Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

In nomine d(omi)ni Dei et salvatoris nostri Iesu Christi. Hotto gr(ati)a Dei imperator haugustus |, anno imperii eius Deo propicio nono, kalendas marcias, ind(ictione) quarta. Tibi Ermengarde puella, filia quondam Gaidulfi iudex, nos Bertilla et Adam iudex sacri palacii, iugalibus, qui professa sum ego B[er]|tilla ex nacione mea lege vivere Ribuariorum, set nunc pro ipso viro meo legem vivere videor Langobardorum, ipso namque iugale et mundoaldo meo m(ih)i consenciente et subter confir[mante]|[et iuxta legem] idem vir meo, una cum noticia Ardoini marchio et comes istius comitatu Ticine(n)s(is), qui in mallo vel in iudicio residebad, in caminata dormitoria, q(ue) est noviter edificata [in pala]|tio dom(n)i Petri episcopo, in iudicio resideret singulorum ominum iusticias faciendas ac deliberandas, resedent[ibus] cum eo Vualtari iudex et misus dom(n)i inp(erator)is,Agelmundus, Vual[[....]], [[....]]|dus, Cunibertus, Vualpertus, Aldo, Lanfrancus, Atto, Anselmus, Gerolimus et item Vualpertus iudices (c) sacri palacii, Litefredus, Petrus et Iohannes, lege(m) viventes [Ribuariorum], |[ibi] in eodem iudicio, presencia testium, certam facio professionem quod nullam me pati violenciam a q(uem)piam omine(m) nec ab ipso iugale meo (d) nixi mea bona et spontanea vol[untate offertor et offer]|[trix], donator et donatris tui presentes presentibus disimus, qua p(rop)t(er) donamus a presenti die dileccionis tue et in tui iure et potestate per anc car(tulam) donacionis proprietario nomine in[perpetuum]|[[....]], it est nostram porcionem de castrum unum, q(uo)d e(st) trex partes, q(ui) est constructum in loco et fundo Maleo, cum piscaria una, que est in fluvio Adua, cum casis, masariciis (e) et omnibus rebus [[....]]| iuris nostris iugalibus quam abere vixi sumus in locas et fundas Buxenadorio, Medade, Picinasco, Nespolo, Ledusa, Glariola atque in Sarrio, quod est nostram porcionem de eodem [castro per]| mensura iusta tabulis treginta; iam dictis rebus foris eodem castro seu in locas et fundas Buxenadorio, Medade, Picinassco, Nespolo, Ledusa (f) sunt (g) inter sediminas et areis ubi vites estant [per]| mensura iusta perticas iuiealis sex, de terris arabilis iuies quadraginta, de pratis iuies duas, de silvis, castenetis et roboretis seu ierboras per mensura iusta iuies sexaginta et quattuor. | Et si amplius de n(ost)ro corum sup(ra) iugalibus iuri rebus in ipsis locis plus inventis fuerint quam ut supra mensura l(egitur) per anc car(tu)l(am) et supxepto launechilt in tua q(ui) s(upra) Ermengarde et de tuis ered(ibus) persistad potesta|tem proprietario iuri, ut dictum est, tam predictam n(ost)ra(m) porcionem de predicto castro, quod est tres partes, et iam dicta piscaria in fluvio Adua adq(ue) ia(m) dictis casis cum sediminibus seu terris, vineis, ca(m)pis, | pratis, pascuis (h), silvis ac stalareis (i), rivis, rupinis cum (j) palutibus, coltis et incoltis, divixis et indivixis, una cum finibus, terminibus, accessionibus et uxibus aquaru(m)q(ue) ductibus cum omni iure ac ia|cenciis et pertinenciis earum rerum per loca (k) et vocabola (l) ab ipso castro et piscaria seu casis et omnibus rebus pertinentibus inin(tegrum). Que autem s(upra)s(criptam) n(ost)ram porcionem de eodem castro et piscaria seu ia(m) dictis rebus | sup(erius) nominatis una cum accessionibus et ingressoras earum seu cum superioribus et inferioribus earum rerum, qual(iter) sup(erius) l(egitur), inin(tegrum) ab ac die tibi c(ui) s(upra) Ermengarde, dilecta germana et cugna[ta nostra], do|namus, cedimus, conferimus et per presentem car(tulam) donacionis in te abendum confirmamus. Insuper per cultellum, fistuci notatum, vuantonem et vuasonem t(er)re atque ramum arboris tibi exin[de coram]| testes legitimam facimus tradicionem et corporalem vestituram et me ego q(ui) s(upra) Bertilla exinde foris expulli, vuarpivi et absasito feci et tibi ad tuam proprietatem aben[dum re]|linquimus, faciendum exinde a presenti die tu et eredibus tuis aut cui tu dederis vel abere statueris iure proprietario nom(ine) quicquid volueritis sine omni nostra corum supra iuga[libus]| et eredum ac proeredumque mei c(ui) s(upra) Bertille contrad(ictione) vel defensione et absq(ue) restoracione, exepto si de nostro corum supra iugalibus datum aut factum aparuerit quod nos exinde de | ia(m) dicta(m) n(ost)ra(m) porcione(m) de eodem castro, q(uo)d est tres partes, et piscaria seu de ia(m) dictis casis et omnibus rebus ad se pertinentibus in aliam partem dedisem aut fecisem et claruerit, tunc da illa(m)| parte(m) unde oc (m) aparuerit nos iugalibus tibi q(ui) s(upra) Ermengarde puella, germ(an)a et cugnata n(ost)ra, defendere et restorare promittimus. Nam, si de n(ost)rum datum aut factum exin|de in alia(m) parte(m) non aparuerit, nichil vobis defendere nec restorare promittimus, exepto ut supra. Si q(ui)s vero, q(uo)d futurum esse non credimus, si nos ipsi Bertilla et Ada(m) iudex | iugalibus, q(uo)d absimus, aut ullus de eredibus ac proeredibus meis seu q(ui)slibet (n) obpoxita persona contra anc car(tu)l(am) donacionis ire qua(n)doq(ue) (o) te(n)taverimus aut ea(m) per covis ingenium in|fraiere cognaverimus (p), inferamus tibi c(ui) s(upra) Ermengarde tuisque eredibus aut c(on)tra q(uem) exinde lite(m) intullerimus multa, q(uo)d est pena auro obtimo uncias duas, argenti pond[era]| tres et q(uo)d repetierimus et vindicare non valeamus presens anc car(tula) donacionis dioturnis (q) temporibus firma et stabilis permanead atque persistad et in tali tinore omnia sicu[t ut supra]. | Et ad a(n)c c(on)firma(n)da(m) donacionis car(tulam) accepimus nos quibus supra Bertilla et Ada(m) iudex iugalibus in eode(m) iudicio ad te q(uem) sup(ra) Ermengarda exinde launechilt mantellum unum de do[no], | ut ec n(ost)ra donacio in te tuisque eredibus perennis temporibus firmis p(er)manead atque persistad. Et bergamena cum actramentario de t(er)ra elevaverunt (hanc) (r) pagina(m) m(ih)i Ingelb(er)ti notari|us et iudex sacri palacii tradedit et scribere rogavimus, in qua subt(er) confirmans testibusque obtulit roboranda(m) Actum civ(itat)e Ticinum, feliciter. Signu(m) m(anus) s(upra)s(crip)te Bertilliam q(ui) anc car(tulam) do|nacionis fieri rogaver(unt) et s(upra)s(crip)to launehilt acceper(unt) et eorum rel(ec)tu(m) est. Ada(m) iudex sacri palacii in ac car(tula) donacionis a nobis facta s(ub)s(crips)i et s(upra)s(crip)to launehilt accepimus. Ardui|nus marchio s(ub)s(crips)i. Agelmundus iudex sacri palacii interfui et rogatus s(ub)s(crips)i. Vualpertus iudex sacri palacii interfui et rogatus s(ub)s(crips)i. Aistulfus iudex dom(n)i imp(erato)ris in|terfui et rogatus s(ub)s(crips)i. Lanfrancus iudex sacri palacii interfui et rogatus s(ub)s(crips)i. Signum manibus suprascriptorum Liutefredi et Petri seu Iohanni, om(ne)s legem viventes Ribuariorum, q(ui) ut supra int(er)fuer(unt) testis.Ego | qui supra Ingelbertus notarius et iudex sacri palacii, scriptor huius car(tule) donacionis, post tradita complevi et dedi.

(c) -ces corrette su altre lettere, come pare.
(d) Segue rasura di lettera principiata.
(e) -iis corretta da -us
(f) -s- corretta da -d-
(g) sn con segno abbreviativo generico, corrette da altre lettere, come pare.
(h) -sc- corrette da altre lettere, come pare.
(i) -r- su rasura.
(j) cum in sopralinea, forse a correzione di a, scritta nel rigo.
(k) -a corretta da -s, come pare.
(l) -c- corretta da -l-, come pare.
(m) -c corretta da -o, come pare.
(n) Segue libet
(o) La seconda q- corretta da t- principiata, come pare.
(p) c- corretta da g- parzialmente erasa.
(q) -r- corretta da -ni-
(r) Lettura presunta, nel documento compaiono infatti segni non decifrabili.

Edizione a cura di Valeria Leoni
Codifica a cura di Valeria Leoni