Curia vescovile - Archivio capitolare
236
Cartula commutationis
1053 maggio, Bergamo.
Adelberto arcidiacono della Chiesa di Bergamo permuta con Leobardo del fu Celsone, da Bergamo, un terreno a campo con tre castagni non molto lontano dalla stessa città, in vocabolo Casalio, ricevendone in cambio un campo in località Averte, vocabolo Tumbillo e Caput Clausure.
Originale (A), 4343 (M III).
A tergo, di mano del sec. XII: Avert; oltre, di altra mano dello stesso secolo: Commutatio Sancti Vincentii in loco et fundo Averte locus ubi dicitur Tumbillo.
Regesto: SAVIO, I, 2, p. 52.
Cit.: LUPO, II, col. 638.
Pergamena in mediocre stato, con diversi fori e perdita parziale della scrittura in corrispondenza dei rr. 8, 9, 10, 20, 25, 27; alcune leggere macchie; mm. 433 x 255.
(ST) In Christi nomine. Anni ab incarnatione domini nostri Iesu Christi milleximo quinquagesimo tertio, mense madius, inditione | sesta.
Comutatio bone fidei nossitur esse contractum ut vice emtionis obtinead (a) firmitatem eodemque nexu | oblicant contradantes.
Placuit itaque et bona convenit voluntatem inter domnus Adelbertus archidiaco|nus de ordine sancte Bergomensis Eclesie nec non et inter Leobardus filius quondam Celsoni, de civitate Bergamo, qui pro|fesi erant ex natione eorum legem vivere Langobardorum, ut in Dei nomine debeant dare, sicut et a presenti d[ede]|runt ac tradiderunt vicisim sibi unus alteri in comutationis nomine. In primis dedit ipse domnus Adelber|tus archidiaconus eidem Leobardi, in comutationis nomine, suo iure presenti die abendum, id est petia una | de terra campiva cum arboribus castaneis numeros trex super abent[e], iuris Sancti Vincenti, que est eclesia consti|[tuta i]nfra eadem civitate Bergamo, est ipsa petia de terra campiva f[oris non] multum longe da eadem civitate Bergamo |[in fundo] et in loco ubi dicitur Casalio: coeret ei a mane detinet Lan[francus, a] meridie similiter suprascripti Lanfranci et in a|[li]quit de eredes quondam Auprandi, a sera Sancti Alexandri et Sancti Iohanni evvangeliste et in aliquit comunalia, a mo|ntes suprascripti Sancti Alexandri et via; et est petia ipsa de terra campiva cum incisa sua infra ipses coerenties per | iustam mensuram tabulas legiptimas centum treginta et una et dimidia. Quidem ad vicem recepit ipse | domnus Adelbertus archidiaconus ad parte eiusdem Sancti Vincenti presenti die abendum ab eodem Leobardo co|mutatore suo, similiter in causa comutationis nomine, id est (b) petia una de terra campiva iuris ipsius Leobardi, | que est in loco et fundo Averte locus ubi dicitur Tumbillo (c) et Caput Clausure: coeret ei a mane via, a meridie Sancti Alexandri, | a sera semita, a montes ipsius Leobardi subservante et in aliquit Sancti Michaeli; et est petia ipsa de terra | campiva per iustam mensuram tabulas legiptimas duecenti octuaginta et septem.
Quidem et ut ordo legis depossit | ad anc previdendam comutationem acceserunt super ipses peties terre ad previdendum et estimandum, id sunt Giselber|t[us] (d) presbiter et primicerius de eadem ordine sancte Bergomensis Eclesie et missus domni Ambroxii episcopi una cum tribus | ominibus Deum timentes estimatoribus, corum nomina sunt Urso et Lamperto seu Celso; quibus ominibus (e) rectum comparu|it et ipsi estimatores estimaverunt et dixerunt eo quod meliorata et ampliata causa reciperet ipse domnus Adel|bertus archidiaconus ad parte eiusdem Sancti Vincenti ab eodem Leobardo comutatore suo quam ei daret, et ac | comutatio inter eos legibus ac firmiter fieri posset.
As autem peties terre superius dicte vel comuta|te cum superioribus et inferioribus seu cum ingressoras et accesionibus suarum in integrum ipsi comuta|tores sibi invicem in comutatione tradiderunt, fatiendum pars parti a die presenti quod ut supra | in comutatione dederunt cum eredibus et succesoribus suorum, iure proprietario nomine, quicquit voluerint sine | omni uni alterius suorumque eredibus vel sucesoribus contraditione.
Et spoponderunt se ipse domnus Adelber|tus (f) archidiaconus cum suis succesoribus et ipse Leobardus cum suis eredibus suprascriptes peties cum omnia | super abente, sicut superius legitur, in vice comutationis sibi invicem omni tempore ab omni contradicentes | omines defensare: unde pena inter se posuerunt ut quis ex ipsis aut eredes suprascripti Leobardi vel | succesoribus eiusdem domni Adelberti archidiaconus se de ac comutatione removere quexierint | et non permanserint in ea omnia qualiter superius legitur vel si ab unoquoque omine iam dictes peties terre | cum omnia super abente sicut superius legitur quod ad invicem dederunt non defensaverint, tunc illa pars que oc | non conservaverint componat ad parte fidem servantis pena nomine suprascriptes peties terre in duplum, sicut pro | tempore melioratis fuerint aut valuerint sub estimatione in consimilis locis, quia sic inter eis | convenit. Unde due cartule comutationis uno tenore scripte sunt. Et si eidem domni Adelberti | archidiaconus propter onorem archidiaconati suo de lege Romana aliquit impedit, nec eis | licead amodo ullo tempore nolle quod volui, set quod ab eo ic semel factum vel conscriptum (g) est inviola|biliter conservare promisit, cum stipulatione subnixa.
Actum eadem civitate Bergamo.
Signum (h) # manu(m) suprascripti Leobardi qui ac cartula (i) comutationis fieri rogavit.
+ Gislebertus presbiter et primicerius missus ut supra subscripsi.
Signum # manibus suprascriptorum Ursoni et Lamperti seu Celsoni qui super ipses peties terre acceserunt et esti|matoribus fuerunt ut supra.
Signum # manibus Iohanni et Dominici seu Olrici, de eadem civitate Bergamo, testes.
Signum # manibus Martini et Giselberti, deadem civitate Bergamo, legem viventes Romana testes.
(ST) Aribertus notarius scripsi, postraditam complevi et dedi.
(a) -b- su rasura.
(b) Segue rasura di una lettera.
(c) -llo su rasura.
(d) A Giselbert|t[us] con la prima t erasa.
(e) Così A.
(f) A Adelbertu|tus con tu in fine di rigo eraso.
(g) A c(on)scriptu, per omissione del segno abbreviativo.
(h) S- corretto sul 'signum tabellionatus', alquanto svanito.
(i) Segue rasura per cinque lettere.
Edizione a cura di
Rita Cosma
Codifica a cura di
Gianmarco De Angelis