Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

Acqui*si*tio ecclesiarum Sanctorum Cosme et Damiani Sanctique Vitalis
(SN) Anno dominice incarnationis millesimo ducentesimo nono, indictione tertia decima, die undecimo exeunte | mense dece(m)brio, regnante domino Ottone Dei gratia Romanorum imperatore et semper augusto, in civitate | Cremona. Presentia magistri Martini de Fia presbiteri et magistri Petri de Crotta et Iacobi Multidenarii | et Cremoxiani archipresbiteri plebis Sancti Iuliani et Rogerii de Sescalco et Iohannisboni eius fratris et Malcorii et Iohannis de Lege notarii, testium rogatorum, donnus Ubertus, Dei gratia monasterii Sancti Stephani de Cornu abbas, | consensu et presentia ac parabola donni Iohannis monachi et presbiteri et Iohannis de Wardamilio clerici, fratrum | ipsius monasterii, et consensu et presentia donni Widonis prioris monasterii Sanctorum Cosme et Damiani | et Iacobi eius monachi et presbiteri, fratrum suprascripti monasterii Sancti Stephani, nec non consensu donni Alberici mona|chi et fratris ipsius monasterii qui infrascripto dato et commutationi consensit, ut in quodam publico instru|mento ibi viso et lecto continebatur (1) pariterque consensu et presentia dominorum Bellotti Bonserii et Girardi de | Summo et Iohannis Struxii et Iohannis Bonserii et Lanfranchi Struxii et Mathei de Falconerio et Olde|fredi de Mutto, vicinorum ecclesiarum Sanctorum Cosme et Damiani et Sancti Vitalis, fecit commutationem et datum | nomine commutationis, nomine suprascripti monasterii Sancti Stephani, domino Sycardo, Dei gratia Cremonensi episcopo et comiti, | nomine episcopii sui, de ecclesiis Sanctorum Cosme et Damiani et Sancti Vitalis, que sunt site in suprascripta civita|te Cremona, et de omni iure et ratione, quod et quam ipse abbas et ipsum monasterium habet vel | ei quoquo modo competit in suprascriptis ecclesiis, quod et quale sit et qualitercumque consistat et permaneat | vel in ipsis ecclesiis vel in cimiterio earum sive in parrochiis seu in censu olei sive in qualibet | alia re consistat, tam in spiritualibus quam in secularibus seu etiam in aliis quibuscumque modis vel | rebus, ita ut prenominatus dominus Sycardus, Dei gratia Cremonensis episcopus et comes, nomine iam dicti episcopii sui, | habeat et teneat ipse et sui successores et cui dederit suprascriptas ecclesias Sanctorum Cosme et Damiani et | Sancti Vitalis et ipsum ius et suprascriptam rationem et faciat de eis cum accessione et ingressu et cum superioribus | et inferioribus suis quicquid voluerit sine alicuius contradictione. Et per hanc commutationem et | datum predictus donnus Ubertus, abbas suprascripti monasterii Sancti Stephani, eiusdem monasterii nomine, consensu | suprascriptorum fratrum suorum et vicinorum, dedit et cessit et mandavit prememorato domino Sycardo, Dei gratia (a) | Cremonensi episcopo et comiti, episcopii sui nomine, omnia iura et omnes actiones et rationes et obventiones et | exceptiones reales et personales, utiles et directas, civiles et naturales, que et quas habet et ei et ipsi | monasterio Sancti Stephani quoquo modo competunt contra quascumque personas vel res in rem vel in personam | (p. 101) in suprascriptis ecclesiis et cimiterio et parrochiis et censu olei et in omni alia re que sibi pertinebat nomine | vel occasione ipsarum ecclesiarum, tam in spiritualibus quam secularibus seu etiam aliis quibuscumque modis vel rebus, | in agendo, defendendo, excipiendo et omnia alia faciendo que sibi visa fuerint. Et fecit eum procuratorem in | rem suam propriam et in suum locum eum posuit et dedit ei parabolam intrandi in tenutam vel quasi tenutam | de eis et etiam se constituit possessorem vel quasi possessorem pro eo de ipsis. Et promisit insuper prefatus | donnus Ubertus abbas suprascripti monasterii Sancti Stephani, eiusdem monasterii nomine, consensu suprascriptorum fratrum suorum | et vicinorum per se et suos successores iam dicto domino Sycardo, Dei gratia Cremonensi episcopo et comiti, episcopii sui | nomine stipulanti, et suis successoribus et cui dederit suprascriptas ecclesias et suprascriptum ius et suprascriptam rationem quod | et quam in ipsis ecclesiis habebat et ei et ipsi monasterio quoquo modo competebant ab omni homine defendere | et disbrigare. Quod si non defenderit et disbrigaverit vel si ei exinde aliquid per quodvix ingenium | subtrahere quesierit vel si apparuerit ullum datum vel factum seu quodlibet scriptum alibi factum | et claruerit, promisit suprascriptas ecclesias et suprascriptum ius et suprascriptam rationem et suprascripta omnia in duplum componere | sicut umquam magis valuerint aut pro tempore meliorata fuerint sub exstimatione in consimilibus locis. | Et sub eisdem penis et promissionibus et obligationibus et in omnem causam cum stipulationibus subnixis fideiussit | pro eo aput predictum dominum Sycardum, Dei gratia Cremonensem episcopum et comitem, episcopii sui nomine, Monachus | de Cornu, renuntiando omni auxilio fideiussorio et iuri nove constitutionis et omni alii iuri et spetialiter illi iuri | quo posset se tueri, dicendo quod principalis debitor prius sit conveniendus quam fideiussor seu intercessor et quod non dicet se pro ecclesiastica vel religiosa persona intercessisse et omni privilegio ecclesiastico simulque | omni alii iuri sibi competenti. Preterea iam dictus Monachus se constituit principalem debitorem et promisit | suprascripto domino Sycardo, Dei gratia Cremonensi episcopo et comiti, episcopii sui nomine stipulanti, se effecturum ita quod prenomina|tus donnus Ubertus, abbas suprascripti monasterii Sancti Stephani, et sui fratres et sui successores omni tempore habebunt et | tenebunt firmam et ratam suprascriptam commutationem et datum et iuris et actionum cessionem et parabolam tenute | et constitutionem possessionis et promissionem evictionis et omnia suprascripta et quod ipsi nec sui successores nec aliquis alius | non impedient nec molestabunt nec litem vel controversiam movent contra prememoratum dominum Sycardum, | Dei gratia Cremonensem episcopum et comitem, vel contra suos successores vel contra aliquem vel aliquos cui vel quibus dederit | nomine vel occasione suprascriptarum ecclesiarum et iuris et rationum quod et que ipse abbas et (b) ipsum monasterium habebat | vel ei et ipsi monasterio quoquo modo competebat in ipsis ecclesiis et cimiteriis et parrochiis et in censu olei | seu etiam in alia qualibet re, tam etiam in spiritualibus quam secularibus seu etiam in aliis quibuscumque rebus vel | modis. Quod si contra factum fuerit et ita in omnibus et per omnia non adimpleverit, promisit iam dicto domino Sycar|do, Dei gratia Cremonensi episcopo et comiti, stipulanti in duplum componere illud totum quod in querimoniam vel | controversiam seu questionem deductum fuerit. Et renuntiavit quod non dicet se obligatum sine causa vel | ex iniusta causa vel in se transtulisse vel suscepisse alienam obligationem et omni alii iuri. Versa vice | prenominatus dominus Sycardus, Dei gratia Cremonensis episcopus et comes, nomine episcopii sui, dedit in causam commutationis suprascripto | donno Uberto, abbati suprascripti monasterii Sancti Stephani de Cornu, nomine ipsius monasterii, ecclesiam Sancti Lauren|tii de Olça, que est in pertinentiis Crotte, et omne ius quod in ea habebat. Et per hanc commutationem | iam dictus dominus Sycardus, Dei gratia Cremonensis episcopus et comes, nomine ipsius episcopii sui, dedit et cessit et mandavit | suprascripto donno Uberto, abbati suprascripti monasterii Sancti Stephani, eiusdem monasterii nomine, omnia iura et omnes | actiones et rationes et obventiones et exceptiones reales et personales, utiles et directas, civiles et naturales, | que et quas habet et ei et ipsi episcopio quoquo modo competunt in rem vel in personam contra quascumque personas vel res, | nomine vel occasione suprascripte ecclesie Sancti Laurentii et illius iuris quod in ea habebat, in agendo, defendendo, excipi|(p. 102)endo et omnia alia faciendo que sibi visa fuerint. Et fecit eum procuratorem in rem suam propriam et in suum locum | eum posuit et dedit ei parabolam intrandi in tenutam vel quasi tenutam de ea. Et etiam se constituit posses|sorem vel quasi possessorem pro eo de ipsa, ita ut prefatus donnus Ubertus, abbas suprascripti monasterii Sancti Ste|phani, et sui successores et cui dederit habeat et teneat suprascriptam ecclesiam Sancti Laurentii et omne ius quod | in ea suprascriptus episcopus habebat. Et faciat de eis cum accessione et ingressu et cum superioribus et inferioribus | suis quicquid voluerit sine alicuius contradictione. Et promisit insuper iam sepe dictus dominus Sy|cardus, Dei gratia Cremonensis episcopus et comes, nomine ipsius episcopii sui, per se et suos successores suprascripto donno | Uberto, abbati suprascripti monasterii Sancti Stephani, stipulanti et suis successoribus et cui dederit suprascriptam | ecclesiam Sancti Laurentii et illud ius quod in ea habebat ab omni homine defendere et desbrigare sub pe|na dupli sicut umquam magis valuerit aut pro tempore meliorata (c) fuerit sub exstimatione in con|simili loco. § Sequenti vero die, decimo exeunte suprascripto mense decembrio. Presentia et testimoni|atico suprascriptorum magistri Martini de Fia presbiteri et Cremoxiani archipresbiteri plebis Sancti Iuliani et ma|gistri Petri de Crotta et Iacobi Multidenarii et Iohannisboni de Sciscalco et Iohannis de Lege notarii, | testium rogatorum, donnus Aliprandus, monachus et presbiter suprascripti monasterii Sancti Stephani de Cornu, et comes Girardinus de Cornu, tamquam fundator et patronus suprascripti monasterii Sancti Stephani, | suprascripte commutationi et dato facto a suprascripto donno Uberto, abbate suprascripti monasterii Sancti Stephani | de Cornu, nomine ipsius monasterii, in prenominato domino Sycardo, Dei gratia Cremonensi episcopo et comite, nomine | dicti episcopii sui, de suprascriptis ecclesiis Sanctorum Cosme et Damiani et Sancti Vitalis et de omni iure | quod in ipsis et earum parrochiis et cimiterio et censu olei et in qualibet alia re tam spiritali | quam seculari seu etiam qualibet alia re habebat vel ei et ipsi monasterio quoquo modo com|petebat et suprascripte cessioni iuris et actionum et tenute et constitutioni possessionis et promissioni | evictionis et omnibus suprascriptis consenserunt et parabolam dederunt et omnia suprascripta in omnibus et per omnia | rata et firma habuerunt.
(SN) Ego Emanuel de Falconerio domini Henrici regis notarius interfui et hanc cartam scripsi.

(a) Segue espunta C- con segno di abbreviazione.
(b) Segue espunto vel
(c) A meliora

(1) Documento non reperito.

Edizione a cura di Valeria Leoni
Codifica a cura di Valeria Leoni