Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(SN) In nomine Domini. Anno dominice incar(nacionis) millesimo centesimo nonagesimo tertio, septimo decimo (a) die mensis iunii, indic(ione) undecima. Venditionem fecerunt ad proprium vel libellum, libere et sine ullo ficto et conditione ex[in]|de dandis, Ugo et Manfredus germani, filii quondam Alberti Villani, cives Mediol(ani), in domnum Augustinum, monachum et canevarium monasterii Carevallensis, ad partem ipsius monasterii, nominative de omnibus rebus terri|toriis, sediminibus, campis, vineis, pratis, buschis, gerbis, cultis et incultis, divisis et indivisis, cum omnibus honoribus, usibus, aquariis, pascuis et omni alio iure ad ipsas res pertinentibus, quas res ipsi germani habere visi sunt | in loco et fundo Madreniano et in eius territorio, vel si de ipsis rebus est in circumvicinis locis: prima petia quarum rerum est pratum et zerbum, pertice decem et dicitur in Lavazedo, a mane flumen Vetabie, a meridie et sero via, a monte Ro|berti Villani; secunda petia est campus ibi prope, via intermedium, et dicitur similiter, pertice octo et tabule quindecim, a mane via, a meridie et monte Carevallis, a sero de eadem vendita; tertia item campus insimul se tenens ex parte sero, pertice tres et | tabule quindecim et pedes duo, a mane suprascripta petia et suprascripti monasterii, a meridie et monte suprascripti monasterii, a sero Guifredi Villani; quarta petia est item campus et dicitur super Fossam de la Silva, pertice quatuor et tabule novem minus pedes duo, | cum incisa una, a mane et sero et monte suprascripti monasterii, a meridie suprascripti Guifredi; quinta petia est tertia por(tio) pro indiviso unius zerbi ubi dicitur ad Silvam, pertice due et tabule quatuordecim, a mane et meridie suprascripti monasterii, a sero Obizonis Villani, | a monte suprascripti Roberti Villani; sexta petia est tertia por(tio) pro indiviso tabul(arum) triginta terre que iacent (b) ubi dicitur ad Lavandere de Mollino, a mane Vitabia, a meridie suprascripti Uberti, a sero via, a monte terra comunis; septima petia est pratum | et dicitur ad Coetam, pertice tres et dimidia et pedes tres, a mane Vitabia, a sero via, a monte de Pi(n)zis(an)c(t)is; octava petia est campus et dicitur ad Vivarium, pertice quattuor et tabule due et pedes decem, a mane suprascripti Roberti et Carevallis, a meridie Sancti Stefani, a sero | suprascripti Uberti et Carevallis, a monte via; nona item campus et dicitur in Clauso de Bernardo, pertice quinque et tabule septem et pedes octo , a mane Carevallis et Sancti Stefani, a meridie suprascripti Uberti, a sero de eadem empta, a monte Carevallis; decima petia | item campus et dicitur similiter, pertice tres, a mane suprascripti Roberti, a meridie suprascripti Guifredi, a sero Carevallis et suprascripti Uberti, a monte eiusdem monasterii; undecima item campus et dicitur ad Silvam, pertice quinque et tabule due et dimidia, a mane et sero suprascripti Uberti, a meridie Arderici de | Palazo, a monte Carevallis; duodecima petia item campus et dicitur ad Silvam (c), pertice tres et tabule due et pes unus, a mane suprascripti Roberti et Carevallis, a meridie de eadem empta, a sero suprascripti Uberti et monasterii Carevallis, a monte suprascriptorum Uberti et Guifredi; | tertia decima petia item campus et dicitur in Via Trida, pertice septem et tabule decem et novem, a mane suprascripti Uberti, a meridie et monte via, a sero suprascripti Guifredi; quarta decima item campus et dicitur similiter, pertice sex et tabule quattuordecim | et pedes decem, a mane suprascripti monasterii et in aliquo suprascripti Guifredi, a meridie Carevallis, a sero et monte via; quinta decima item campus et dicitur similiter, pertice sex et tabule tredecim, a mane suprascripti Guifredi et Carevallis, a meridie et (d) monte suprascripti monasterii, | a sero suprascripti Roberti; sexta decima item campus et dicitur similiter, pertice due et tabule duodecim et pedes septem, a mane et meridie suprascripti monasterii, a sero via, a monte Uberti; decima septima item campus et dicitur similiter, a mane via, a meridie Care|vallis et fil(iorum)Sicamelice, a sero et monte suprascripti monasterii; decima octava item campus et dicitur in Dosso de Mollino, pertice due et tabule sex, a mane Carevallis, a meridie via, a sero suprascripti Guifredi, a monte Carevallis; et prefata decima septima | petia est pertice septem et tabule quinque et pedes tres; decima nona item campus et dicitur similiter, pertice due et tabula una et pedes duo, a mane Vitabia, a meridie et sero Carevallis, a monte suprascripti Guifredi; vigesima item campus et dicitur ad Zer|bum de la Silva, pertice sex et tabule quattuor minus pes unus, a monte de eadem empta, a mane suprascripti monasterii, a meridie Arderici de Palazo, a sero suprascripti Uberti (a); vigesima prima item campus et dicitur in Clauso Sancti Stefani et in Vineate, pertice viginti | et septem et tabule octo et pedes novem, cum incisa una, a mane Carevallis et in aliquo accessium et Rogerii Villani, a meridie Carevallis et Sancti Stefani, a sero via et suprascripti Guifredi, a monte suprascripti monasterii et Petri Villani et Gui|fredi et in aliquo accessium et suprascripti Rogerii et fossatum ex parte monte est campi; vigesima secunda est pratum et zerbum et dicitur in Ritorto, pertice octo et tabule quindecim et pedes quinque, a mane -------, a meridie Arderici de Palazo et | a sero, a monte suprascripti monasterii, et tertia por(tio) tantum huius petie erat suprascriptorum venditorum; vigesima tertia est pratum et dicitur ad Valles desubtus Vivario, pertice septem minus tabule quattuor, a mane suprascripti Guifredi, a meridie Ar|derici de Palazo, a sero suprascripti Uberti et Carevallis, a monte eiusdem monasterii; vigesima quarta est item pratum et dicitur similiter, pertice septem et pedes octo, a mane de eadem empta et suprascripti monasterii, a meridie eiusdem, a sero Uberti et Care|vallis, a monte via; vigesima quinta est campus et dicitur ad Ecclesiam, pertice sedecim et dimidia, cum incisa una, a mane scole Sancti Stefani et Sancti Stefani et suprascripti Roberti, a meridie Sancti Nazarii et buscum Sancti Stefani, a sero buscum de eadem empta | et suprascripti Uberti, a monte suprascripti Roberti; vigesima sexta est campus et dicitur Longoria de la Strada, pertice sedecim et tabule decem, cum duabus incisis, a mane strada, a meridie suprascriptorum Uberti et Guifredi, a monte via levata; vigesima septima est campus et dicitur | ad Cerrum, pertice viginti due et tabule viginti due et dimidia, a mane suprascripti monasterii, a meridie suprascripti Uberti et in parte via, a sero suprascripti monasterii, a monte eiusdem et suprascripti Petri; vigesima octava est campus et dicitur Longoria de Spino, pertice vigin|ti et tabule due et pedes octo, cum medietate fossati ex parte sero, a mane strada, a meridie suprascripti monasterii et Petri suprascripti, a sero et monte suprascripti Roberti; vigesima nona ibi prope, pertice novem et tabule quindecim et pedes octo, a mane strada, | a meridie suprascripti Guifredi, a sero suprascripti monasterii, a monte suprascripti Uberti; trigesima petia est campus et dicitur ad Rogiadore, pertice quattuor et tabule decem et dimidia, a mane strada, a meridie suprascripti Uberti, a sero suprascripti Rogerii, a monte suprascripti monasterii; trigesi|ma prima petia est campus et dicitur ad Casteniolum Barenzonum, pertice septem et tabule tres et dimidia, a mane Nazarii Nadalis et fratris, a meridie suprascripti Uberti, a sero zerbus comunis, a monte de Crivellis; trigesima secunda est campus et dicitur ad Beccariam, pertice tres et | tabule quattuor et dimidia, a mane suprascripti Uberti, a meridie de Crivellis, a sero terra de Macconago, a monte suprascriptorum Petri et Nazarii Nadalis et fratris; trigesima tertia petia est campus et dicitur in Barbalada, pertice octo minus tabule quinque et pedes tres, a mane | strada, a meridie suprascripti monasterii, a sero de Crivellis et suprascriptorum Nazarii et fratris, a monte eorundem fratrum; trigesima quarta dicitur in Orliana et est campus, pertice tres et tabule sedecim et pedes tres, a mane et meridie suprascripti monasterii, a sero suprascripti Gui|fredi, a monte suprascripti Petri; trigesima quinta item campus et dicitur in Valle Scagarotta, pertice sex et tabula una et pedes decem, undique est suprascripti monasterii; trigesima sexta dicitur in Orliana, pertice tres, a mane de Crivellis, | a monte et sero suprascripti monasterii, a monte Petri de la Crosa et Petratii Alberii; trigesima septima est campus et dicitur ad Fossadellum, pertice tres et tabule duodecim et pedes quattuor, a mane et monte et sero suprascripti Uberti, a meridie suprascripti Roberti; | trigesima octava est campus et dicitur post Brolium, pertice decem et octo et tabule decem et octo et pedes quattuor, cum incisa una, a mane suprascripti monasterii, a meridie eiusdem et suprascriptorum Uberti et Rogerii et Petri, a sero via, a monte suprascripti Roberti (e) | et monasterii; trigesima nona item campus et dicitur post Brolium, pertice quinque et tabule septem et dimidia, a mane suprascripti Uberti, a meridie suprascripti Guifredi, a sero suprascripti Petri, a monte Roberti; quadragesima petia item campus et dicitur post Brolium, pertice | quattuor et tabule decem, a mane suprascripti monasterii, a meridie suprascripti Guifredi et monte, a sero suprascripti monasterii et Guifredi; quadragesima prima petia dicitur similiter, pertice tres et tabule decem et pedes septem, a monte et mane suprascripti | Guifredi, a meridie suprascripti monasterii, a sero via; quadragesima secunda petia dicitur post Brolium et post Vineam, pertice quinque et tabule duodecim et pedes octo, a mane suprascriptorum Guifredi et Uberti, a meridie de eadem empta, a sero et monte suprascripti | monasterii; quadragesima tertia est vinea prope locum, pertice decem et tabule octo, a mane suprascripti Guifredi, a meridie via, a sero sedimen de eadem empta, a monte de eadem empta; quadragesima quarta est sedimen in predicto loco, pertice | sex et pedes undecim, a mane predicta vinea, a meridie via et suprascripti Roberti, a sero eiusdem Uberti et Roberti, a monte Carevallis; quadragesima quinta est pratum et dicitur inter Valles, pertice due et tabule decem et novem, a mane fossatum, | a meridie suprascripti monasterii, a sero suprascripti Guifredi, a meridie suprascriptorum Uberti et Roberti; quadragesima sexta item pratum et dicitur in Valle de Scagarotta, pertice novem et tabule quindecim, a mane menariolum et suprascripti monasterii, a (f) meridie suprascripti | monasterii Carevallis, et a sero, a monte suprascripti Roberti; quadragesima septima petia est zerbus (g) et dicitur ad Navigium desupra, pertice quinque, a mane illorum de Melzate, a meridie navigium, a sero de Flencis, a monte Baregani de Valliano et | tertia por(tio) pro indiviso ipsius zerbi erat suprascriptorum venditorum tantum; quadragesima octava est similiter tertia por(tio) pro indiviso unius zerbi ubi dicitur ad Navigium, pertice triginta et una et tabule decem, cum medietate navigii, a mane | suprascriptorum Nazarii et fratris et Carevallis et Guifredi, a meridie Carevallis, a sero de eadem empta, a monte navigium; quadragesima nona est pratum, videlicet medietas unius prati (h) ubi dicitur ad Navigium, pertice octo et tabula una, a mane | predictus zerbus, a meridie de Crivellis, a sero suprascripti Guifredi, a monte navigium; quinquagesima petia est pratum et dicitur Pratum Penudum, pertice quinque minus tabule quattuor et pedes octo, a mane consortum, a meridie suprascripti Roberti, a sero illorum de Mel|zate, a monte terra de Valliano; quinquagesima prima petia est tertia por(tio) pro indiviso unius vallis que dicitur Fossa de Vivario, que est pertice quattuor et dimidia, a mane suprascripti monasterii et Rogerii et petri, a meridie accessium et Guifredi, a sero suprascripti Uberti | et Carevallis, a monte Carevallis et suprascriptorum Roberti et Uberti et Rogerii; quinquagesima secunda est pratum et dicitur in Menariolo, pertice quattuor et tabule decem et dimidia, a mane Carevallis et suprascripti Roberti, a meridie Carevallis, a sero menariolum, a monte | suprascripti Roberti; quinquagesima tertia petia est tertia por(tio) pro indiviso unius petie terre comunis que dicitur Menariolum, pertice viginti due et tabule octo, a mane de eadem empta (i) et suprascripti Roberti et Rogerii Crivelli, a meridie suprascripti Uberti, a sero de eadem | empta et suprascriptorum Roberti et Nazarii et fratris, a monte suprascripti monasterii; quinquagesima quarta petia est tertia por(tio) pro indiviso unius zerbi qui dicitur ad Beccariam, pertice decem et septem et tabule septem et pedes septem, a mane suprascripti Uberti et Ca|revallis, a meridie eiusdem monasterii, a sero heredum quondam Anselmi de Malliano (j), a monte terra de Macconago; quinquagesima (k) quinta est due partes pro indiviso unius campi qui dicitur de Rizolo desupra Macconagum, pertice quinque et tabule tres, | a mane Nazarii de Madreniano, a meridie et sero via, a monte Quintavallis de Mamma; quinquagesima sexta petia est sedimen unum in surpascripto loco, pertice septem et tabule decem et septem, a mane suprascriptorum Guifredi et Roberti, a meridie et sero | via, a monte suprascripti monasterii Carevallis; quinquagesima septima petia est tertia por(tio) pro indiviso unius prati et dicitur in Prato de Busco, pertice tres (l) minus pedes decem, a mane suprascripti Guifredi, a meridie Arderici de Palazo, a sero et monte suprascripti Uberti; | quinquagesima octava est item pratum et dicitur similiter, pertice quattuor et tabule decem et novem, a mane et meridie de eadem empt(ione), a sero suprascripti Roberti (m), a monte suprascripti Uberti; quinquagesima nona item pratum et est tertia por(tio) unius prati (n) | pro indiviso ubi dicitur in Prato de Busco, pertice tres et tabule quattuordecim, a mane et meridie illorum de Palazo, a sero suprascripti Guifredi, a monte de eadem empt(ione); primum buscum dicitur de Sancto Stefano, pertice quinque, a mane Carevallis, a (o) meridie buscum comune (p), | a sero de eadem empta, a monte suprascripti Uberti; secundum buscum ibi prope, pertice quinque, a mane de eadem empta, a meridie et sero suprascripti Uberti, a monte de eadem empta et Carevallis et suprascriptorum Guifredi et Roberti; tertium buscum ibi prope, pertice quat|tuor et tabul(a) una, a mane Carevallis, a meridie de eadem empta, a sero suprascripti Guifredi, a monte suprascripti Roberti; quartum buscum dicitur ad Viam Levatam desubtus, pertice sedecim et tabule quindecim, a mane suprascripti Guifredi, a meridie suprascripti Uberti, | a sero Carevallis et suprascriptorum Uberti et Roberti et Rogerii, a monte Carevallis; quintum buscum dicitur in Casteniolo Barenzono et est medietas pro indiviso pertic(arum) quattuor minus tabule quattuor, a mane suprascriptorum Uberti et Roberti, a meridie Care|vallis, a sero de Curtis, a monte suprascripti Roberti; sexta petia buschi est medietas pro indiviso perticarum duarum et tab(ularum) septem et pedes tres, a mane et monte via, a meridie Carevallis, a sero suprascripti Roberti; septimum buscum est tertia por(tio)| pro indiviso perticarum duarum et tab(ularum) quattuor, a mane predictus buscus, a meridie suprascripti Roberti et illorum de Palazo, a sero Carevallis, a monte via et ambo ista busca dicuntur ad Trovadellum; octavum buscum dicitur in Petia Grandi, pertice | quinquaginta et novem et tabula una et dimidia, a mane Carevallis et ser Uberti, a meridie eiusdem monasterii et suprascripti Roberti et buscus de Lavagello, a sero terra de Camporniago, a monte suprascripti Uberti; nonum buscum dicitur ad Maroe, pertice quinque | et tabule tredecim, a mane suprascripti Uberti, a meridie suprascripti Rogerii, a sero buscus de Camporniago, a monte suprascriptorum Roberti et Petri; decimum buscum dicitur similiter ad Maroe, pertice novem et tabule quinque et dimidia, a mane illorum de Palazo, | a meridie Carevallis, a sero illorum de Caporniago, a monte suprascripti Roberti; undecimum buscum dicitur similiter et est medietas pro indiviso pertic(arum) novem minus tab(ularum) septem, a mane Sancti Nazarii, a meridie illorum de Palazo, a sero ma|roe, a monte suprascripti Guifredi; duodecimum buscum dicitur ad Pratum de Busco, medietas cuius est in hac vendita (q), et est supertotum pertice quinque et tabule undecim et pedes septem et dimidius, a mane suprascripti Guifredi, a meridie illorum de Palazo, a sero et monte suprascripti monasterii | Carevallis; item est de ipsa terra petia una inculta ubi dicitur ad Cunigium, pertice tres, undique est Carevallis, et in hac petia habebant ipsi fratres venditores tabulas duodecim; item ad Ritortum tabule viginti terre, | a mane et monte Carevallis, a meridie -----------, a sero de eadem empta et consortum; item pertice tres campi de Rizolo, cui est a meridie et sero via, a monte Quintavallis de Mamma (r). § Item buscus unus ubi dicitur ad | Lavagellum, pertice quattuor et tabule due et pedes tres (s), a sero et monte Carevallis, a meridie suprascripti Guifredi (t). Que res territorie (u) sicut superius terminate et designate sunt in presenti maneant venditione inintegrum, eo tenore | ut amodo in antea habere et tenere et titulo emptionis possidere debeant fratres suprascripti monasterii qui modo sunt vel pro tempore fuerint suprascriptas res territorias ut supra legitur inintegrum et facere exinde, | cum superioribus (v) et inferioribus seu cum finibus et accessionibus suis, proprietario vel libellario nomine sine ullo ficto et conditione dandis, quicquid eidem monasterio fuerit utile, sine alicuius | contradictione. Et promiserunt et guadiam dederunt, obligantes pignori omnia sua bona, ita ut unusquisque in solidum possit conveniri prefati Ugo et Manfredus eidem do(m)no Au|gustino, monacho et canevario, ad partem suprascripti monasterii, quod defendere et guarentare habent ipsi monasterio et cui dederit suprascriptas res territorias venditas ut supra legitur inintegrum ab omni | homine, usu et r(ati)one sicut venditor emptori, in pena dupli infrascripti pretii, et sp(eci)aliter suis expensis ab omni homine (w) qui vellet dicere aliquid feudi esse in ipsis rebus; et pro sic defendere (x) ut | supra legitur fideiusserunt pro ipsis fratribus venditoribus ipsi do(m)no Augustino, ad partem suprascripti monasterii, obligantes pignori omnia sua bona, ita ut quisque in solidum possit conveniri, Arnaldus Longus et | Paganus Burrus, filius quondam Uberti, cives Mediol(ani), perpetuo pro discordiis feudi et ab aliis personis de his discordiis que apparuerint infra quinquennium proximum. Ibique do(m)na Gisla, mater suprascriptorum Ugonis | et Manfredi venditorum, eorum consensu et licentia suprascripti Pagani, fratris sui, et Quintavallis de Mamma, agnati sui, et Belvisus, coniux suprascripti Manfredi viventis lege Lombarda, per consensu suprascripti Man|fredi viri sui et per interrogationem et notitiam, ut lex (1) suprascripta iubet, Prevosti Trisoldi et Alberti Betege, propinquiorum parentum eius, renuntiaverunt expressim omni iuri ypothece vel quarte vel alii iuri quod | habebant in suprascriptis rebus: et per omnia finem fecerunt ipse ambe femine eidem do(m)no Augustino, ad partem suprascripti monasterii, nominative de suprascriptis omnibus rebus territoriis ut supra legitur inintegrum et de omni iure eis con|petente in ipsis rebus vel pro ipsis rebus. Et pro suprascriptis rebus venditis ut supra legitur professi sunt suprascripti Ugo et Manfredus fratres qui dicuntur Villani se accepisse a iam dicto do(m)no Augustino, ex parte suprascripti | monasterii, arg(e)n(ti) d(e)n(ariorum) bon(orum) Mediol(anensium) tertiolorum libras quadringentas (y) viginti octo et solidos septem et dimidium. Quia sic inter eos convenit. Actum Mediolani.
Signa +++ (z) man(uum) suprascriptorum Ugonis et Manfredi venditorum et suprascriptarum feminarum, qui hanc car(tam) ut supra fieri rogaverunt, et suprascriptorum Arnaldi Longi et Pagani, qui pro eis fideiusserunt ut supra.
Signa ++++ man(uum) suprascriptorum Pagani, Quintavallis, Prevosti, Alberti, agnatorum suprascriptarum feminarum, qui ad hanc car(tam) confirmandam manum posuerunt.
Signa ++++ man(uum)Obizonis Villani, Ottobelli, Iohannis Cariosi, Alberti Picoletti, testium. Et de suprascripto pretio solvit Quintavallis de Mamma libras sex tertiolorum.
(SN) Ego Iohannes qui dicor Coallia, notarius sacri pal(acii), tradidi et scripsi.

(a) Aggiunto nel sopralineo con segno di richiamo.
(b) Ripetuto.
(c) Silv- corretto da Sillv mediante espunzione.
(d) Aggiunto successivamente dalla stessa mano.
(e) Ro- corretto nel sopralineo in luogo di U
(f) Corretta su et
(g) Corretto da zerbum
(h) Ripetuto e depennato.
(i) Segno abbreviativo superlfuo depennato sulla -t-
(j) -o corretta su a
(k) quinquesima in A.
(l) Segue depennato et
(m) Ro- corretto nel sopralineo in luogo di U espunta.
(n) Segue espunto in
(o) Corretta da inizio di lettera precedente.
(p) Segue depennato a sero
(q) medietas - vendita aggiunto nel sopralineo con segno di richiamo.
(r) item - Mamma aggiunto nel sopralineo.
(s) t- corretta su d
(t) § Item - Guifredi aggiunto in calce al documento e inserito qui mediante segno di richiamo.
(u) -ri- corretto su re
(v) La prima -i- corretta su o
(w) ab - homine aggiunto nel sopralineo con segno di richiamo.
(x) -e corretto nel sopralineo in luogo di int eraso.
(y) .CCCC. aggiunto nel sopralineo.
(z) Il numero dei segni non corrisponde a quello delle persone.

(1) Cfr. Liutpr. 22.

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi