Curia vescovile - Archivio capitolare
35
Cartula commutationis
1014 marzo 30, Bergamo.
Lazzaro prete, preposito della canonica e del senodochio di Sant'Alessandro, permuta con Pietro del fu Gumperto, da Paladina, una terra con vigna posta in Paladina, in vocabolo sub Casa, ricevendo in cambio una terra campiva situata anch'essa in località Paladina, in vocabolo Inplanti.
Originale (A), 206 (A XVI).
A tergo, di mano del sec. XII: Car(ta) de Brene; del sec. XIII: Car(ta) terrarum de Scano | et de Brene | et de [Sfo]rzatica et de Ursanisica.
Edizione: LUPO, II, col. 473s (excerptum).
Regesto: SAVIO, p. 46.
Pergamena di mm. 530/494 x 225.
Appare singolare l'uso da parte del rogatario della a cedigliata così come quello dell'abbreviazione eccle(si)a con la seconda e espressa: si veda anche il doc. 25, scritto dallo stesso Lazarus.
(ST) In nomine Domini. Einricus gratia Dei imperator augustus, anno imperii eius primo, tertio cal(enda)s | aprelis, inditione duodecima.
Commutatio bone fidei nossitur esse contractum ut vice emtionis | optineat firmitatem eodemque nexu obblicat contradantes.
Placuit itaque et bona convenit voluntate | inter Lazarus presbiter et prepositus de ordine canonica et sinodohcii Sancti Alexandri martiris nec non et inter | Petronem liberum hominem filius quondam Gumperti de vico Paladina, ut commutationes inter se facerent. In pri|mis dedit ipse Lazarus presbiter et prepositus ex parte ipsius ecclesię vel canonica sinedohcii Sancti Alexandri eidem Petri | commutatori suo in causa commutationis presenti die suo iure abendum petia una de terra cum alliquantulum | de vinea super abente, in eodem vico et fundo Paladina, iuris ecclesię vel canonica sinedohcii ipsius Sancti Alexan|dri, locus ubi dicitur sub Casa: coeret ei a mane Auperti et de suis germanis, a meridie ipsius Petri commutatore, a sera ripa, | a montes Auperti et de suis germanis et innaliquit Petri; et est terra ipsa per iustam mensuram tabulas legiptimas quinquagin|ta et sex. Unde ad vicem recepit ipso Lazarus presbiter et prepositus ad partem de ecclesię vel canonica sinedo|hcii Sancti Alexandri ab eundem Petrum commutatori suo similiter in causa commutationis proprio iure abendum presenti | die petia una de terra campiva iuris ipsius Petri, que est terra ipsa similiter in eodem vico et fundo Paladina, locus | ubi dicitur Inplanti: coeret ei a mane Aldradi, a meridie Sancti Marini, a sera ripa, a montes Tome; et est campo ipso cum inci|sa sua per iustam mensuram tabulas legiptimas octuaginta.
Has autem suprascriptes peties terre cum superioribus et inferioribus seu | cum finibus et accessionibus suis ipsi commutatores sibi unus alteri commutationes nomine abendum tradiderunt | facturi exinde a presenti die tam ipsi quamque heredes vel successores eorum iure proprietario, vel ecclesia sinedohcii | ipsius Sancti, vel (a) Petrus commutatoris quod legibus providerint, sine omni unius alterius eorumque heredum | vel successorum contraditione.
Et quidem ut ordo legis depossit ad has previdendas commutationes accesserunt | super ipsas petias terre utreque partes, silicet Ubertus presbiter et missus domni Alkerii (b) episcopi cum bonis hominibus | Deum timentibus estimatoribus, corum nomina Bonivertus, Petrus, item Petrus; quibus et idem Uberti presbitero et misso paru|it et ipsi estimatores estimaverunt et dixerunt quod tunc presenti tempore melioratam et ampliatam causam sussciperet | ipse Lazarus presbiter et prepositus predicte ecclęsię vel sinedohcii Sancti Alexandri ad partem ipsius canonice aben|dum quam illam esset quam eidem Petri commutatori in commutationem daret et hec commutatio inter eos legibus fi|eri posset.
Et spoponderunt ipsi commutatores sibi unus alteri que ut supra in commutationem dederunt | ab omni contradicente homine defensare; pena vero inter se posuerunt, ut si quis ex ipsis aut heredibus vel suc|cessoribus eorum se de hac commutatione removere quesierint et ab unocoque homine suprascriptes petias terre | ut supra legitur in commutationem sibi dederunt non defensaverint aut si contra hanc commutationes | agere aut inrumpere quesierint, tunc componat pars parti fidem servanti suprascriptes peties terre in | duplum melioratas quam in tempore fuerint aut valuerint, sub estimatione in eisdem locis. Et propter ono|rem sacerdotii eius (c) nec liceat eum (d) amodo ullo tempore nolle quod semel voluit, sed quod ab eum (e) hic semel fac|tum vel conscriptum est inviolabiliter conservare promisit (f) cum stipulatione subnixa.
Et unde duas commu|tationes uno tenore scripte sunt.
Actum infra civitate (g) Bergamo.
(S) Ubertus presbiter et missus suprascriptes peties terre accessi et m(i)h(i) rectum paruit esse et in hac | commutatione subscripsi.
Signum # manu(m) suprascripti Petri, qui hac cartula commutationis fieri rogavit.
Signum # manibus suprascriptorum Boniverti et Petri seu item Petri, qui super ipsas petias terre accesserunt | et estimaverunt ut supra.
Signum # manibus Petri et Laurentii, avio et abiatico, abitantes civitate Bergamo, legem viventes | Romana testes.
Signum # manibus Petri et Andrei seu Iohanni de suprascripta civitate Bergamo testes.
(ST) Lazarus notarius et iudex sacri palatii scripsi, post traditam complevi et dedi.
(a) Segue illo eraso.
(b) -k- corretta da c
(c) eius su rasura.
(d) eum su rasura.
(e) eum su rasura.
(f) La prima -i- nell'interlineo e -sit su rasura.
(g) A cive senza segno abbreviativo.
Edizione a cura di
Cristina Carbonetti
Codifica a cura di
Gianmarco De Angelis