Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) In Christi nomine. Curadus gracia Dei imperator augustus, anno imperii eius octavo, mense iunius, indicione secunda . | Comutacio bone fidei nositur esse contractum ut vicem emcionis obtinead firmitatem eodem|que necxu oblicant contraentes. Placuit itaque bona convenit voluntatem inter domnus Daibertus archi|diaconus de ordine sancte Bergomensis Ecclesie et filius quondam item Daiberti qui et Teuzo de vico Raudona nec non et inter Iohannes filius quondam | Petri et Teudoldus filius quondam Adelberti abitaturis in vico Vecianica, qui profesi erant (a) ex nacione suorum legem vivere | Langobardorum, ut in Dei nomine debeand dare sicut et a presenti dederunt ac tadiderunt vicissim sibi unus alteri comutacionis | nomine. In primis dedit ipse Daibertus arhidiaconus (b) eorum Iohanni et Teudaldi in causa comutacionis, it sunt pecies due de terra u|na que est aratoria et alia prativa iuris ecclesie et canonice Sancti Vincencii, quibus esse videtur in loco et fundo Vecia|nica. Suprascripta pecia aratoria reiacet (c) in loco ubi dicitur Biurca: coerit ei a mane ipsius Sancti Vincencii, a meridie tua qui supra Iohanni, a sera et mon|tes via; et est per mensura iusta (d) perticas iuieales quinque et tabul(as) sex. Alia pecia que est prativa dicitur Prato Cordale: | coerit ei a mane Teudoldi, a meridie et sera vel montes Giselberti; et est (e) per mensura iusta tabul(as) treginta et octo. Quidem et ad vicem | recepit ipse domnus Daibertus arhidiaconus a parte eadem ecclesie et canonice Sancti Vincencii ab eodem Iohannes et Teudoldus | melioratas rex sicut lex abet, it sunt pecies sex de terra aratoria iuris ipsorum Iohanni et Teudoldi, quibus esse videtur in predicto loco | et fundo Vecianica. Prima pecia dicitur Cordale: coerit ei a trex partes Sancti Vincencii; et est per mensura iusta tabul(as) (f) viginti et | due. Secunda pecia dicitur Via Lambardorum: coerit ei a mane Sancti Vincencii, a montes Sancti Allesandri; est per mensura iusta tabul(as) (g) duo|decim. Tercia pecia dicitur Campo Longo: coerit ei a mane Sancti Vincencii, a meridie et sera de h(ere)d(ibus) quondam Giselberti; et est per mensura iusta | tabul(as) decem et octo. Quarta pecia dicitur Stodegarda (h): coerit ei a mane et sera Teuzoni, a meridie Sancti Vincencii; et est per mensura iusta tabul(as) (i) | septuaginta et due. Quinta pecia dicitur Foloxeto: a mane Teuzoni, a sera et meridie via; et est per mensura tabul(as) octuaginta et (j) | quatuor. Sesta pecia dicitur Braida: coerit ei a mane et sera Sancti Allesandri, a montes Iohanni; est per mensura iusta tabul(as) (k) quinquaginta . | As denique iam dictis rebus in eodem loco et fundo Vecianica superius nominatis vel comutatis, una cum accesionibus et ingre|soras earum seu cum superioribus et inferioribus earum rerum, qualiter superius mensura et coerencias legitur, in integrum sibi unus alteri pars parti per | as painas comutacionis nomine tradiderunt, facientes exinde unusquisque de co receperunt presenti die tam ipsi quamque et sucesores | vel heredes eorum legaliter proprietario nomine quicquit voluerint aut (l) previderint, sine omni uni alterius contradicione (m). Et sponderunt (n) se ipsi | comutatores suarumque succesores vel heredes eorum predictis rebus quod ad invicem comutacionis nomine tradiderunt in integrum omni tempore ab | omni omine defensare. Quidem et ut ordo legis deposit et ad anc previdenda comutacione acceserunt super ipsis rebus a previdendum, | it est Gislebertus presbiter de eadem ordine et canonice Sancti Vincenci et misus domni Ambrosii episcopus (o) ab eo directo | una simul cum bonos omines estimatores (p), it sunt Iohannes filius quondam Petri et Petrus filius quondam Marini, item Petrus filius quondam | Gausperti de eodem vico Vecianica, quibus omnibus estimantibus cumparuit eorum et estimaverunt quod meliorata | rex susipet ipse domnus Daibertus arhidiaconus ab eosdem Iohannes et Teudoldus a parte ipsius canonice quam da|re et legibus ipsa comutacio ec fieri poset. De quibus et pena inter se posuerunt ut quis ex ipsis aut succesores vel heredes | eorum se de anc comutacio removere queserint (q) et non permanserint in ea omnia qualiter superius legitur vel si ab | unumquemquem ominem predictis rebus quod ab invicem nomine tradiderunt in integrum non defensaverint | ut cumponad (r) pars (s) parti fidem servandi pena duplis ipsis rebus quod ab invicem comutacionis no|mine tradiderunt sicut pro tempore fuerint melioratis aut valuerint sub estimacio|ne in consimiles locas. Et propter onore arhidiaconati (t) ipsius Daiberti et nec ip|sius licead ullo tenpore nolle quod volui, set quod predictus exinde ic semel factum | vel conscriptum est sub iusiurandum inviolabiliter conservare promito co stippu|lacione subnixa. Unde due car(tule) cumutacionis uno tinore scripte sunt (u). Actum eadem civitate Bergamo (v).
Signum # manibus suprascriptorum Iohanni et Teudaldi qui ac | cartula comutacionis fieri rogaverunt.
+ Gislebertus presbiter missus ut supra subscripsi.
Signum # manibus Petri et Andrei legem viventes Romana testibus (w).
Signum # manibus suprascriptorum Iohanni et Petri seu | item Petri qui super ipsis rebus acceserunt et estimaverunt ut supra.
Signum # manibus Audeverti et Petri seu item Petri testibus (x).
(ST) Petrus notarius et iudes | sacri pallacii scripsi postradita | cumplevi ed dedi.

(a) -t corretta da d
(b) Così A qui e in seguito.
(c) A reiaet
(d) Segue t erasa.
(e) Segue est ripetuto.
(f) A tal(as)
(g) A tal(as)
(h) -da nell'interlineo.
(i) A tal(as)
(j) A et | et
(k) A tal(as)
(l) A au
(m) A co(n)rad(icione)
(n) Così A.
(o) dom(n)i Ambrosii ep(iscopu)s su rasura che inizia già prima di dom(n)i per uno spazio di circa 3 lettere e prosegue dopo ep(iscopu)s con un'altra lettera (s, come pare).
(p) -e- nell'interlineo.
(q) Così A.
(r) -d con tratto abbeviativo superfluo.
(s) -s corretta su t
(t) Segue rasura per circa tre lettere.
(u) -n- corretta da s
(v) eade(m) - B(er)gamo nel rigo sottostante, presso il margine destro.
(w) testib(us) nel rigo sottostante, presso il margine destro.
(x) testib(us) nel rigo sottostante, presso il margine destro.

Edizione a cura di Marco Vendittelli
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis