolfo (1073-1083); il Kehr (Italia Pontificia, III, p. 202, n. 20) menziona una lettera pontificia di Gregorio VIII, datata 1076 novembre 1, in cui il pontefice notifica ai vescovi della Tuscia che Rodolfo è stato scomunicato per aver intrattenuto relazioni con lo scomunicato Enrico IV, mentre con altra lettera, datata 1077 settembre 16 (ibidem, p. 283, n. 12), ordina a Rodolfo vescovo di Siena e a Rainerio vescovo di Firenze di fare in modo che Bonoiso arciprete mantovano divenga vescovo di Volterra (Bonoiso precisa il Kehr non fu tuttavia mai eletto).
Il titolo che precede il documento è in inchiostro rosso.
Il documento è molto scorretto.

De eodem
Anni ab incarnatione d(omi)ni nostri Iesu Christi millesimo septuagesimo octavo, mense octub(e)r, | indictione prima. Ecclesia Sancte Marie, que est episcopii Sancte Cremonensis Ecclesie, ego in Dei no|mine Albertus presbiter, filius condam Rotepoldi, de loco Gabiano, qui professo sum lege vi|vere Romana, presens presentibus dixi: Quisquis in sanctis ac venerabilibus (a) suis aliquis contullit rebus, | iuxta Auctoris vocem (1), in hoc seculo centuplum accipiet et insuper, quod melius est, vitam pos|sidebit eternam. Ideoque ego q------- (b) Albertus presbiter dono et offero in eadem ecclesia, nominati|ve cunctis casis et omnibus rebus territoriis illis iuris mei que habere viso sum in loco | Gabiano, tam infra castro qua(m)que foris eodem castro et in eius aiacentiis et pertine(n)tiis, | in loco et fundo Vidolasco et in Terzolasco atque in Publica et in eorum aiacenciis. Et | est predictis rebus de eodem castro Gabiano per mensuram iustam tabule decem et octo, foris | eodem castro, et in prenominatis locis Vidolasco, Terzolasco et Publica inter sediminas | et areis, pratis, silvis, vineis, terris arabilis, gerbidis super totam per mensuram iustam iu|geras viginti quinque. Et si plus inventum fuerit in prenominatis locis de meis iure re|bus tam infra castros quamque foris eodem castros (c) a presenti die maneat iure in eodem | episcopio per hanc car(tulam) offersionis, ut dictum est, a suprascriptis rebus, curtis, ortis, areis, clausuris, | campis, pratis, vineis, ----, areis, silvis, ripis, rupinis ac paludibus, caltis et in|caltis (d), divisis et indivisis, destrictis et teloneis, usibus atque aquarum ductibus |(p. 116) cum omne iure aiacentiis et pertinentiis earum rerum per locas et vocabulas a predictis rebus | pertinentibus inintegrum, presenti die in eadem ecclesia Sancte Marie vel pars ecclesia dederit, iure| proprietario nomine, quicquid volueritis sine omni mea qui supra presbitero et heredum meorum contradictione. |Quidem etpondeo (e) atque promitto me ego qui supra Alberto presbitero una cumeis (f) heredibus pars | ipsius episcopii vel cui pars ipsius episcopii dederit iure proprietario nomine, qualiter superius legitur, ab omni | homine defensare. Quas si defendere non potuerimus aut si vobis exinde aliquid per covis in|genium subtrahere quesierimus, tunc in duplum suprascriptis rebus sicut pro tempore fuer(int) melioratis a|ut valuer(int) sub estimatione in consimilibus locis. Quidem et ad hanc confirmandam | offersionis cartulam accepi ego qui supra Alberto presbitero a pars ipsius ecclesie pro misso Arnulfus | episcopus exinde launechil (g) de crosna una, ut hec mea offersione omni tempore firma et | stabilis permaneat atque persistat. Et nec mihi liceat ullo tempore nolle quod volui, set quod | ad me hic semel factum vel conscriptum est sub iusiurandum iviolabiliter (h) conservare | promitto cum stipulatione subnixa. Actum castro Iovisalta. Signum + mani|bus Vuiberti et Mauroni et Guifredi seu Iohannis atque Redold testibus. + Adelbertus in|dignus Senensis episcopus ad hanc meam offersionem coroborandam subscripsi et spontanee | confirmavi.


(a) Così B, che omette locis
(b) Integrato con -ui supra da mano moderna, probabilmente di Ippolito Cereda.
(c) eodem castros: così B.
(d) caltis et incaltis: così B.
(e) Così B.
(f) Così B.
(g) Così B.
(h) Così B, senza segno di abbreviazione.

(1) Cf. Math. 19, 29.

Edizione a cura di Valeria Leoni
Codifica a cura di Valeria Leoni

Informazioni sul sito | Contatti