Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) In Christi nomine. Anno ab incarnatione domini nostri Ieh(s)u (a) Christi millesimo sexagesimo octavo, mense decembris, inditione septima. | Comutatio bone fidei noscitur esse contractus ut vice emptionis obtineat firmitatem eodemque nexu obligant contra | hentes. Placuit itaque, bona convenit voluntas inter domnum Adelbertum archidiaconum de ordine Sancti Vincentii Bergo | mensis Ecclesię (b) et filium quondam Teudaldi, de loco Redona, nec non et inter Petrum diaconum de eodem ordine Sancti Vincentii et filium quondam | item Petri, de eadem civitate Bergamo, qui professi sunt ex natione sua lege vivere Langobardorum ut in Dei nomine debeant dare | sicut a presenti dedit in primis ipse domnus Adelbertus archidiaconus eidem Petri diaconi comutatori suo in causa comutationis no | mine suo iure presenti die habendum, id est petia una de terra que est vidata iuris predictę ecclesię vel canonicę Sancti Vin | centii (c), et est posita foris eadem civitate in monte Sancti Vigilii: coeret ei a mane et meridie Sancti Iohanni, a sera Sancti Alexandri et in aliquid |Iohanni, a montibus via publica; et est per mensuram iustam tabulas legiptimas nonaginta, et si amplius fuerit de iure ipsius ecclesię infra | ipsas coerentias in presenti pagina huius comutationis maneat. Quidem ad vicem recepit ipse domnus Adelbertus archidiaconus ad par | tem (d) predictę ecclesię vel canonicę ab eodem Petro diacono comutatore suo similiter in causa comutationis nomine presenti die | iure ipsius ecclesię vel canonicę habendum, id est suam (e) portionem que est tertia pars de casteneto uno cum area ubi estat | iuris ipsius Petri diaconi comutatoris sui, et est positum in loco et fundo Larianica, in loco qui dicitur Territiola: coeret | ei a supratotum a mane et montes Sancti Alexandri, a meridie via et in aliquid Arderici et Andrei, a sera comunalia; et est iamdicta | tertia pars per mensuram iustam iugias legiptimas duas, et si amplius fuerit de eius iure infra ipsas coerentias in presenti | pagina huius comutationis (f) maneat. Quidem et ut ordo legis deposcit ad hanc previdendam comutationem accesserunt super | ipsas petias terrę ad previdendas et estimandas hii sunt Iohannes diaconus de predicto ordine et filius quondam Lanfranci, de | loco Atiano, et missus eiusdem Adelberti archidiaconi una cum tribus aliis hominibus Deum timentibus, quorum nomina sunt Petrus filius quondam | Gezoni et Andrea filius quondam item Andrei et Vualpertus filius Iohanni, habitatores eadem civitate Bergamo, quibus omnibus rectum comparuit et | ipsi estimatores estimaverunt et dixerunt eo quod melioratam et ampliatam causam reciperet ipse domnus Adelbertus archidiaco | nus ad partem ipsius ecclesię vel canonicę ab eodem Petro diacono comutatore suo quam ei daret; et hec comutatio inter eos | legibus ac firmiter fieri potest. Has autem petias terrę superius dictas vel comutatas cum superioribus et inferioribus seu cum fi | nibus et accessionibus suarum in integrum ipsi comutatores sibi unus alteri (g) in vicem comutationes tradiderunt, fatiendum pars par | ti a die (h) presenti quod ut supra in comutatione dederunt cum heredibus vel successoribus suorum iure proprietario nomine quicquid vo | luerint sine omni unius alterius suorumque heredibus vel successoribus contraditione. Et spoponderunt se ipsi comutatores sibi unus al | teri cum heredibus vel suorum (i) superscriptas petias terrę omni tempore ab omni contradicente homine defensare. Unde penam inter se posue | runt ut si quis ex ipsis aut heredibus vel successoribus suorum se de hac comutatione (j) removere quesierint et non permanse | rint in eis omnia qualiter superius legitur vel si ab unoquoque homine iam nominatas petias terrę non defensaverint, tunc illa pars que hoc | non conservaverit componat parti fidem servanti penam nomine suprascriptas petias terrę in duplum sub estimatione, melioratas in eisdem | vel in consimilis locis, quia sic inter se convenerunt. Et si eidem (k) Adelberto archidiacono vel eidem Petro diacono propter honorem diacona | tus eorum lex Romana aliquid impedit, nec liceat eis amodo ullo tempore nolle quod voluerunt (l), set quod ab ipsis ic semel | factum est inviolabiliter conservare promiserunt, cum stipulatione subnixa; unde due cartule comutationis uno tenore (m) scripte | sunt. Actum suprascripta civitate Bergamo.
+ Petrus diaconus a me facta subscripsi.
Signum ### manibus suprascriptorum Petri et Andrei seu Vualperti qui super ipsas petias terrę accesserunt et estimaverunt ut supra (n).
Signum ## manibus Gisleberti et Iohanni testes Romana lege viventes.
Signum ### manibus Andrei et Vuidoni seu Leoni testes.
(ST) Arnaldus notarius et iudex scripsi, post traditam (o) complevi et dedi.

(a) Così A.
(b) La prima -e- nell'interlineo.
(c) La prima -n- nell'interlineo per mancanza di spazio infine di rigo.
(d) A palte(m)
(e) Precede i erasa.
(f) -ni- nell'interlineo
(g) -i corretta su e
(h) -i- corretta su altra lettera principiata.
(i) Così A: si sottintenda successoribus
(j) Su c- segno abbreviatìvo superfluo e la prima -o- corretta da u
(k) Tra -i- e -d- rasura di s
(l) Il primo tratto di v- corretto su rasura di s
(m) -r- corretta su altra lettera.
(n) -runt ut supra nel rigo sottostante presso il margine destro, avendo scritto la seconda -e- di estimaverunt nell'interlinea per mancanza di spazio infine di rigo
(o) A trata(m)

Edizione a cura di Rita Cosma
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis