Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) Anno dominice incarnationis milleximo [..........................................] , indictione [....][In civitate] Mediolani, prope ecclesiam Sancte Marie Yemalis. In presentia Guifredi Grassi et Loderii Crivelli et Rogerii | Medici, precepit d[ominus][Philipus archipresbiter ecclesie Mediolanensis][mihi][notario Ambrosio Abando]nato ut atesta[tiones et d]icta testium monasterii Sancte Marie (a) de Villanova datorum contra Albertum Cavalcaconte[et dic]ta testium | ipsius Alberti datorum contra monas[terium predictum .................... testes] suprascripti monasterii fuerunt dati tertio die mensis septembris proxime preteriti, in publicam scripturam redigerem ad futuram memoriam [et au]ctoritatem | perpetuo valituram ut dehinc in antea [............] et [.................] Dicta autem testium prefati monasterii sunt hec: in primis § Iohannes de Martina de loco Nerviano iur(ato) dixit: "A mea recordantia infra [spatium an]norum XI | habeo auditum dici, et ita credo esse verum, quod Vlllanova fuit locus per se, et quod habebat (b) territorium per se, et bene teneo et credo quod habet territorium per se, qui locus dicebatur Rodasca et Rovoletum et sepius Villanova, et bene cre[do] monasteri[um]| de Villanova et terre ipsius monasterii sunt de territorio ipsius loci Villanove. Et egomet ante obsidionem Mediolani laboravi ipsam terram suprascripti monasterii de Villanova per annos III, per quos fui bebulcus ipsius monasterii (c) et non dedi alicui decimam ipsius terre, imo sine detractione [decime omnes fr]uctus ipsius | terre habebat abbatissa suprascripti monasterii" Interrogatus si fama terre est quod monasterium de Villanova habet suas terras cum decimis, respondit: "Sic". Interrogatus si scit aut credit quod Petrus Vegius eo tempore quo habitabat in Villanova, intus monasterium, [quando sol]vebat fodrum esset | de Ladenate, respondit: "Nescio". Interrogatus si illi qui nunc habitabant in ipso monasterio solverunt umquam fodrum insimul cum comuni de ipso loco comuni Mediolani et si umquam vidit eos ire ad hostes et ad guardas aut ad fossatum comunis Mediolani, respondit: "Non". Interrogatus si vidit [illos aliquo tempore in eodem]| monasterio aut aliquem pro eis solvere et dare decimam de ipso monasterio ipsi Alberto, respondit: "Non". Interrogatus si aliquo tempore fuerunt requisiti a consulibus Mediolani aut ab eorum missis quilibet per se ut irent ad hostem vel ad guardam vel ad fossata ad utilitatem (d) comunis Mediolani aut solvere iovaticum vel aliquam | scufiam facere sicuti alii de comitatu nostro fatiunt, respondit: "Non". Interrogatus si ipse est in banno vel in blasmo, respondit: "Non". Interrogatus si ipse portavit vel aliquem sotiorum suorum portare vidit gladium vetitum a kalendis ianuarii infra, respondit: "Non". § Benzus Ranerius de loco Ladena|te iur(ato) dixit idem, et eodem modo interrogatus et idem respondit, preter quod non laboravit de terra ipsius monasterii nisi per annum I ab introitu Mediolani infra, et a VIIII annis supra quod laboravit campum I, qui est pertice sex, de quo dedit decimam et quartum nuntiis domine abbatisse illius mo|nasterii, et preter quod noluit dicere de fama terre aliquid. § Amizo de Madia de predicto loco Ladenate iur(ato) dixit: "Circa annos VIII potest esse quod ego tenui per dominam abbatissam illius monasterii campum I ad quartum per annos II, de quo dedi ei quartum suum et decimam;| et postea venit Albertus Cavalcaconte petere a me decimam illius campi, et ego dixi ei quod domina abbatissa habuerat illam decimam, et ipse non aliud dixit". Interrogatus de interrogationibus, respondit aliud inde nescire, et dixit quod non credit nec tenet Villanovam (e) esse locum per se nec quod habeat | territorium per se, nec scit si terre monasterii sint de territorio de Ladenate nec sit (f) aliter quod sint cum decima ipsius monasterii, set numquam vidit decimam inde dari ipsi Alberto. § Petrus de Homiabene Vulpe suprascripti loci Ladenate iura(to) dixit idem quod Amizo de uno alio campo (g) preter quod Albertus non petiit ei decimam, et dixit quod non portavit nec aliquem sotiorum suorum portare vidit gladium vetitum a kalendis ianuarii infra, nec est in banno nec blasmo (h). Tosablotus Biffus (i) suprascripti loci Ladenate iur(ato) dixit idem quod primus | et de interrogationibus et de fama, preter quod non laboravit de terra ipsius monasterii nisi per annos II campos II ad tertium, unde dedit abbatissa tertium et decimam, et hoc fuit ante obsidionem Mediolani. § Gualterius Bifus de Ladenate iur(ato) dixit idem quod Tosablottus, preter | quod nichil scit de fama nec de illa terra laboravit, set numquam vidit nec audivit quod Albertus habuerit umquam decimam de ipso monasterio nec de terris monasterii, et de interrogationibus idem dixit. § Oldus Bifus de Ladenate iur(ato) dixit idem quod Gualterius, et de inter|rogationibus (l). § Bernardus Bifus de Ladenate, civis Mediolani, iur(ato) dixit idem quod Gualterius, et de interrogationibus, et addidit quod per totam suam recordantiam (m), que est annorum LX, habet visum Villanovam esse locum per se et habere territorium per se, qui locus dicebatur locus de Rovoredo | et sepius vocabatur et vocatur Villanova, et dixit quod recordatur quondam Iohannem Milliummarcidum de Ladenate, qui ivit habitare supra uxorem in Villanova, fuisse in placito cum vicinis de Ladenate, qui appellabant eum ut staret cum eis de omni d[...]|, et ipse optinuit quia stabat in loco Villanova, set non recordatur sub quo illud placitum foret, set bene recordatur illud placitum fuisse et eum Iohannem optimuisse, et hoc fuit plus est annis L; et dixit quod semper, ex quo recordatur, habet auditum dici, et | talis est fama terre in illis partibus, quod tota terra ipsius monasterii est cum decima ipsius monasterii, preter illam terram quam domina abbatissa emit a Guitardo Trisoldi, "decimam cuius credo fuisse villanorum de Ladenate, qui emerunt, et quam inde habebant | decimam ipsius terre". § Petrus de Torba conversus monasterii de Villanova iur(ato) dixit: "Plus est annis XXX quod sum conversus ipsius monasterii, et semper (n) postea habeo (o) visum (p) decimam terrarum ipsius monasterii (q) de Villanova (r) colligi et dari ad partem | ipsius monasterii et numquam a XXX annis infra habuit Albertus Cavalcaconte nec alius homo de decima terre ipsius monasterii nisi illud monasterium; et bene teneo et credo quod Villanova est locus per se et quod habet territorium per se et non aliter, preter locus | per se fuit, sicut habeo auditum, et plus est annis XXX quod habeo visum eum teneri locum per se, qui dicitur de Rodasco et Rovoredus et sepius Vlllanova". Interrogatus ut primus, respondit idem, et dixit quod ipsemet habet laboratum (s) de terris de Villanova ipsius monasterii et | ad partem monasterii quia conversus est, et omnes fructus, sine detractione decime, habebat illud monasterium. § Litifredus conversus suprascripti monasterii iur(ato) dixit: "Plus est annis XXXV quod sum conversus ipsius monasterii, et semper postea habeo visum illud monasterium | habere omnes fructus terrarum suarum de Villanova sine detractione decime, et numquam vidi nec audivi (t) quod Albertus Cavalcaconte haberet inde decimam, nec alius homo, et semper postea ex quo sum conversus habeo visum Villanovam teneri locum per se et habere territorium | per se, scilicet terram ipsius monasterii, et quondam Laurentium, conversum ipsius monasterii, audivi dicere sepe quod tota illa terra de Villanova erat cum decima ipsius monasterii, et dicebat quod nullus (u) homo poterat petere decimam de illa terra iure et ra|tione; qui Laurentius habebat plus de annis centum quinquaginta quando obiit, et de Carvina fuit". Interrogatus ut primus, respondit idem. § Marretus de Carono qui stat in loco Ladenate iur(ato) dixit idem quod Iohannes de Martina, preter quod non recordatur nisi per | annos XX et a XX annis infra per plures annos fuit bevulcus ipsius monasterii et laboravit terras ipsius monasterii (v) stando in Villanova, in ipso monasterio, et omnes fructus terrarum ipsius monasterii habebat domina abbatissa ipsius monasterii cum decima sine detractione decime quia nulli | datur decima ipsius terre, et de interrogationibus idem dixit. § Albertus Castanea iur(ato) dixit idem quod primus per annos XX et de interrogationibus, preter quod non laboravit de terra ipsius monasterii (x). § Presbiter Iohannes, prepositus ecclesie Sancti Stefani de Nerviano, iur(ato) dixit: "Ego fui in placito | cum domina Celsa, abbatissa monasterii de Carono, de ecclesia Sancte Marie de Villanova sub domino Galdino archiepiscopo Mediolanensi, quam ecclesiam de Villanova dicebat meam esse, allegando eam infra terminos mee plebis esse, et ipsa abbatissa dicebat | ecclesiam de Villanova sui monasterii fore et longo tempore possedisse; et super hoc quod esset infra terminos plebis et quod ad me pertineret quam plures induxi testes, scilicet Guifredum Bifum et Petrum Brunengum et Petrum Piscem de Nerviano et Iohannem | de Rodasco et alios qui testificati fuerunt quod Villanova erat locus per se et quod erat infra terminos illius plebis, et quod viderat in eo loco Villanova habitare homines laicos antea quam ille locus esset illius monasterii et antea quam aliqua monacha | ibi in eo loco Villanova habitaret; nam Guifredus Bifus testificatus fuit se vidisse ibi habitare Iohannem Bonizonum; et Petrus Brunengi testificatus fuit se vidisse habitare Iohannem Bonizonum et Andream et Guidonem Restam et Andream | Gropum; et Petrus Piscis dixit se vidisse ibi habitare Paganum et Gualterium et Guitardum qui dicebantur Longi et Guidonem Restam; Iohannes de Rodasco testificatus fuit quod mater sua dixit ei quod ipsa (y) habitando in eo loco Villanova viderat [.........]| Villanove deferri ad plebem ad baptizandum; et Guifredus Bifus et Petrus Brunengi et Petrus Piscis insuper dixerunt quod viderant eos homines ire pro divino offitio ad illam plebem (z) et quod erant excusati a curadia mercati de Nerviano sicuti alia loca | ipsius plebis. Et sic optinui per sententiam quam inde dedit dominus Milo, tunc archipresbiter, per parabolam (aa) archiepiscopi Galdini, qui pronuntiavit ut illa ecclesia de Villanova esset illius plebis cum toto parrochiali iure et unde habeo bonum privilegium | sigillatum de illa evictione. Et ideo bene credo quod Villanova sit locus per se et quod habeat territorium per se, et numquam audivi quod Villanova et eius territorium pertinere per decimationem vel alio modo alicui homini habenti decimam in Ladenate, nec | Alberto Cavalcaconte; et bene sunt anni XX quod illud placitum fuit". Interrogatus de interrogationibus, respondit aliud inde nescire. § Iohannes Florarius de loco Rode iur(ato) dixit: "Ego nescio aliud nisi quod dicitur ibi ubi est istud monasterium in Rodasco et Villanova". | Interrogatus si scit istas petias terre, de quarum decima queritur, respondit: "Non etiam unam". Interrogatus si scit quod ista contrata quam dicit Villanovam seu Rodascum fuerit locus per se, respondit: "Non". Interrogatus si scit quod ipse Albertus habuerit decimam de fructibus terrarum ipsius monasterii, | respondit: "Non, set vidi cartas hodie de terra ipsius monasterii, in quibus legitur 'in loco et fondo Villanova'". Interrogatus si fama est quod ipsum monasterium habeat suas terras cum decima, respondit: "Nescio". Interrogatus si scit vel credit quod quondam Petrus Vetulus, qui stabat in ipso monasterio, daret | fodrum cum comuni de Ladenate, respondit: "Nescio, nec etiam audivi (bb) neque de aliis hominibus (cc), qui ibi stabant, neque ire ad hostes vel guardas sive ad fossata iussione consulum Mediolani, neque dare decimam ipsi Alberto vel eius misso, neque dare iuvaticum vel facere ullam | scufiam comunis Mediolani". Interrogatus si est in banno vel si scit aliquem de sotiis testibus esse, respondit: "Non", et si portaverunt gladios vetitos a kalendis februarii infra, respondit: "Non, quod ego sciam". § Allegrus Secamillium de loco Rode iur(ato) dixit idem quod Iohannes Florarius, et forcius, quia dixit: | "Neminem vidi stare in ipso monasterio, nisi monacas et conversos suos", et uterque dixit quod iam semel ivit ad letanias ad ipsum monasterium. § Petrus Magula de Ladenate iur(ato) dixit: " Nescio quod Villanova, ubi istud monasterium est, sit locus per se". Interrogatus | si credit, respondit:" Nescio (dd) quid credam, et non vidi quod Albertus habuerit decimam de terra ipsius monasterii". Interrogatus si scit quod aliqui homines laici (ee) qui starent ad illud monasterium darent fodrum et facerent alia servitia comunis Mediolani cum illis de Ladenate, respondit: "Non recordor". Inde | interrogatus si fama est in loco vestro quod ipsum monasterium habeat suas terras cum decima, respondit: "Nescio de hac fama". Interrogatus de cuius loci territorio sunt terre ipsius monasterii, que sunt inter ipsum monasterium et locum Ladenate usque ad illud monasterium, respondit: "De Ladenate et ipsius monasterii". | Interrogatus si ipsum monasterium habet terras in finita de Ladenate, respondit: "Habet illam que fuit Guitardi Trisoldi, que non est, ut credo, de decimaria ipsius Alberti, seu ipsius rnonasterii". § Ardericus de Gisulfis sine iuramento in concordia partium dixit: "Plus est annis | XL quod ego brego et utor in ipso monasterio et quod ego audivi quod ibi fuit locus qui vocabatur Rodascum; et iam feci ibi VII noctes continuas et numquam vidi suprascriptum Albertum vel alium hominem ibi petere decimam". § Ardericus Maior de Raude iur(ato)| dixit idem quod Allegrus. § Ambrosius de Teito de loco Raude iur(ato) dixit idem, excepto quod non est certus quod hodie viderit nisi unam de cartis, set unam vidit que dicebat 'in Rodasco de fondo Villanova et de feudo capitaneorum nostrorum'. § Ubertus | Bifus qui stat in loco Ladenate iur(ato) dixit: "Numquam vidi nec audivi quod ille Albertus vel alius homo habuerit decimam de territorio ipsius monasterii, excepto campo I quem emit quondam Dominicus qui stabat ibi, de quo audivi quod Albertus per vim tulit eam". | Interrogatus si territorium ipsius monasterii est per se territorium, respondit: "Nescio pro certo, set auditum habeo quod (ff) Villanova fuit locus per se". Interrogatus si vidit laicas (gg) personas (hh) stare ad ipsum monasterium cum suis macinatis, respondit: "Non, nisi Petrum Pilliciarium, qui | erat civis, et Betegas scilicetIohannem, et Mussum". § Copadebove de Ladenate iur(ato) dixit idem et plus, quia dicit territorium de Villanova esse per se territorium quod dicitur Villanova, set dicit quod illa petia quam emit Dominicus erat de territorio de Ladenate et quod audivit | quod est pertice XV, "et credo quod iacet inter ipsum monasterium et locum Pullianum", et quod ab ipso Dominico audivit quod Albertus per vim abstulit sibi decimam illius terre. Interrogatus de cuius decimaria putat eam esse, respondit: "Nescio", et dixit quod non vidit ibi stare nisi per Dominicum et | Petrum Vetulum, qui fuit civis. § Petrus Ariboldi de Ladenate, non iurato, dixit: "Ego nescio quidquam de suprascripto placito". Interrogatus si scit vel credit quod locus per se fuerit ibi ubi est hoc monasterium, respondit: "Non vidi ibi nisi istud monasterium, tamen audivi quod quidam nomine | Rista stetit ibi (ii) antequam ipsum monasterium esset ibi". Interrogatus si vidit ibi habitare laicos homines cum familiis, respondit: "Non, nisi Petrum Vetulum, qui erat civis". Interrogatus si fama est quod decima terrarum ipsius monasterii sit ipsius monasterii, respondit: "Non audivi mena|re in fama quod sit vel non sit". § Ardericus iudex de Raude iur(ato) dixit: "Ego vidi cartas II ipsius monasterii factas ab annis LX supra, in quibus continebatur 'in loco et fondo Villanova', quare credo quod quilibet locus fuit ibi (ll) antequam ipsum monasterium | et audivi quod Guido Resta fuit ibi natus et audivi quod Bertram qui dicebatur de Rodasco (mm) de loco (nn) Nerviano dicere quod fuit natus in loco Rodasco, qui fuit locus unus et idem cum Villanova; et in ipsis cartis fiebat mentio de decima alienata cum terra". | § Dicta autem testium predicti Alberti Cavalcaconte sunt hec: In primis Venturatus qui dicitur Biffus de loco Ladenate iur(ato) dixit: "Ego sum memor annorum L et per ipsos vidi teneri pro territorio de Ladenate et pro dexmaria (oo) de Ladenate, sicut via de | Ladenate que pergit Nerviano versus montem difinit, et (pp) edam audivi a meis maioribus ita verum esse et ita teneri; et a mane parte de Villanova versus locum de Ladenate est de ipso territorio de Ladenate et de ipsa decimaria, sicuti zinistarium mo[na]|sterii de Villanova difinit, cum tota terra illius contrate, ubi dicitur a Via Piscinella, ut vidi per ipsos annos versus locum de Ladenate; item vidi teneri pro ipso territorio (qq) et pro ipsa decimaria, sicuti difinit via de Poglano versus locum de Ladenate usque | ad primam emptionem quam fecit domina Allegrantia, que fuit abbatissa predicti monasterii, similiter per ipsos annos, et ultra ipsa confinia (rr) numquam audivi nec vidi quod sit de territorio de Ladenate nec de eius decimaria, tamen audivi quod infra ipsa confinia sunt homines qui de|derunt decimam ipsi monasterio, set aliter nescio". Interrogatus si scit aut audivit quod Villanova fuit locus per se, respondit: "Ita audivi, et credo ibi ubi dicitur in Rodasco, quod ibi erat ecclesia et puteus (ss)"; et dixit quod vidit Bertramum de Rodasco, de quo dicebatur esse natum in ipso | loco. § Mazinus Burrus de Ladenate iur(ato) et ut predictus Venturatus interrogatus dixit nichil aliud scire, nisi quod audivit a suis maioribus, et ita fama est quod sicud difinit illa via que pergit Nerviano, et sicuti difinit predictum zinistarium (tt) cum predicta | contrata est de territorio de Ladenate et de ipsa decimaria, et sicuti difinit puteus de Villanova versus montem et versus mane, sicuti vadit via que pergit versus Poglanum, est de ipso teritorio et de ipsa decimaria; et dixit quod quidam homo de Villanova | dedit sibi decimam ad partem ipsius Alberti quia (uu) pater suus (vv) erat eius gastaldus, set non recordatur de nomine nec pro qua terra dedisset. Interrogatus si vidit aut audivit vel credit quod Villanova fuisset locus per se vel quod ibi habitassent homines qui non stabant cum | hominibus de Ladenate, respondit: " Nec credo nec discredo, quia nescio nisi quod audivi quod ibi steterunt tales qui non stabant cum eis et tales qui cum eis stabant de fodro, set nescio illos homines", et si scit quod aliqua petia que sit in causa quod fuisset aroncata ab annis XXX | per monasterium, que erant zerbe, respondit: "Non". § Acerbus Guidoni de Ladenate iur(ato) et ut predictus Mazinus Burrus interrogatus dixit nichil aliud scire nisi quod audivit quod sicuti difinit predictus puteus in sursum et inferius versus locum de Ladenate, quod est de ipso territorio et de | ipsa decimaria, et quod tenuit petiam I terre a predicto monasterio per annos II, de (xx) qua in primis dedit decimam ipsi monasterio semel "et postea venit predictus Albertus qui dicebat suam esse, et quod michi non dimitteret eam; et ei semel dedi decimam de ea". | § Ambrosius Scaravacius de loco Ladenate (yy) iur(ato) et ut predictus Mazinus interrogatus dixit nichil aliud scire nisi quod ipse laboravit petiam I terre ipsius monasterii ubi dicitur ad Terram de Villanova, "de qua dedi decimam ipsi monasterio per duas | vices et non alii homini ab omnibus partibus ipsius monasterii". Interrogatus si scit quod est de territorio loci Ladenate et si scit confinia, respondit: "Nescio confinia nec usque quo sit de territorio de Ladenate", et quis homo suprascripti loci fecit iudicatum cenobio de Villano [va]| et quid, respondit: "Nescio"; et quam vendicionem terrarum quis eidem cenobio fecit, respondit: "Ego audivi quod quidam Guitardus (zz) fecit vendicionem nescio de qua terra"; et si scit vel credit quod domina abbarissa vel alia que predecesserit ei emit aliquam decimam in territorio suprascripti loci L[ade]|nate, respondit: "Non". Item interrogatus si scit vel credit seu vidit quod quidam Loterius conversus ipsius cenobii vel alius conversus aut missus ipsius monasterii dedisset (aaa) decimam predicto Alberto, respondit: "Non". Interrogatus si vidit Domegrinum seu de familia eius da[re]| decimam ei, respondit: "Non"; et si scit vel credit quod Guifredus Bifus et Petrus (bbb) Brunengi et Otto Burrus et alii testificati fuerint quod a puteo sit de territorio loci Ladenate, et si quis dedit ullo tempore decimam ipsi Alberto de terris Villenove, respondit: | "Nescio, nec quid credam nescio". § Buenus de loco Ladenate iur(ato) et ut predictus Ambrosius interrogatus dixit nichil aliud scire nisi quod vidit et audivit per annos XL et plus, de quibus est memor, quod est de territorio de Ladenate sicuti difinit via | que pergit versus Nervianum et sicuti difinit buscus qui est de Ladenate ubi dicitur in Barazia, "et sicuti difinit mea terra ab illa de monasterio ubi sunt niciole plantate est de territorio de Ladenate et de ipsa decimaria, et ita scio sicuti do decimam predicto | Alberto de omnibus illis terris quas teneo ibi in illis confinibus ubi sunt niciole plantate". Et dixit quod "predicta abbatissa habet zerbum I, qui est mistus in nostris terris de Ladenate, et que terre dant decimam suprascripto Alberto; et ita scio sicuti do decimam ei de omnibus illis terris | quas ibi teneo (ccc) "; et quod dixit quod Amizo Engrami iudicavit petiolam I brugarie suprascripto monasterio apud suum zerbum. § Amizo qui dicitur Niger de loco Ladenate iur(ato) et ut predictus Ambrosius interrogatus dixit: "Ego vidi aroncare Arialdum et | Ambrosium et Rolandum fratres qui dicuntur de Codevico de Ladenate petiam I terre, que iacet ad locum ubi dicitur in Cerredo, de quo territorio scit (ddd) non sum certus, tamen credo quod sit de decimaria predicti Alberti (eee), ideo quia teneo campum I cum Gustalino et Tazo con|sobrinis meis ad proprium, de quo do decimam ipsi Alberto, et alii predicti mei consobrini; qui campus iacet ibi, via tantum inter medium". Item dixit quod illa terra quam abbatissa emit ab Arderico Bruxacono, quod est de territorio de Ladenate, "ut michi videtur, sicuti [vidi]| eam laborari et teneri per Carlevarem et Zoaninum de Ladenate per annos II, cui darent decimam nescio, set vidi predictum Albertum petere". Et de predicta petiola, quam Amizo Brenius iudicavit, idem dixit ut predictus Boenus (oo), et quod est de territorio de Ladena|te; et dixit quod quondam Dominicus emit petiam I de terra a Zoanino Rolandi de Ladenate, quam iudicavit ipsi monasterio, et que iacet ad locum ubi dicitur in Sancta Maria, " quam credo melius fuisse de territorio de Nerviano quam de alio loco de d[ecimaria]", quod ipse Albertus | tulit decimam ipsi Dominico, et Bebulcus de Raude similiter (fff), et dixit quod credit et audivit quod fuit locus per se; et dixit quod audivit quod Guifredus Biffus et Otto Burrus et Petrus Brunengi et alii testificaverunt quod a puteo de Villanova versus locum de Ladenate quod sit de ipso | territorio; aliud nescit, nisi ut supra dixit. § Ambrosius Arialdi de loco Ladenate iur(ato) et ut predictus Ambrosius interrogatus dixit: " Ego sum memor annorum (ggg) XLV et per ipsos annos audivi, et ita credo et ut fama est quod sit de territorio de Ladenate, sicut di[ffinit]| buscus de Barazia a capite a sero parte adtraversum predictum monasterium, sicuti pergit via de Poglano versus locum de Ladenate". Et dixit quod credit quod ipse Albertus habuit decimam de Dominico, qui stabat ad illud monasterium, et ita audivit de una petia terre ubi dicitur a [Rama]|nega de Rovoledo, a sero parte predicta via de Poglano. Et dixit quod Monachus Trisoldi dedit eidem monasterio terram in duabus petiis pro vendicione aut pro una sua filia, que est de territorio de Ladenate; prima dicitur a Ramanega de sub Vine[a, a mane]| ipsius abbatisse, a meridie via, a sero et a monte ipsius abbatisse, que est de eodem territorio; secunda petia dicitur similiter, a mane et a monte predicte abbatisse (hhh), que est de territorio de Ladenate. Et dixit quod vidit Bertramum de Rodasco, qui stetit ibi ubi dicitur Villanova, ut audivit, et quod ibi steterunt alii homines, set non credit quod fuisset locus per se nec per se st[arent] quod non | darent fodrum cum hominibus de Ladenate illi qui stabant supra territorium de Ladenate, et illi qui stabant supra territorium de Nerviano potest esse quod dabant fodrum Nerviano. § Bociardus Guidoni de Ladenate (iii) iur(ato) et ut predictus Ambrosius Arialdi interrogatus | dixit nichil aliud scire nisi quod audivit sicuti dixit predictus Ambrosius de confinibus quod sit de territorio de Ladenate, et quod ipse tenuit petiam I terre a predicta abbatissa, unde (lll) dedit decimam predicte abbatisse primitus et postea dedit ipsi Alberto iussione consu[lum]| Mediolani, et iacet ipsa terra ab hac parte de Rovoredo, coheret ei a meridie via. Et dixit quod audivit in hoc anno quod Villanova fuit locus, set in alio tempore non. § Dominicus Burrus de loco Ladenate iur(ato) et ut predictus Ambrosius Arialdi interrogatus | idem dixit de predictis confinibus ut ipse Ambrosius per annos L, et addidit quod ipsemet collegit decimam ex parte suprascripti Alberti et patris de tota illa terra de Bifis, que est ultra predictum buscum, et dixit quod collegit totam illam decimam que erat de ipso | Alberto infra ipsa confinia; et idem dixit de illa terra de Monago ut ipse Ambrosius dixit, excepto quod dixit quod est tota in una petia et quod dixit quod illa quam abbatissa habet ibi circa eam, quod est de territorio de Ladenate, et dixit quod vidit stare ibi homines | ubi dicitur in Villanova (mmm), qui non stabant cum illis de Ladenate, ut credit, set non audivit quod fuisset locus per se. Et dixit quod collegit (nnn) predictam decimam per ipsos annos a XXX annis infra et a VI supra. Et dixit quod audivit quod Guifredus Biffus | et Petrus Brunengi et Iohannes Guarnerii et Otto Burrus iuraverunt et testificaverunt quod illa terra de Villanova erat de territorio de Ladenate pro placito quod prepositus de Nerviano habebat cum ipso monasterio. | § Arnaldus de Codevico de loco Ladenate iur(ato) et ut predictus Ambrosius Arialdi interrogatus dixit quod "abbatissa predicti monasterii emit terram a Bernardo Biffo et a Guifredo Bifo et a Maita, ut credo, aut | eidem monasterio iudicaverunt que est de territorio de Ladenate et de eius decimaria, et similiter illa terra que fuit de Dominico qui ad ipsum monasterium stabat, et tota illa terra quam ipsum monasteriurn habet, que fuit de Marco | de Cairate, et quam emit ab illis qui dicuntur Trisoldi, est de eius territorio et de eius decimaria, et ita scio sicuti audivi et vidi per annos L, de quibus sum memor, quod dicitur et appellatur de ipso territorio". Et dixit quod vidit Loterium | conversum quod (ooo) promisit suprascripto Alberto dare decimam de illa terra de Villanova, quam tenebat ex predicto monasterio, "de quo fuisset illa terra nec qualis sit, nescio". De testificatione de predictis IIII hominibus de quibus | dixit predictus Dominicus Burrus, et idem dixit ut ipse Dominicus; et dixit quod audivit quod fuerunt tres casales ad Villamnovam, quod fuisset locus non audivit. Et dixit quod sicuti difinit via que pergit a loco Ladenate ad Nervianum (ppp) quod | est de ipso territorio usque in territorium de Nerviano desuper ipsam viam, ut vidit per predictos annos. § Ambrosius Mollia iur(ato) et ut predictus Arnaldus interrogatus dixit nichil aliud scire, nisi quod | dixit finis predicta via in sursum, de qua dixit suprascriptus Arnaldus quod est de ipso territorio de Ladenate, ut ipse Arnaldus dixit; et quod dixit quod illa terra quam vendidit Guitardus Trisoldi eidem monasterio quod est similiter | de ipso territorio, ut audivit per ipsos annos, et de illa terra de predicto Dominico idem dixit de ista. § Ambrosius Oldoboni Benedicti de Ladenate iur(ato) et ut predictus Arnaldus interrogatus idem dixit ut ipse Am|brosius per annos XL, excepto de illa de Dominico, de qua nescit si scit (ddd) de ipso territorio, et de illa que fuit Rolandi de Codevico dixit | quod est de ipso territorio, ut de aliis dixit, et quam eidem monasterio iudicavit et | iacet ubi dicitur in Cerredo. § Niger Oldegonde de Ladenate iur(ato) et ut predictus Arnaldus interrogatus idem dixit ut predictus Ambrosius Mollia; et addidit quod predictum monasterium habet terram unam bonam partem, que est de terri|torio de Ladenate, et ita scit sicuti illa que est de suis consanguineis, que est confinalis illius. § Nuviratus Niger de Ladenate iur(ato) et ut predictus Arnaldus interrogatus dixit nichil aliud scire nisi quod audivit sicuti | difinit puteus ipsius monasterii versus locum de Ladenate, quod est de territorio de Ladenate, et quod audivit quod fuerunt ibi III casales, qualiter starent non audivit. § Petrus Scairane de Ladenate iur(ato) et ut | predictus Arnaldus interrogatus dixit nichil aliud scire de ipso facto nisi quod audivit quod predictus Dominicus dedit decimam predicto Alberto. § Dominicus Brunengi de Ladenate iur(ato) et ut predictus Arnaldus interrogatus dixit nichil aliud | scire nisi quod credit sicuti difinit ipsa via quod est de territorio de Ladenate desuper usque in territorio de Nerviano, et quod audivit quod habitaverunt homines ad Villamnovam. Et dixit quod credit quod illa terra que fuit de predicto Dominico | fuit de territorio de Ladenate, et illa similiter que fuit de Guitardo Trisoldi; et dixit sicuti difinit puteus monasterii versus locum Ladenate quod a mane et a meridie et a monte de territorio de Ladenate, ut credit et ut audivit. § Martinus | Oldegonde de loco Ladenate iur(ato) et ut predictus Arnaldus interrogatus idem dixit de predicto confine ut predictus Dominicus Brunengi, et dixit quod audivit quod Zoaninus et Bregonzinus vendiderunt terram Dominico, qui stetit ad ipsum monasterium et quam re|liquid eidem monasterio, ubi dicitur in Poglinasca (qqq), a sero via; et quod audivit quod illa terra de Villanova finis puteum versus Ladenate (rrr) fuit de territorio de Ladenate. § Oldetus Iohannis Ade de Ladenate iur(ato) et ut predictus Arnaldus interrogatus dixit nichil | aliud scire nisi quod audivit sicuti difinit puteus versus locum de Ladenate, quod est de territorio de Ladenate, et quod videtur sibi quod audivit quod Guifredus Bifus et Petrus Brunengi et Otto Burrus ita testficaverunt, set dixit quod mater | sua laborabat terram de predicta abbatissa de Villanova "de qua credo quod dabat decumani eidem monasterio".§ Liprandus de Ladenate iur(ato) et ut predictus Oldetus interrogatus idem dixit ut ipse Oldetus, excepto quod non dixit de predictis tribus quod | testificassent, set audivit quod testificatum fuit; et excepto quod non dixit aliquid de matre Oldeti. Et addidit quod audivit quod Petrus Vegius dedit fodrum cum hominibus de Ladenate, stando eum ad ipsum monasterium, et quod vidit stare ibi unum | hominem de Nerviano qui non stabat cum illis de Ladenate de fodro. § Revegiatus de Bono Pristinario de loco Ladenate iur(ato) dixit: "Ego numquam vidi dare decimam suprascripto Alberto vel eius misso de terra de qua nunc est discordia, et scio quod territo|rium de Ladenate difinitur ab illo territorio de Villanova a busco qui dicitur Barazia, qui est comunis ipsius loci de Ladenate, versus Ladenate, et a capite ipsius buschi versus Villamnovam est territorium de Villanova". Interrogatus quomodo scit hoc, respondit: "Quia | terre de Ladenate sunt usque ad illum buschum et terre Villanove tenent se cum ipso busco". Interrogatus si scit quod terra, que est a monasterio de Villanova versus Ladenate sit tota de territorio de Ladenate et si scit confinia, respondit: "Nescio nisi ut supra dixi". Interrogatus si scit quis homo de La|denate fecerit iudicatum suprascripto monasterio et quid, respondit: "Non". Interrogatus quis fecit venditionem terrarum eidem (sss) monasterio, respondit: "Nescio". Interrogatus si scit vel credit quod domina abbatissa vel alia que predecesserit ei emeret aliquam decimam | in territorio suprascripti loci Ladenate, respondit: "Nescio". Interrogatus si scit vel credit seu audivit quondam Loterium conversum ipsius monasterii vel alium conversum aut missum (ttt) ipsius monasterii dare decimam predicto Alberto, respondit: "Non". Interrogatus si vidit Domegrinum seu | de familia eius dare ei decimam, respondit: "Non, set audivi quod semel ei dedit decimam staria IIII de fabis de petia I terre quam iudicavit ipsi monasterio, que est in territorio de Ladenate vel Poliano, set non sum certus de quo territorio sit". Interrogatus | si scit aut credit quod Guifredus Bifus et Petrus Brunengi et Otto Burrus testificati fuerint quod a puteo infra sit de territorio de Ladenate, et si quis dedit decimam illo tempore ipsi Alberto de terris Villenove, respondit: "Nescio nisi quod ipsi fuerunt testifi|cati, nescio quid de ipso puteo". Interrogatus si scit vel credit aut audivit Villamnovam fuisse locum per se et homines ibi habitare qui non stabant cum illis de Ladenate de aliquibus, respondit: "Non, nisi conversos et monacas; et audivi quod locus fuit". Interrogatus si aliqua illarum | petiarum que sunt in causa fuerunt runcate (uuu) a XXX annis infra per monasterium, que erant cerbe, respondit: "Sic". § Gustadus Niger de loco Ladenate iur(ato) et interrogatus ut suprascriptus Revegiatus respondit se de hoc nichil scire, nisi quod audivit quod Domegrinus dedit ipsi Alberto decimam de petia | I de terra que est in territorio de Ladenate, cuius coherentias nescit. Amizo qui dicitur Consul de loco Ladenate iur(ato) dixit idem ut suprascriptus Gustadus; et dixit quod numquam audivit quod Villanova esset locus per se et quod audivit quod suprascriptus Guifredus et sotii fuerunt testificati quod a puteo | usque Ladenate erat de territorio de Ladenate. § Redulfus Canera de suprascripto loco iur(ato) dixit idem ut suprascriptus Gustaldus (oo). § Ogerius Burrus de suprascripto loco iur(ato) dixit idem ut Gustadus (vvv), nisi quod audivit quod conversi monasterii ei dederunt decimam et quod suprascriptus Guifredus et sotii testificati fuerunt nescit quid de suprascripto puteo, et non | vidit habitare in Villanova nisi monachas et conversos, et nunquam audivit quod locus esset per se. § Petrus Ingrami de suprascripto loco iur(ato) dixit: "A XL annis infra et a XX supra Iohannes pater meus laboravit petiam I terre ipsius monasterii, que est inter Villanovam et Ladenate, | a sero mea terra, a meridie et a monte suprascripti monasterii; et tunc vidi ipsum patrem meum dare decimam de panico in ea terra (xxx), quod in ea habuerat, cuidam converso ipsius monasterii, nomen cuius nescio". Interrogatus ut suprascriptus Revegiatus, respondit quod | credit quod tota terra, que est ab ipso monasterio infra versus Ladenate, est de territorio de Ladenate; et ita audivit quod Monachus Trisoldi vendidit ipsi monasterio de illa terra de qua nunc est discordia, que erat tunc de territorio de Ladenate et per homines de La|denate laborabatur, ut vidit, et de ea dabatur decima decimariis de Ladenate, ut audiebat, a mane et a sero via illius terre, ab aliis partibus ipsius monasterii. Et audivit quod Domegrinus dedit decimam ipsi Alberto staria IIII de fabis de petia I terre, que est | de territorio de Ladenate, et quod Guifredus et sotii fuerunt testificati nescit quid de ipso puteo, et quod audivit quod in (yyy) Villanova habitaverunt homines, et quod de illis terris aroncate fuerunt per monasterium. De aliis interrogatus nichil scit. § Algisius Vulpis de Ladenate iur(ato)| dixit: "A XX annis infra et a V supra ego laboravi petiam I terre, que est inter Villanovam et Ladenate, a mane et a meridie et a monte ipsius monasterii, a sero via, per annos II, ut credo, et tunc per illos annos II bis dedi decimam eius petie terre suprascripto Alberto in domo mea; | quam terram ego tenebam a suprascripto monasterio, et dicitur ibi in Pollionasca". Interrogatus ut suprascriptus Revegiatus, respondit se nichil aliud scire quam supra dixit, nisi quod Monachus et Guitardus Trisoldi vendiderunt aut donaverunt terram ipsi monasterio, et non vidit habitare | in Villanova nisi conversos et monachas, et quod de illis terris fuerunt aruncate. § Marchixius Mollia de suprascripto loco iur(ato) et interrogatus ut suprascriptus Gustadus respondit ut Gustadus, preter quod audivit quod Guitardus Trisoldi vendidit terram ipsi monasterio, que est inter Ladena[te]| et Villanovam. § Mafiolus Manegoldi de suprascripto loco iur(ato) et interrogatus ut suprascriptus Gustadus respondit quod audivit quod Guitardus Trisoldi, ut credit, vendidit de illa terra de qua nunc est discordia ipsi monasterio, quam credit fuisse de territorio de Ladenate, et audivit q[uod]| conversi ipsius monasterii ei dederunt decimam. § Otto Baldus de suprascripto loco iur(ato) et interrogatus ut Gustadus respondit idem ut Gustardus, preter quod audivit quod abbatissa emit ipsam terram cum tota decima et quod Guitardus Trisoldi, ut credit, dedit de illa terra, de qua nunc est di|scordia, ipsi monasterio, quam credit fuisse de territorio de Ladenate, et quod audivit quod fuit locus in quo etant due case aut tres. § Cavalchinus Ingrami de suprascripto loco iur(ato) dixit: "Ego audivi quod quedam pars terre de Villanova fuit meorum ma|iorum, set nescio que sit". Interrogatus ut suprascriptus Revegiatus, respondit se de hoc nischil scire. § Tosus de Ariboldis de Ladenate iur(ato) dixit: "A XX annis infra ego steti cum monachabus de Villanova per annos VIIII, per quos non vidi quod ille monache darent decimam | alicui de illis terris quas laborabant (zzz), et tunc vidi Dominicum semel dare fabas suprascripto Alberto pro decima unius campi, qui iacet in Pollionasca, cuius coherentias nescio, qui nunc est ipsius monasterii quia ipse Dominicus eis legavit ipsum campum, de decima | cuius campi tunc fuit discordia inter ipsum Albertum et Bevulcum de Raude". Interrogatus ut suprascriptus Revegiatus, respondit se nichil scire aliud quam supra dixit, preter quod audivit quod Guitardus Trisoldi vendidit ipsi monasterio de ipsa terra, de qua nunc est discordia, de [qua]| numquam vidit illud monasterium habere decimam, set credit quod ipse Albertus vel (aaaa) homines de Ladenate eam habere debent, et quod audivit quod Villanova fuit locus per se et non vidit habitare in Villanova nisi suprascriptum Dominicum et conversos et monachas; et quod vidit |[ill]a terra aruncari, et quod audivit quod illa terra Dominici et Guitardi (bbbb) Trisoldi fuit de territorio de Ladenate. Et dixit quod domina abbatissa emit terram a Bruxaconis, set nescit de quo territorio sit. § Tarronus Canacius de Ladenate iur(ato) dixit "A X annis infra dixit michi |[L]anfrancus pater meus quod Dominicus de Villanova dederat ei staria IIII aut plus biave vel leguminum, quam vidi in sachis in domo mea, pro decima nescio pro qua terra, nisi quod videtur michi quod daret pro terra, quam emit a Iohanino Engezane, set nescio que sit | quam collegit pro suprascripto Alberto". Interrogatus ut suprascriptus Gustadus, respondit se nichil aliud scire quam supra dixit. § Oldradus Ingrami de loco Ladenate iur(ato) dixit: "Ego scio quod territorium de Ladenate est a (cccc) mane et a meridie et a monte terrarum monasterii de Villanova, que terre sunt [lo]/cate in territorio de Ladenate, sicuti cernit monasterium de Vlllanova versus mane et meridie et monte, et audivi sepe quod ille terre que sunt a prefato monasterio infra versus Ladenate fuerunt de territorio de Ladenate, et quod fuerunt meorum maiorum". Interrogatus quomodo hoc scit, respondit quia | utitur ibi. Interrogatus ut suprascriptus Gustadus, respondit per se ut suprascriptus Gustadus, preter quod audivit quod homines habitaverunt ad Villamnovam, set non credit quod esset locus per se et non vidit ibi habitare nisi monachas (dddd) et conversos, et quod illa petia terre Dominici iacet ibi ubi dicitur in Sancta | Maria, et est nunc ipsius monasterii, et nullam decimam de terris Villanove dare vidit. § Teizo Lafranci de loco Ladenate iur(ato) dixit: "Circa annos X sunt, ut credo, quod Dominicus de Morxolo dedit michi staria II sicalis aut panici, ut credo, pro decima unius |[campi] qui iacet ubi dicitur in Sancta Maria, a mane via", a meridie et a sero nescit quis habeat, " a monte via; quem emit a Iohanne Rolandi ad Villamnovam pro suprascripto Alberto. Et sepe auditum habeo et verum est quod Petrus Brunengi et Otto Burrus et Liprandus Med[icus]| testificati fuerunt quod a puteo de Vlllanova infra versus Ladenate erat tota terra de territorio de Ladenate, et audivi et verum est quod Algisius Ferrarius de Ladenate iudicavit terram que est ibi ubi dicitur in Cerredo suprascripto monasterio, set nescio quanta si[t]| quod tota terra de Cerredo et que est a puteo versus Ladenate sit de territorio de Ladenate; et audivi et verum est quod Monachus Trisoldi et Guitardus vendiderunt de ipsa terra ipsi monasterio, et vidi quod de illis terris fuerunt runcate que erant cerbe", et non vidit habita[re in Villan]ova nisi monachas et conversos. De territorio de Ladenate et terris Villenove idem dixit ut Oldradus Ingrami (eeee), preter quod dixit quod audivit quod pars illius terre fuit maiorum suprascripti Oldradi. Interrogatus ut suprascriptus Gustadus, respondit se nichil aliud scire quam [supra dixit. §][Pet]rus Ingrami de Ladenate reversus dixit: "Tempore destructionis Mediolani Petrus Vegius de Mediolano habitabat ad monasterium de Villanova, et tunc positum fuit fodrum in ipso loco Ladenate, et dixit ille qui precepit ipsum fodrum si aliquis stabat in territorio de Ladenat[e ..]t suam partem fodri et ut homines de Ladenate imponerent ei fodrum sicuti aliis hominibus de Ladenate, ut audivi; et etiam videtur michi quod ego ibi essem, set nescio quis esset ille qui precepit ipsum fodrum, et tunc homines de Ladenate taliaverunt ipsi Petro Vegio [.........]| de ipso fodro, qui habitabat ad Villamnovam, et dicebant et credebant quod Villanova erat de territorio de Ladenate, et hoc scio quia tunc audivi dicere ipsum Petrum quod imposuerant sibi fodrum homines de Ladenate denariorum X, et quod eis illos denanos de[.......]| loci audivi (ffff) hoc dicere". Interrogatus si ipse Petrus habebat ibi terram vel domum, respondit: "Non, set ibi habitabat propter destructionem Mediolani, et credo quod a puteo infra versus Ladenate sit de territorio de Ladenate, et auditum habeo a meis maiori[bus]| quod est de ipso territorio".
[(ST) Ego][Ambrosius] Abandonatus, domini Frederici imperatoris notarius, ex precepto prefati domini Philipi archipresbiteri predictos testes in hanc publicam scripturam redegi et scripsi in | forma publice scripture ad futuram memoriam et auctoritatem perpetuo valituram.

(a) e Marie su rasura.
(b) habbat in A.
(c) per - monasterii nell'interlinea.
(d) ad utilitatem nell'interlinea.
(e) La seconda v corretta su n.
(f) Così A, erroneamente per scit.
(g) capo senza segno abbreviativo.
(h) Petrus - nec blasmo nell'interlinea; nec blasmo su rasura.
(i) Tosablotus Biffus su rasura.
(l) interrogatioibus senza segno abbreviativo.
(m) recordantia senza segno abbreviativo.
(n) seper senza segno abbreviativo.
(o) hab su rasura.
(p) La i aggiunta dopo dalla stessa mano.
(q) monarii senza segno abbreviativo.
(r) Dopo vi, la l erasa.
(s) laboratum su rasura.
(t) La seconda i su correzione.
(u) Segno abbreviativo su u, cancellato.
(v) er - monasterii nell'interlinea.
(x) Segue nell'interlinea un segno di croce uguale a quello nel margine sinistro.
(y) La i su correzione.
(z) La p su correzione.
(aa) parabola senza segno abbreviativo.
(bb) audvi in A.
(cc) hoibus senza segno abbreviativo.
(dd) La s su correzione.
(ee) La prima i corretta su p.
(ff) La q con segno abbreviativo eraso e d aggiunto.
(gg) La seconda a corretta su o.
(hh) Segue stare cancellato.
(ii) La b su correzione.
(ll) Segue antequam ripetuto e cancellato.
(mm) La seconda o su correzione.
(nn) de loco nell'interlinea.
(oo) Così A.
(pp) Segue ua cancellato.
(qq) territoritorio in A.
(rr) La seconda i corretta.
(ss) et puteus nell'interlinea
(tt) La u su correzione.
(uu) La q su correzione.
(vv) suus su rasura.
(xx) La d su correzione.
(yy) Lad su rasura.
(zz) ar su rasura.
(aaa) La seconda d con segno abbreviativo superfluo.
(bbb) Pe con segno abbreviativo superfluo.
(ccc) neo su rasura.
(ddd) Così A per sit.
(eee) La b su rasura.
(fff) similit senza segno abbreviativo.
(ggg) anorum in A.
(hhh) que est - abbatisse nell'interlinea, a cui segue rasura.
(iii) de Ladenate nell'interlinea.
(lll) La d corretta su a.
(mmm) Le due ll seguite da altra l rasa.
(nnn) Segue predictam cancellato.
(ooo) Così in A, probabilmente per qui.
(ppp) a Nerviano in A, per errore.
(qqq) La o con segno abbreviativo superfluo.
(rrr) finis - Ladenate nell'interlinea.
(sss) ecit - eidem su rasura.
(ttt) aut missum nell'interlinea.
(uuu) rucate senza segno abbreviativo.
(vvv) Ogerius - Gustadus nell'interlinea.
(xxx) Segue quod in ea terra cancellato.
(yyy) in nell'interlinea.
(zzz) La terza a corretta su e.
(aaaa) pse Albertus vel su rasura.
(bbbb) et Guit su rasura.
(cccc) La a su correzione.
(dddd) moachas senza segno abbreviativo.
(eeee) La a con segno abbreviativo superfluo.
(ffff) haudivi in A.

Edizione a cura di Maria Franca Baroni
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis