Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

[(SN)] [Anno ab] incarnatione domini nostri Iesu Christi mill(esim)o cent(esimo) octuagesimo nono, octavo kal(endas) iunii, indic(ione) septima. Venditionem fecerunt ad proprium de proprietario |[et ad libe]llum de libellaria Anselminus, filius quondam Castelli de Cuzego, et Virida eius uxor, qui professi sunt se lege vivere Longobardorum, ipso namque viro et mon|[doaldo suo ei] cui supra Viride uxori sue consentiente et subter confirmante et iusta legem (1) una cum notitia de propinquioribus parentibus meis, hi sunt Guido Corvus pater meus |[et][[........]]na propincus meus, in presentia quorum et testium certam fatio professionem ac manifestationem quod nullam patior violentiam a quopiam homine nec ab ipso viro |[et mondoald]o meo, nisi mea bona spontanea voluntate, in domino presbitero Martino, ministro et offitiali ecclesie Sancte Marie et Sancti Michalis de Castilione, vice eius ecclesie, et in Arialdo |[Capitaneo] et in Allamanno Petacio de Castilione et in Alberto Vasali et in Andrea Scornavaca et in Ambroxio Vasalli et in Arialdo Quaquara et in Ambroxio Guasco |[et in][Ardema](n)no Acopalavezo et in Arialdo de Iohanne de Tillio et in Guiscardo Musello et in Ambroxio Ruzo et in Bellando Pescis et in Alberto Ramusino - et per illos in Nigro |[Lione]- [sicu]t comp(re)endit pro parte pretii inter eos sicut inferius l(egitur), nominative de omnibus terris suis et rebus teritoriis et pratis et vineis et sediminibus et buscis, preter de tabulis |[[....]][de se]dimine de castello de Castilione et preter de tabulis quatuor de sedimine in villa de Castilione, quas visi erant habere et tenere in loco seu teritorio de Castilione |[et in cur]te de Senethogo cum sua parte honoris et disstricti curtis de Senethogo ultra Aduam et citra Aduam, que est octava pars predicti honoris et districti curtis | de Senethogo et pro sua parte de castellariis de Senethogo, que est quarta pars pro indiviso de ipsis tribus castellariis cum omnibus honoribus et disstrictis, pascuis, zerbis, | cummunantiis, viis, guadiis, fodris, albergariis, aquis, palludibus, piscationibus aquarumque ductibus, molendinis, ripis, rupinis sibi pertinentibus in predicta curte. Prima | petia est sedimen et iacet in curte de Senethogo, a mane Arialdi Capitanei et Rasi de Rainoldis, a meridie spoldo et comune, a sera suprascripti Rasi, a monte via; secunda est sedimen cum | terra aratoria insimul tenente et iacet in curte de Senethogo, a mane via et a meridie, a sera heredum quondam Assclerii de Cuzego, a monte episcopatus Laude et in parte | Loterini Quaquara; tertia petia est pratum et iacet al Pozello, a mane episcopatus Laude, a meridie heredum quondam suprascripti Assclerii, a sera via, a monte heredum quondam suprascripti Assclerii; | quarta petia iacet intus Clausum de la Turre, terra aratoria, a mane episcopatus et in parte Monaci et via Pillosa, a meridie heredum quondam suprascripti Assclerii, a sera episcopatus et via, | a monte heredum suprascripti Assclerii; quinta petia iacet al Budrio, terra aratoria, a mane episcopatus, a meridie via, a sera et a monte via; sexsta petia iacet ad Albaras, terra arato|ria et pratum insimul tenente, a mane Castelli Pescis et Comitis Futigata, a meridie filii Alberti Siloni, a sera via, a monte heredum quondam Assclerii; septima petia iacet |[[.......]], [t](er)ra aratoria, a mane via, a meridie heredum quondam Assclerii, a sera Gualterii de Cuzego et a monte; octava petia iacet ad Mortizum, a mane Aduam, a meridie |[illorum de][Co]mazo et a sera et via, a monte episcopatus; nona petia iacet in Prato de Senethogo et est pratum, a mane illorum de Comazo, a meridie heredum quondam Assclerii, a sera |[[......]][R]asi et Arialdi, a monte suprascripti Rasi; decima petia ibi prope et est pratum, a mane suprascripti Gualterii, a meridie illorum de Trexeno, a sera heredum quondam suprascripti Assclerii, |[a monte de fic]tal(icia) suprascripti Rasi; undecima petia ibi prope et est pratum, a mane Monaci de Cuzego, a meridie fictal(icia) suprascripti Rasi, a sera illorum de Comazo et in parte heredum (a) suprascripti |[Assclerii], a monte episcopatus Laude; duodecima petia est pratum ibi prope, a mane suprascripti Gualterii, a meridie illorum de Comazo, a sera heredum Assclerii, a monte fictal(icia)|[Rasii]; tertia decima petia alla Lavandaria, pratum et terra insimul tenente, a mane illorum de Comazo, a meridie et a sera via, a monte illorum de Comazo; quarta decima | petia iacet in Senethogo, terra aratoria et zanca, a mane via et a meridie via, a sera episcopatus, a monte illorum de Comazo; quinta decima petia iacet in Senethogo, | a mane episcopatus, a meridie la Rocheta, a sera illorum de Comazo, a monte via; sexsta decima petia in curte de Senethogo, terra aratoria, a mane Gualterii | de Cuzego et heredum quondam (b) Assclerii, a meridie suprascripti Gualterii et Martini de Pallatino, a sera monasterii (c) Sancti (d) Viti et Chezeto et Nigri de Lione, a monte Zani|ni (e) Buccabeata et Lafranci de Broco; septima decima petia iacet in Casale Lovano, a mane illorum de Trexeno, a meridie illorum de Grogonzola et illorum de Casale|gio, a sera via, a monte Monaci de Cuzego et de Bellotis; octava decima petia iacet ibi prope post Cerethellum, a mane via, a meridie Gualterii Vasalli et Riboldi | de Cuzego, a sera suprascripti Gualterii, a monte ecclesie Sancte Marie et Rasi; nona decima petia est buscus et iacet in Cerethello, a mane via, a meridie heredum quondam Asscle|rii, a sera Nigri de Lione, a monte via; vigexima petia iacet ibi prope et est buscus, a mane osspitalis Sancti Iohannis, a meridie illorum de Comazo, a sera via, a monte Comitis; vigexima prima petia iacet a Carpanetho Alliciasco et est buscus, a mane et a meridie illorum de Comazo, a sera suprascripti Rasi, a monte Bezonis de Bagnolo; vigexima secunda |[petia iace]t ad Viam de Cotonio, terra aratoria, a mane Bezonis de Bagnolo, a meridie suprascripti Assclerii, a sera via, a monte Lafranci de Broco et illorum de Comazo; |[vigexi]ma tertia petia iacet ad Vingonzono, a mane via et episcopatus, a meridie episcopatus, a sera Monaci de Cuzego, a monte suprascripti Rasi; vigexima quarta petia |[[.......]]cirzine et incocat se terra aratoria, a mane via et monasterium, a meridie heredum Assclerii, a sera via, a monte Grosolani; vigexima quinta petia |[[.......]]sco ad Campum de la P(re)tha, a mane filiorum Odolini de Zanebono Nazario, a meridie heredum quondam Assclerii, a sera via, a monte episcopatus; vigexima sexsta |[petia iace]t ad Vigonzono, pertice quinque plus minusve, et debent habere med(ietatem) de ipsis perticis quinque, a mane via, a meridie Gaforo, a sera illorum (f) de Mola et a monte; | vigexima septima petia iacet ad Campum de Caca Inteza, a mane et a meridie via, a sera Alberici Sorici, a monte heredum Assclerii; vigexima octava petia iacet | post Zamari, terra aratoria, a mane osspitalis Sancti Alberti, a meridie Daxeti H(om)omazo et Dalfini de Habonis, a sera heredum quondam Assclerii, a monte Arialdi Guasco et Iohannis | Capelli; vigexima nona petia iacet alla Vara, terra aratoria et vites insimul tenente (g) et iacet in cantone uno, a mane heredum quondam Assclerii, a meridie | et a sera via, a sera (h) Arialdi Capitaneii (i); trigexima petia ibi prope et sunt due petie de vitibus, a mane episcopatus, a meridie et a sera heredum quondam Assclerii, a monte suprascripte ecclesie | Sancte Marie; trigexima prima petia iacet intra braidam, ad Campum de la Nuce, a mane et a meridie et a sera episcopatus, a monte suprascripti Rasi; trigexima secunda petia iacet | ad Stradam, a mane via, a meridie suprascripti (j) Arialdi, a sera suprascripte ecclesie, a monte via; et quantum predicte petie invente fuerint infra predictas coherentias in presenti ma|neant venditione, et similiter vendiderunt eis totum conditium quod habebant in terris que iacent in curte de Senethogo, quas tenent Botonus de Gatto et Zaninus | Richezanus et Albertus Guidonus et Pachanus et Gualterius de Cuzego, pro pretio de libris octuaginta den(ariorum) bonorum imperial(ium), quos ab eis receperunt sicuti manifestaverunt, | renuntiando exceptioni non numerate peccunie (2), scilicet receperunt ab Allamano et ab Alberto Vasallo et ab Ambroxio et ab Andrea Scornavaca libras viginti den(ariorum) bonorum imperial(ium)|[pro qu]arta parte pro indiviso in supertotum predicte venditionis: de qua quarta parte debet habere tertiam partem ipse Allamanus, ideo quia solvit tertiam partem de predictis libris [viginti im]perial(ium); Andreas Scornavaca debet habere tertiam de ipsa quarta parte, ideo quia solvit tertiam partem; et Albertus Vasalli et Ambroxius Vasalli debent habere |[tertiam] partem de ipsa quarta parte, ideo quia solverunt tertiam partem; et similiter receperunt ab Ambroxio Guasco et ab Arialdo Quaquara et ab Ardemano Copa|[lavezo et a]b Arialdo de Iohanne de Tillio libras viginti imperial(ium) pro quarta parte pro indiviso in supertotum predicte venditionis: de qua quarta parte Ambroxius Guasco debet habere | t[er]tiam partem, ideo quia solvit tertiam partem; et Ardemanus Acopalavezo debet habere tertiam partem predicte quarte, ideo quia solvit tertiam partem; et Arialdus Quaquara | et Arialdus de Iohanne de Tillio debent habere aliam partem, ideo quia solverunt tertiam partem; et similiter receperunt a suprascripto presbitero, nomine ipsius ecclesie, et a suprascripto Arialdo Capitaneo libras | viginti pro quarta parte predicte venditionis in supertotum: de qua quarta parte presbiter debet habere medietatem et Arialdus aliam medietatem; et similiter receperunt a Gussceto M[u]|sello et ab Ambroxio Ruzo et Bellando Pescis et Alberto Ramusino - et per illos a Nigro Lione - libras viginti imperial(ium) pro quarta parte predicte venditionis: Bellandus debet habere | tertiam partem de ipsa quarta; et Guiscardus et Nigrus debent habere aliam tertiam partem; et Ambroxius Ruzo cum nepotibus suis debent habere aliam tertiam de ipsa quarta. | Quam autem suprascriptam venditionem iuris nostri superius dictam, una cum accessionibus et ingressionibus seu cum superioribus et inferioribus suis qualiter superius l(egitur) inintegrum, ab hac die vobis | quibus supra emptoribus pro suprascripto (k) pretio vendimus, tradimus et mancipamus, nulli alii venditam, donatam, alienatam, obnoxiatam vel traditam nisi vobis, et fatiatis exinde | a presenti die vos et heredes vestri aut cui vos dederitis de suprascripta venditione, de propria proprietario nomine et de libellaria libellario nomine, quicquid volueritis sine omni nostra et heredum | nostrorum contraditione. Equidem spondemus atque promittimus nos qui supra iugales et venditores una cum nostris heredibus vobis quibus supra emptoribus vestrisque heredibus aut cui vos |[de]deritis suprascriptam venditionem qualiter superius l(egitur) inintegrum ab omni homine defensare, quod si defendere non potuerimus aut si vobis exinde aliquid per quodvis ingenium subtrahere |[que]siverimus, tunc in duplum suprascriptam venditionem vobis restituamus sicut pro tempore fuerit melliorata aut valuerit sub exstimatione in consimili loco et | nichil nobis ex suprascripto pretio vos dare debere dicimus. Ibidem fecit consultum suprascriptus Anselmus de Cuzego suprascripte Viride uxori sue de libris quinque et solidis quinque imperial(ium) in | tantum de omnibus suis bonis que nunc habet aut in antea habere potuerit, unde ipsa omni tempore sit secura de suprascriptis denariis; et ipsa renuntiavit iuri ypotecharum (l) sibi pertinenti | in hac venditione; et idem Anselmus iuravit per se et per parabolam suprascripte uxoris sue quod ipsi non erunt in conscilio aut facto completo quod hec car(ta) rumpatur vel talietur vel | illidatur aut quod contra hanc car(tam) sententia feratur, sed semper habebunt eam ratam et firmam. Ibidem promisit et guadiam dedit suprascriptus Anselmus suprascriptis emptoribus, obligan|do eis omnia sua bona pignori, quod defendet eis et disspiliabit suprascriptam venditionem ab omni homine omni tempore, usu et ratione in penam dupli et spetialiter a suprascripta uxore sua et a creditoribus | suis in perpetuum, et nominatim quod non redimetur vel exietur ab aliqua persona pro hereditate vel pro equali pretio, in penam de libris viginti imperial(ium); et posuit inde fideiussores Roge|rium de Merlino et Guidonem Corvum, qui obligaverunt se et omnia sua bona pignori (m) pro suprascripta defensione fatienda, pro his controversiis que haparuerint in perpetuum | et spetialiter a suprascripta femina et a creditoribus illius venditionis in perpetuum, et nominatim quod non redimetur ab aliqua persona pro hereditate vel pro equali pretio, in penam decem lib(rarum)| imperial(ium), ita ut quisque illorum teneatur in solidum, renuntiando auxilio epistole divi Adriani (3) et omni auxilio legis. Quot car(te) necessarie fuerint rogate sunt.
Actum in loco de Castilione. Int(erfuerunt) ibi Tardiolus Frixanus et Gualterius de Cuzego et Anselmus filius Guilielmi Pegorii et Redulfus de Ferris et Ambroxius Guasco | et Girardus de Aimericis, testes.
(SN) Ego Basacomes domini Frederici imperatoris notarius rogatus hanc car(tam) tradidi et scripsi.

(a) Nel sopralineo con segno di richiamo.
(b) Segno abbreviativo sulla -a corretto.
(c) Segue de
(d) -i corretta da o
(e) -ni corretto da -nini mediante depennamento.
(f) Ripetuto.
(g) tenenente in A.
(h) Così A, probabilmente per monte
(i) Così A.
(j) Segue depennato Rasi
(k) Segue depennato predi
(l) Segno abbreviativo superfluo sulla y-
(m) et - pignori ripetuto.

(1) Cfr. Liutpr. 22.
(2) Cfr. Cod. Iust. 4.30.
(1) Cfr. Inst. 3.20.4; Cod. Iust. 4.18.3; Dig. 46.1.26-27.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi