Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) In Christi nomine. Anno ab incarnatione domini nostri Ieh(s)u (a) Christi millesimo sexagesimo (b)| quarto, mense aprelis, inditione secunda. Comutatio bone fidei noscitur esse (c) con | tractus ut vice emptionis obtineat firmitate eodemque nexu obligant con | traentes. Placuit itaque et bona convenit voluntas inter domnum Adelbertum | archidiaconum de ordine Sancti Vincentii Bergomensis Ecclesię et filium quondam Rotepaldi, | de loco Lavate, nec non et inter Danielem presbiterum de eadem ecclesia Sancti Vincentii et filium |quondam Vuarimberti, de loco Larianica, qui profesi sunt ex natione sua lege vivere Lan | gobardorum, ut in Dei nomine debeant dare, sicut a presenti dedit in primis ipse domnus | Adelbertus archidiaconus eidem Danieli presbitero comutatori suo, in causa comutationis | nomine, suo iure habendum, id sunt petie tres de terra campive, iuris suprascriptę ecclesię vel cano|nicę Sancti Vincentii, et sunt posite in loco et fundo Turre qui dicitur Paldoni. Prima petia | dicitur Campo Malo: coeret ei (d) a mane via, a meridie Ribaldi et Osberti, a sera et | montes suprascripti Danieli presbiteri; et est per mensuram iustam tabulas quinquaginta et una. Secunda petia est prope (e)| casam iamdicti Danieli presbiteri: coeret ei a tribus partibus via, a sera Ribaldi et Osberti; et est per | mensuram iustam tabulas vigincti et tres. Tertia petia ibi prope: coeret ei a mane Vuarimberti, a meridie | et (f) montibus iamdicti Ribaldi et Osberti, a sera via; et est per mensuram iustam tabulas decem et octo.| Quidem ad vicem recepit ipse domnus Adelbertus archidiaconus ad partem suprascriptę ecclesię vel canonicę (g)| ab eodem Daniele presbitero comutatore suo, similiter in causa (h) comutationis nomine, a presenti die suo | iure habendum, id sunt petie due de terra similiter campive iuris predicti Danieli presbiteri comu|tatoris sui, et sunt posite in suprascripto Turre, in loco qui dicitur Glaria: coeret ei a mane et montes iamdicti |Sancti Vincenti, a meridie Ribaldi, a sera Sancti Alexandri; et est per mensuram iustam tabulas sexaginta septem. | Secunda ibi prope: coeret ei a mane Andrei, a meridie via, a sera Sancti Vincentii, a montes quondam Petri; et est | per mensuram iustam tabulas quadraginta et una et in alio loco tabula una cum arbore uno de casta|nea super habente. Quidem et ut ordo legis deposscit ad hanc previdendam comutationem accesse|runt super ipsas petias terrę ad previdendum et estimandum, id sunt Ardemanus presbiter deodem | ordine Sancti Vincentii et filius quondam Redaldi iudicis, de loco Petringo, missus eiusdem domni Ad|elberti archidiaconi una cum tribus aliis hominibus Deum timentibus, quorum nomina sunt Adam filius quondam | Ariberti, de suprascripto Turre, et Ambrosius filius quondam Andrei et Michael filius quondam Petri; quibus | omnibus rectum comparuit (i), et ipsi estimatores estimaverunt et dixerunt eo quod melio|ratam et ampliatam causam reciperet ipse domnus Adelbertus archidiaconus ad partem predictę ecclesię | vel canonicę ab eodem Daniele presbitero comutatore suo quam ei daret, et hoc comutatio inter eos | legibus ac firmiter fieri (j) potest. Has autem petias terrę superius dictę vel comutate cum superiori|bus et inferioribus seu cum finibus et accessionibus suarum in integrum ipsi comutatores sibi unus alte|ri in vicem comutationes (k) tradiderunt, fatiendum pars parti a die presenti quod ut supra | in comutatione dederunt cum heredibus vel successoribus suorum, iure proprietario nomine, quicquid | voluerint sine omni uni alterius suorumque heredum vel successorum contraditione. Et spoponderunt | se ipsi comutatores sibi unus alteri cum heredibus vel successoribus suorum suprascriptas petias terrę | superius comutate omni tempore ab omni contradicente homine defensare: unde penam inter se po|suerunt ut si quis ex ipsis aut heredes vel succesores suorum se de hac comutatione remove|re quesierint et non permanserint (l) in ea omnia qualiter superius legitur vel si ab unoquoque homine | iam nominatas petias terrę non defensaverint, tunc illa pars que hoc non conservaverit componat | parti fidem servanti penam nomine suprascriptas petias terrę in duplum sub estimatione in eisdem vel | in consimilis locis, quia sic inter eos convenit. Et si eisdem Adelberto archidiacono vel Danieli | presbitero propter honorem diaconati vel presbiterii lex Romana aliquid impedit (m), nec liceat eis amodo ullo | tempore nolle (n) quod voluerunt, sed quod ab eis ic semel factum vel conscriptum est inviolabiliter | conservare promiserunt, cum stipulatione subnixa. Unde due comutationes uno | tenore scripte sunt. Actum in suprascripta civitate Bergamo.
+ Danihęl presbiter a me facta subscripsi.
+ Ardemannus presbiter missus ut supra subscripsi.
Signum # manibus suprascriptorum Adammi et Ambrosii seu Michaelis qui suprascriptas petias terrę accesserunt (o)| et estimaverunt ut supra.
Signum # manibus Giselberti et Iohanni testes Romana lege viventes.
Signum # manibus Petri et Giselberti seu Ambrosii testes.
(ST) Arnaldus notarius et iudex scripsi, post traditam complevi et dedi.

(a) Così A.
(b) A sexagesi
(c) La prima -s- nell'interlineo.
(d) Segue a trib(us) partib(us) depennato.
(e) A p(ro)
(f) Segue sera depennato.
(g) -c- nell'interlineo.
(h) A casa
(i) -i- corretta su e
(j) -e- corretta da r
(k) Così A.
(l) -s- corretta su e
(m) -e- nell'interlineo.
(n) A n con segno abbreviativo soprastante.
(o) -t nell'interlineo.

Edizione a cura di Rita Cosma
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis