Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

Celestinus episcopus servus servorum Dei. Dilectis filiis Ambrosio, preposito æcclesiæ Sancti Petri in Oliveto eiusque fratribus tam presentibus quam futuris regularem vitam professis. |
Religiosis (a) desideriis dignum est facilem prebere consensum, ut fidelis devotio celerem sortiatur effectum. Quocirca delecti in Domino filii, quia per divinam gr(ati)am | aspirati mores vestros sub regularis vitæ disciplina cohercere et co(m)muniter secundum sanctorum patrum institutionem, omnipotenti Domino deservire proposuistis, votis vestris paterna be|nignitate annuimus et predecessoris nostri bonæ memoriæ Paschalis (1) pape vestigiis inherentes prefatam ecclesiam in qua divino mancipati estis obsequio sub Beati Petri et | nostra protectione suscipimus et presentis scripti privilegio co(m)munimus. In primis siquidem vitæ canonice ordinem quem secundum Beati Augustini regulam professi estis, presentis | scripti auctoritate firmamus et ne cui fratrum post factam ibidem professionem proprium quid habere neve sine prepositi vel congregationis licentia de claustro | discedere liceat interdicimus, statuentes ut quascumque possessiones quæcumque bona eadem ecclesia in presentiarum iuste et canonice possidet aut in futurum concessione pontificum, | largitione regum vel principum, oblatione fidelium seu aliis iustis modis Deo propitio poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus in eadem religione permansuris et illibata permaneant. | Ea vero quæ vobis ab Hermanno (2) Brixiensis civitatis episcopo canonice concessa sunt confirmamus, ecclesiam videlicet Sancti Eusebii secus eandem civitatem cum omnibus ad ipsam pertinentibus et | decimas quas iuste possidetis; vestræ etiam quieti providentes, statuimus ut nullus vobis in prepositum constituatur nisi quem fratres co(m)muni consensu vel fratrum pars consilii sanioris secundum | Dei timorem regulariter providerint eligendum, set nec preposito ipsi nec episcopo liceat canonicos fratres loco ipsi attitulare nisi quos omnis congregatio aut sanior pars idoneos et utiles ad hoc esse approbaverint; | quod si forte fratrum aliquis gravioris, quod absit, culpæ lapsum inciderit, nullius secularis violentie tirannidi exponatur, set inter fratres tantum adhibito, si opus fuerit, episcopi consilio corrigatur; nec ecclesia|sticum vero officium nec aliqua que episcopalis intersunt officii, sine certa et convicta culpa, eiusdem loci fratribus subtrahantur. Crisma vero, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicarum, ordinationes | clericorum qui ad sacros ordines fuerint promovendi, a diocesano suscipiatis episcopo, siquidem catholicus fuerit et gr(ati)am atque co(m)munionem Sedis apostolicæ habuerit et ea gratis et absque aliqua pravitate vobis volu|erit exhibere; alioquin liceat vobis catholicum quemcumque malueritis adire antistitem, quod nimirum nostra fultus auctoritate quod postulatur indulgeat. Ad hæc adicientes statuimus ne maioris æcclesiæ | clericis temere aut sine catholici episcopi licentia facultas sit adversum vos potestatem indebite exercere nec ad celebranda divine servitutis obsequia signorum pulsationem horis legitimis prohibere, nec Bri|xiensibus episcopis ullo modo liceat aliquem canonicorum de vestra congregatione tollere, nisi consensu congregationis vel maioris partis consilii sanioris, porro ab omni condicione preter sinodum et capitulum episcopi | ad spiritualia tractanda et ecclesiasticorum ordinem susceptionem congregationem vestram absolvimus ne alicui Brixiensi episcopo vel ulli ecclesie maioris clerico ulterius licitum sit a vobis quicquam | exigere vel ulla de causa vos inquietare, ut sine ulla perturbatione viventes valeatis divino officio tutius evacare; ad hec adicimus ut tam tibi quam successoribus tuis liceat tonsuræ prime | coronam congregationis vestre fratribus ad clericatus officia promovendis imponere. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat eandem ecclesiam temere perturbare aut ei possessiones auferre | vel ablatas tenere, minuere vel temerariis vexationibus fatigare, set omnia integra conserventur eorum pro quorum sustentatione ac gubernatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, | salva Brixiensis episcopi reverentia et apostolice Sedis auctoritate. Si qua igitur in posterum æcclesiastica secularisve persona huius decreti paginam sciens contra eam temere venire te(m)ptaverit, secundo tertiove co(m)|monita, si non satisfactione congrua emendaverit, potestatis honorisque sui dignitate careat reamque se divino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore ac san|guine Dei et domini nostri Iesu Christi aliena fiat atque in extremo examine districte ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco iusta servantibus sit pax domini nostri Iesu Christi, quatinus et hic | fructum bone actionis percipiant et apud districtum iudicem premia eternæ pacis inveniant. Amen. Amen. Amen. |
(R) Ego Celestinus catholicæ Ecclesiæ episcopus s(ub)s(cripsi). (BV) |
+ Ego Conradus Sabinensis episcopus s(ub)s(cripsi). |
Datum Laterani, per manum Gerardi sancte Romane Ecclesie presbiter(is) cardinalis ac bibliothecarii, .IIII. kal(endas) febr(uarii), indictione .VII., incarnationis dominice anno .MCXLIII. (b), pontificatus vero do(m)ni Celestini II pape anno primo.

(a) -s- corr. da n
(b) -XL- corr su LX parzialmente eraso.

(1) Non si è reperito; cf. tuttavia n. 9.
(2) Cf. nota introduttiva al doc. 2.

Edizione a cura di Mirella Baretta
Codifica a cura di Mirella Baretta