Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) In Christi nomine. Conradus gratia Dei imperator augustus, anno imperii eius quarto, mense novembris, inditione quartadecima. Comutatio bone | fidei noxitur esse contractum ut vice emtionis obtineat firmitatem eodemque nexu oblicant contradantes. Placuit itaque et bona convenit | voluntatem inter domnus Ingo presbiter et prepoxitus de ordine canonice Sancti Alexandri, ubi sanctum requiesit corpus, sita foris muro prope civitate Bergamo, | nec non et inter Adelbertus filius quondam Benedicti deadem civitate Bergamo, qui profesi erant legem vivere Romana, ut in Dei nomine debeant dare | sicut et a presenti in primis dedit ipse domnus Ingo presbiter et prepoxitus eiusdem (a) Adelberti comutatori suo similiter in causa comutationis | nomine, suo iure presenti die abendum, id est petia una de terra prativa, iuris suprascripti Sancti Alexandri, que esse videntur foris non multum longe | da ipsa civitate Bergamo, locus ubi dicitur Funtana, que est in valle ubi dicitur Broilo; coeret ei a mane tua qui supra Adelberti, a meridie Lanzoni, a mon|tes via, a sera currit aqua de suprascripta funtana, et est petia ipsa de terra prativa infra ipses coerenties per iustam mensuram tabules legipti|mes novem et dimidia. Quidem ad vicem recepit ipse domnus Ingo presbiter et prepoxitus ad parte eiusdem canonice suprascripti Sancti Alexan|dri presenti die abendum, id est petia una de terra casteneta cum arboris castaneis numeros treginta et trex super se abente iu|ris ipsius Adelberti que est poxita foris non multum longe da eadem civitate Bergamo, locus ubi dicitur Cavalpiado; coeret ei | a mane et meridie suprascripti Sancti Alexandri, a sera --- (b) et montes Agiunti, et est petia ipsa de terra casteneta infra ipses coerenties per iustam | mensuram tabules legiptimes viinti et septem. Quidem et ut ordo legis depossit ad anc previdenda comutationem acceserunt super | ipses peties terre ad previdendum et estimandum id sunt Tagimpaldus diaconus deadem ordine vel canonice suprascripti Sancti Alexandri | et missus domni Ambroxii episcopi, una cum tribus ominibus Deum timentes estimatoribus, corum nomina sunt Iohannes filius quondam Adreverti | et item Iohannes filius Bonizoni et Lampertus qui dicitur da Sancto Pancratio, isti deadem civitate Bergamo; quibus ominibus rectum comparuit et ip|si estimatores estimaverunt et dixerunt eo quod meliorata et ampliata causa reciperet ipse domnus Ingo presbiter et prepoxitus | ad parte eiusdem canonice suprascripti Sancti Alexandri ab eodem Adelberto comutatore suo quam ei daret et ac comutatio inter eos legibus | ac firmiter fieri posset. As autem peties terre superius dicte vel comutate cum superioribus et inferioribus suarum in integrum ipsi | comutatores sibi unus alteri in comutatione tradiderunt, fatiendum pars (c) parti a die presenti quod ut supra in comutatio|ne dederunt cum eredibus et succesoribus suorum iure proprietario nomine quicquit voluerint sine omni uni alterius suorumque eredibus | vel succesoribus contraditione. Et spoponderunt se ipse domnus Ingo presbiter et prepoxitus cum suis succesoribus et ipse Adelbertus cum su|is eredibus supradictes peties terre cum omnia super abente sicut superius legitur in vice comutationis sibi invicem omni tempore | ab omni contradicentes omines defensare; unde pena inter se posuerunt ut quis ex ipsis aut eredes suprascripti Adelberti vel succesoribus eiusdem dom|ni Ingoni presbiter et prepoxitus se de ac comutatione removere quexierint et non permanserint in ea omnia qualiter superius legitur, vel si ab uno|quoque omine iam dictes peties terre sicut superius legitur cum omnia super abente quod at invicem dederunt non defensaverint, tunc illa | pars que oc non conservaverint componat ad parte fidem servantis pena nomine suprascriptes peties terre in duplum sub estimatione in e|isdem vel in consimilis locis, sicut pro tempore melioratis fuerint aut valuerint, quia sic inter eis convenit. Unde due cartule | comutationis uno tenore scripte sunt. Et si eidem domni Ingoni presbiter et prepoxitus (d) propter onorem sacerdotii et preposatico suo et eidem Adelberti nec eorum | licead amodo ullo tempore (e) nolle quod voluit, set quod ab eis ic semel factum vel conscriptum est sub iusiurandum inviolabiliter | conservare promisit cum stipulatione subnixa. Actum eadem civitate Bergamo.
Signum # manu(m) suprascripti Adelberti (f) qui anc cartulam comutationis fieri rogavit.
+ Tagimpaldus diaconus missus ut supra subscripsi.
Signum # manibus suprascriptorum Iohanni et item Iohanni seu Lamperti qui super ipses peties terre acceserunt et estimatores fuerunt ut supra.
Signum # manibus Petri qui vocatur Suardo et Tuniberti et Redaldi deadem civitate Bergamo legem viventes Langobardorum testes.
Signum # manibus Luvaldi et Giselberti deadem civitate Bergamo legem viventes Romana testes.
(ST) Aribertus notarius sacri palatii scripsi, postraditam complevi et dedi.

(a) Così A: si sottintenda canonice Sancti Alexandri
(b) Non disponendo più dell'originale, ma solamente della sua copia fotografica, non è possibile stabilire con certezza se si tratti di uno spazio lasciato in bianco o di una rasura.
(c) -r- corretta su s erasa.
(d) et p(re)poxit(us) nell'interlineo.
(e) A te(m)po
(f) A Adlb(er)ti

Edizione a cura di Marco Vendittelli
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis