Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(SN) Anno ab incarnatione domini nostri Iesu Christi mill(esimo) centeximo vigesimo sexto, indic(ione) quarta, mense iulii. Presentia bonorum hominum quorum nomina subter l(eguntur), facta est concordia de discordiis que erant inter do(n)num Ardericum, episcopum sancte (a) Laudensis Ecclesie, atque Ardericum | et Vualterium, germanos filios quondam Assclerii de Cuzigo, de civitate Laude, de rebus et causiis (b) de loco Castellione. In primis ordinatum est inter eos quod ipsi utrique germani debeant habere tantam terram in castro de Castellione quantam habuit Guilielmus qui fuit dictus de | Ho, et hoc debebit determinari (c) per testimonium de duobus villanis eiusdem episcopi per iuramentum eorum, nec debebunt ibi suprascripti germani in suprascripta terra edifitium aliquod levare ultra duodecim brachios altum, nec debebunt ibi intus idem intus castrum suprascripti germani habitare |[n]ec sui heredes nec illi cui dederint, ęxcepto per guerram communem vel per suam propriam. Item ordinatum est in concordia suprascriptorum germanorum de villanis eorundem germanorum, videlicet qui nunc habitant seu habitaverint in Castellione, in Braida scilicet, ut ipse episcopus ta|lem potestatem et tale ius habeat in eis ad fatiendam facere castellantiam eiusdem castri, videlicet de fossato, de spinatis, de ponte, de bertresca, de vuata (d), de tullimine, de portinatico et de casis fatiendis ibi (a) intus castrum et de aliis causis que sunt utiles ad caven|dum ipsum castrum et ad retinendum quale iam dictus episcopus habet in illis hominibus qui fuerint de episcopatu in eodem loco Castellionis, et si ibi intus aliquo modo suprascripti villani offenderint, talem habeat potestatem de eis distringendis et de facere eos emendare qualem | habet in suis hominibus de eodem loco, et tale amiscere habere debęt de illis singulis hominibus suprascriptis germanorum suprascriptorum annue quale habere debet de suis hominibus; sin autem extra castrum offensionem fecerint hominibus de episcopo vel homines (e) de episcopo hominibus suprascriptorum germanorum alter | alteri, emendet vicissim secundum usum et r(aci)onem, ita tamen quod si homines de suprascriptis germanis offenderint hominibus de episcopo extra castrum, non debebit episcopus habere bannum nec eius gastaldius; sin autem gastaldius episcopi bannum voluerit mittere vel fabulam aliquam in suprascripto loco or|dinare, habere debet potestatem mittendi, et ita debebunt observare homines suprascriptorum germanorum sicut homines episcopi, et si bannum vel fabulam fregerint, ita emendent gastaldo episcopi sicut gastaldius in banno vel in fabula (f) posuerit, id est emendet | da(n)num cui fecerint aut de blava vel de bussco seu de alio da(n)no et duodecim denarios gastaldio episcopi et starium unum (a) de vino vicinis, et dare debebit episcopus suprascriptis hominibus sicut suis lignamen si habuerit in suprascripto loco ad casam fatiendam in castello tantum, et si non habu|erit unde det, ita debebit habere amiscere sicut si haberet unde daret et daret a suprascriptis hominibus tamquam a suis hominibus eiusdem loci et de ceteris suis castellanis; in casis autem de burgo non debebit episcopus lignamen quamvis habuerit nisi voluerit dare suprascriptis villanis suprascriptorum | germanorum et ęssę debebunt castellani de castro de Castellione, excepto quod non debebit episcopus eos fodrare nec albergare atque medietatem de curithia de Castellione debebit habere episcopus et alteram medietatem suprascripti germani, et debebunt (g) suprascripti villani suprascriptorum | germanorum uti de comunibus rebus et de pasculo et de bussco, quod buscum non sit in guarda, et de ecclesia et de aqua (h) sicut ceteri castellani, et debebunt dividere suprascripti germani cum suprascripto episcopo vites que iacent subtus castellum, preter quattuor perticas quante ante partem debebunt | accipere suprascripti germani in Pizo de Zuso, id est ab ea parte que est versus montem: coheret illis vitibus a mane via, a meridie, a sera, a monte Sancte Marie; et debebunt equaliter busscum dividere quod est in eodem loco quod fuit (i) Vuinpoldi: a mane coheret ei busco et a meridie et a sera Sancte Marie; | et pratum similiter dividant quod est iuxta vites equaliter inter se: coheret ei a mane Sancte Marie, a mane Alberti Bonisenioris, a sera via; alteram medietatem de bussco, de prato et de vitibus, preter ut supra quattuor perticis ante captis a suprascriptis germanis, debebit habere episcopus; | aliam medietatem, id est reliquam (j), debebunt habere suprascripti germani et tenere per feudum ab episcopo suprascripto et eius successore, et quattuor perticas similiter de vitibus et medietatem de curithia (k) et terram suprascriptam que est in castro que fuit Vulielmini de Ho et suprascriptus | episcopus debebit eos investire per feudum, nec debebunt facere trabium suprascripti germani, et debebunt stare in fabula a gastaldio episcopi positi, et si ru[m]perint debebunt dare starium de vino vicinis. Et duo brevia sub uno tenore inde debebunt fieri, atque in presentia episcopi suprascripti | et suprascriptorum germanorum et ceterorum bonorum virorum narrata et lecta fuit hec concordia et hec conventio, atque ibidem dederunt guadiam suprascripti germani in presentia eiusdem episcopi in manus Gariardi de Vignathe quod hanc concordiam et conventionem ita | adtenderint et fecerint sicut supra l(egitur), et si hoc non adtenderint (l) ut supra l(egitur) promiserunt nomine pene eidem Gariardo argent(i) denariorum bonorum Mediolanensium libras quiquaginta, et econtra iam dictus Gariardus promisit e converso suprascriptis germanis | et vuadiam eis dedit promittendo quod fatiet episcopum hanc conventionem attendere et facere firmare sub eadem pena suprascripta: vuadiam suprascriptorum germanorum suscepit Albericus de la Pusterla, vuadiam Gariardi suscepit Guifredus de Salariano sub eisdem penis. | Unde duo brevia in (a) uno tenore fieri utraque pars rogaverunt. Signum + manus Gariardi qui dicitur de Vignathe qui ut supra suprascriptam vuadiam suprascriptis germanis dedit et ab illis ut supra similiter per vuadiam ut supra l(egitur) stipulatus est atque breve hoc fieri rogavit. | Signum + manus Vuifredi de Salariano qui ut supra vuadiam suprascripti Gariardi suscepit atque hoc item breve fieri rogavit. Signa + + + manuum suprascriptorum (m) Arderici qui dicitur de Cuzigo et Vualterii germanorum, qui ut supra suprascriptam vuadiam in Gariardum contule|runt et ab eo similiter ut supra l(egitur) per vuadiam stipulati sunt, et Alberici qui dicitur de la Pusterla, qui ut supra vuadiam suprascriptorum germanorum suscepit (n) de manu Gariardi, et hoc breve fieri rogaverunt. Signa + + + + (o) manuum Arderici de Salariano, Petri, Alberti de Sala|rano, Boniiohannis, Attonis, huius facti testium. Ego Ardericus notarius et iudex sacri palatii huic conventioni interfui et subscripsi. Otto iudex ac missus do(n)ni quarti Henrici imperatoris interfui et subscripsi. | Ego Henricus iudex et notarius (p) scripsi (q), post traditum complevi et dedi.

(a) Nel sopralineo con segno di richiamo.
(b) La seconda -i- nel sopralineo.
(c) de- nel sopralineo.
(d) Corretto da precedente scrittura, lettura incerta.
(e) -s nel sopralineo.
(f) Segue depennato firmav(er)it
(g) deb- corretto da ded
(h) a- corretta su inizio di lettera precedente.
(i) quod fuit nel sopralineo con segno di richiamo.
(j) Da reliquum mediante correzione di a da u
(k) -h- corretta da lettera precedente.
(l) La prima -d- corretta da t
(m) Segno abbreviativo per rum nel sopralineo.
(n) -c- nel sopralineo.
(o) Il numero dei segni non corrisponde a quello delle persone.
(p) Segue depennato et iudex
(q) scri corretto da sac(ri) mediante espunzione della a

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi