Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) Anno ab incarnacione domini nostri Iesu Christi milleximo centeximo vigeximo nono, mense setembris, indicione octava. Comutatio | bona (a) fidei noscitur ese contractus ut ad (b) vicem emtionis obtineat firmitatem eodemque (c) nexu obligat contraentes. Placuit atque (d) | bona convenit voluntas inter Petrum qui dicitur Blolia (e) et filium quondam item Petri de civitate Mediolani et necnon inter Ambrosium qui dicitur Berundus habitato|rem in loco Albiniano et filium quondam Andree de loco Ocuniate et Misendam, iugales, et ipso Ambrosio consentiente eidem Misende coniugi sue | et subter confirmante, et ut legis habet auctoritas una cum noticia propinquiorum parentum suorum, quorum nomina subter leguntur, in quorum | presencia et testium certam facit professionem et manifestationem se nullam pati violentiam ab ipso iugale suo nec ab ullo nomine | nisi sua bona spontanea voluntate hanc cartam comutationis facere (f) visa est, ut in Dei nomine debeat dare (g) sicut a presenti die dederunt | ipse Ambrosius et Misenda iugales in causa comutationis nomine eidem Petro suo iure habendum campi petiam unam, quam [habere]| visi sunt in loco et fundo Tergella (h), ad locum ubi dicitur in Baraza, et est ei a mane suprascripti Petri, a meridie Arderici, a sero Iohannis, a monte | Petri, et est ipse campus per mensuram iustam perticas tres. Unde ad vicem recepit ipse Ambrosius ab eodem Petro comutatore | suo similiter in causa comutationis nomine presenti die ad habendum campi petiam unam et libellaria ipsius Petri, quam habere visus | est in suprascripto loco et fundo Tergella, et dicitur Ulmo (i): est ei a mane et a meridie seu a sero predictus Ambrosius comutator detinet, a monte Sancti Ambrosii, et | est ipse campus per mensuram iustam perticas duas et tabulas viginti et tres et pedes novem. Quas autem res superius dictas vel | comutatas cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et accessionibus suis in integrum taliter ipsi comutatores sibi invicem comutationis nomine | tradiderunt ut faciant unaquemque (a) pars (l) de hoc quod supra in comutatione receperunt a presenti die cum suis heredibus quicquit voluerint | sine omni unius eorum et heredum nostrorum (a) contradicione. Et spoponderunt se ipsi comutatores sibi invicem cum suis heredibus de hoc quod supra in comu|tatione dederunt in integrum ab omni homine defensare; de quibus penam inter se posuerunt (m) ut quis ex ipsis aut ex eorum heredibus se de hoc quod (n) in (o) comutatione dederunt | in integrum non defensaverint et non permanserint in his omnibus (p) ut (a) qu[aliter] supra legitur, tunc componat illa pars (l) que non conservaverint (a) parti fidem | servanti pene nomine in duplum suprascriptas res quas supra in comutatione dederunt sicut pro tempore meliorate fuerint (q) aut valuerint sub exstimatione | in eodem loco. Quia sic inter eos convenit. Unde due cartule comutationis in uno tenore scripte sunt. Actum suprascripto loco Tergella.
Signum + manum (a) suprascripti Petri, qui hanc cartam comutationis ut supra fieri rogavit.
Signum + (r) manum (a) Petri qui dicitur Roco, Nigri qui dicitur Marcilini, Vuidonis, Alberti qui dicitur Gaforii (s), testium.
(SM) Ego Vuilielmus iudex rogatus subscripsi.
(ST) Ego Albertus notarius sacri palatii scripsi, post traditam complevi et dedi.

(a) Cosi A.
(b) La d scritta sopra.
(c) Segue lettera rasa.
(d) Segue con.
(e) La parola è corretta.
(f) comutationis facere su rasura.
(g) dare su correzione.
(h) Tergiella con i rasa.
(i) et - Ulmo nel'interlinea.
(l) pars con segno abbreviativo.
(m) posue su rasura.
(n) quod nell'interlinea.
(o) in manca in A.
(p) omnibus inserito, con bus scritto sotto.
(q) fuerint nell'interlinea.
(r) Non c'è corrispondenza tra il numero delle croci e il numero delle persone.
(s) La f su correzione.

Edizione a cura di Maria Franca Baroni
Codifica a cura di Gianmarco Cossandi