Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) In Christi nomine. Anno ab incarnatione domini nostri Ieh(s)u (a) Christi millesimo septuagesimo primo, [mense....], | inditione decima. Comutatio bonę fidei nosscitur esse contractus u[t vice emptionis obtineat firmitatem]| eodemque nexu obligat contrahentes. Placuit itaque et bona conven[it] v[oluntas inter][Iohannem presbiterum et pre]| positum de ordine Sancti Alexandri Pergomensis Ecclesie nec non et inter Iohannem filium quondam Arialdi, de loco Caden | ne(b), ut in Dei nomine debeant dare sicut a presenti dedit in primis ipse Iohannes presbiter et prepositus eidem Iohanni commutatori suo in causa comutationis nomine (c) suo iure presenti die habendum, id est petia una de terra ara[toria]| iuris ipsius ecclesię Sancti Alexandri, et est posita in suprascripto Cadenne, in loco ubi dicitur Rasole: coeret ei a mane via, | a meridie Andrei, a sera et montes predicti Sancti Alexandri; et est per mensuram iustam tabulas legiptimas sexaginta | quattuor. Quidem ad vicem recepit ipse Iohannes presbiter et prepositus ad partem predictę ecclesię vel canonicę ab eodem | Iohanne comutatore suo similiter in causa comutationis nomine presenti die habendum iuris predictę ecclesię, id est petia | una de terra similiter aratoria iuris ipsius Iohanni comutatoris sui, et est posita in loco et fundo Calfe, in loco | ubi dicitur Super Viam in medio agro: coeret ei a mane Petri Montenarii(d), a meridie Andrei, a sera Iohanni ferarii, a [montes]| iamdicti Sancti Alexandri; et est per mensuram iustam tabulas legiptimas nonaginta tres. Quidem et ut ordo legis de | posscit ad hanc (e) previdendam comutationem accesserunt super ipsas petias terrę ad previdendas et esdmandas | hii sunt Ambrosius presbiter de predicto ordine Sancti Alexandri et filius quondam Daiberti, et missus ipsius Iohanni [presbiteri et prepositi]| et Petrus Bulzone et Iohannes Stefani, de suprascripto Calfe, atque Vualpertus, de suprascripto Cadenne, quibus o[mnibus rectum comparuit]| et ipsi estimatores estimaverunt et dixerunt eo quod melioratam et ampliatam rem acciperet [ipse Iohannes]| presbiter et prepositus ad partem prefatę ecclesię vel canonicę ab eodem Iohanne comutatore suo quam ei daret; et hec comuta | tio inter eos legibus ac firmiter fieri potest. Has autem petias terrę superius dictas vel comutatas (f)[cum superioribus]| et inferioribus seu cum finibus et accessionibus suarum in integrum ipsi comutatores sibi unus alteri in vicem comutatio | nes (g) tradiderunt, fatiendum pars parti a die presenti quod ut supra in comutatione dederunt cum heredibus | vel successoribus suorum iure proprietario nomine legaliter quicquid voluerint sine omni unius alterius suorumque heredibus vel suc | cessoribus contraditione (h). Et spoponderunt se ipsi comutatores sibi unus alteri cum heredibus vel successoribus suorum | superscriptas petias terre omni tempore ab omni contradicente homine defensare. Unde penam inter se posuerunt ut [si quis]| ex ipsis aut heredibus vel successoribus suorum se de hac comutatione removere quesierit et non permanserint | in eis omnia qualiter superius legitur vel si ab unoquoque homine iam nominatas petias terrę non defensaverint, tunc illa (i) pars | que hoc non conservaverit componat parti fidem servanti penam nomine suprascriptas petias terre in duplum sub estimatione (j)| melioratas in eisdem vel in consimilis locis, quia sic inter se (k) convenerunt. Unde due cartulę comutationis uno tenore scri | pte sunt. Actum suprascripta civitate Pergamo. Signum # manus suprascripti Iohanni qui hanc cartula comutationis fieri rogavit.
Signum ### manibus suprascriptorum Petri et Iohanni atque Vualperti qui super ipsas petias terrę accesserunt et estimaverunt ut supra (l).
Signum ## manibus Gisleberti et Iohanni testes Romana lege viventes.
Signum ### manibus (m)Iohanni et item Iohanni seu Alberici testes Langobardi.
(ST) Arnaldus notarius et iudex scripsi, post traditam complevi et dedi.

(a) Così A.
(b) La prima -n- nell 'interlineo per mancanza di spazio infine di rigo.
(c) no(min)e nell'interlineo.
(d) -i corretta su o
(e) -n- nell'interlineo.
(f) La seconda t corretta da s
(g) Così A.
(h) Precede una s erasa.
(i) i- corretta da un'asta che scende sotto il rigo, forse anticipazione di p- della successiva parola pars
(j) -ne nell'interlineo per mancanza di spazio in fine di rigo.
(k) se corretto da eos depennando eo e aggiungendo -e
(l) ut supra nel rigo sottostante presso il margine destro.
(m) La m- su rasura di un quarto graticcio.

Edizione a cura di Rita Cosma
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis