Lombardia Beni Culturali
APPENDICE
2

Cartula venditionis

842 ottobre 12, Gonzaga.

Agiverto di Ghedi, figlio del fu Audeverto, dichiara di aver ricevuto da Liutfredo prete, messo del vescovo <di Brescia> Ramperto, diciotto soldi in argento e in altri beni quale prezzo della vendita di tutte le sue proprietà, tenute per eredità paterna o ad altro titolo, site in Ghedi o in qualsiasi altro luogo.

Originale, ASBs, ASC, Codice Diplomatico Bresciano, busta 2, perg. XXIX [A]. Copia Odorici, busta 19.3. Regesto Astezati, p. 65. Nel verso, soltanto annotazioni di epoca moderna, tra cui segnatura Astezati: E fil. 2 n. 6 IV; segnature novecentesche a matita.

Edizione: PORRO LAMBERTENGHI, Codex Diplomaticus Langobardiae, n. 147, coll. 256-57.
Trascrizione: ODORICI, Storie Bresciane, IV, n. XIX, p. 35-7 (alla data 843 ottobre 12).
Cf. SAVIO, Brescia, p. 191; GUERRINI, Cronache di Ghedi, p. 6 (alla data 823 ottobre 22); BOGNETTI, Brescia carolingia, p. 469; BARONIO, Vicus, curtis, castellum, burgus, p. 109; LORENZI, Medioevo camuno, p. 68; BONINI, Ghedi, pp. 42-3.

La pergamena, oltre a due fori naturali, presenta un generale annerimento provocato dal trattamento con noce di galla che ha compromesso irrimediabilmente l'intelligibilità di alcuni punti del dettato. I forellini di cucitura, visibili nel margine superiore, denunziano la congiunzione di questa ad un'altra pergamena.
Il ventitreesimo anno di impero di Lotario I (845 aprile 5 - 846 aprile 4) porterebbe all'845, mentre l'indizione settembrina (greca o bedana) conduce all'842. Va però considerato che la prassi documentaria della cancelleria di Lotario non fu uniforme (cf. BRESSLAU, Manuale di diplomatica, pp. 1042, 1060): in particolare, per più di due anni e mezzo (tra il 5 maggio 835 e la fine dell'837), la data dei diplomi denuncia costantemente il diciottesimo anno di regno; adeguando il computo, il ventitreesimo verrebbe a coincidere proprio con l'842 (BÖHMER, Regesta imperii, pp. 447-52; cf. anche in questa silloge doc. n. 33).

(SN) In nomine domini nostri Iesu Christi. Imp(eran)te dom(no)Hlothario magnum imperatore(m), annis imperii eius vigisimo | tertjo, die duodecimo intrante m(ense) octubr(is), indic(ione) sexta. Constat me ego Agivertus, filius quondam | Audeverti, de [vico][Gide][, accepiss]im sicuti(m) et de presenti ante eorum presentia subter confirmante [quod]| accepi ad [te][Liutfredo presbite]ro, misso domno Ramberto (1) episcopo, in argento et de aliquantis rebus solidos decem | octo, hoc est [finito pretio] pro omnibus rebus, facultatis, subtantjes de quem habere et possi|dere videor in s(upra)s(crip)to vico Gide seu (a) per aliis quibuscumque (b) locis perscritis (c) vel reprehensis coniacentis | ubicu(m)que vel undecu(m)que de meis rebus inventum vel proqueritum fuerit, sicut m(i)h(i) ex subcessionem | obvenit ab quondam ut supra [genito]re meo et ad me per qualicu(m)que ius titol(um) devolutum et tam per scrip|tos vel sine scriptos; [quam autem ca]sa (d) et alia tectorias, curteficiis, horto, areis, campis, vineis, pra|dis, pasculis, silvis, sale[ctis [....]] aquis et terris arvis, coltis et incoltis, cum finibus, terminibus, cum | adiacentjis et pertinenciis suis ex omnibus et inintegrum ripis ac padubus et omnem reliquo singol(um)| terretorium seo de inter concilium eo nomine divisum et indivisum, mobilem et immobilibus rebus seseque | moventibus vel usum aquarum seo intrensecus eas, et omnia et ex omnibus sicut scriptum est ininte|grum tibi s(upra)s(crip)to Liuttefrid vel ad tuos per s(upra)s(crip)to pretio da presenti absque ulla diminutjonem corporaliter | vindo, trado (e), mancipu(m), et per huiux (f) texti cartolam revestire videor ad possedendum, et nihil m(i)h(i) de hec omnia sup(ra) conprehensa in aliquid reservare profideor. Quidem et spondeo me ego | Agivert et meos heredes tibi Liuttefrid vel ad tuos (g) heredes hoc s(upra)s(crip)tam vind(icionem), sicut scriptum est, cum omnia | ad se pertinentem ab omnem quidem hominem contradicentem omnium quem in te(m)pore defensare; | quod si defendere menime potuerim(us), aut contrare presu(m)serimus, dublata hoc s(upra)s(crip)ta vind(icione)| qual(iter) in tempore fuerit meliorata sub extimatjonem inibi in consimili loco restituere obli|cabo ego vind(itor) et meos heredes tibi emptori vel ad tuos heredes. Quam vero cartola vind(icionis) m(i)h(i)Leone notario scri|bendum rogavit. Qui (h) et ego qui supra Leo notarius huic cartola ex dictato Gisulfo itemque notario Brixiano scripsi. | Acto Gaudentjaga. Feliciter.
Sign(um) + m(anus)Agivert qui hanc cartolam vind(icionis) fieri rogavit ad omnia s(upra)s(crip)ta.
Sign(um) + m(anus)Desiderio de vico Gade t(es)t(is). Sign(um) + m(anus)Ropert de ipso vico t(es)t(is). Sign(um) + m(anus)Rodevert ex ipso vico t(es)t(is). Sign(um) + m(anus)Agivert ex ipso vico t(es)t(is).
+ Gisulfus notarius subscripsi.
+ Ego Liutpert presbiter rogatus ad Agiverto t(es)t(is) s(ub)s(cripsi).
Ego Gisempert clericus rogatus ad Agiverto t(es)t(is) s(ub)s(cripsi).
Sign(um) + m(anus)Gisevert de Gaudentjaga t(es)t(is).
(SN) Ego qui supra Leo notarius scripsi, post(radita) conpl(evi).


(a) A se.
(b) -i- aggiunta nell'interlineo; -b(us)- corr. su altra lettera, come pare.
(c) Lettura dubbia.
(d) Integrazione probabile.
(e) Segue trado iterato.
(f) A hiuiux.
(g) -u- corr. da altra lettera, come pare.
(h) -i corr. su e.

(1) Ramperto, vescovo di Brescia dall'829 all'842: SAVIO, Brescia, pp. 183-92; cf. anche GAMS, p. 779.

Edizione a cura di Gianmarco Cossandi
Codifica a cura di Gianmarco Cossandi

Informazioni sul sito | Contatti