Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(SN) Anno dominice incar(nacionis) mill(exim)o centeximo octogeximo primo, duodecimo kal(endas) februarii, indic(ione) quarta decima. Vendic(ionem) ad proprium fecerunt Ardricus et Damianus fratres qui dicuntur Ongaroni, de loco Udrugio, et Villa uxor ipsius Ar|derici et Ottabella uxor ipsius Damiani, qui confessi sunt lege vivere Longobardorum, eisdem mulieribus consentientibus ipsis viris suis et una cum notitia Anselmi Aginoni, missi do(m)ni regis, a quo ipse mulieres interrogate et inquisite sunt si ab ipsis viris suis vel | ab aliis hominibus aliquam paterentur violentiam an non, in quorum presentia et testium confesse sunt se nullam violentiam pati et hanc cartam vendic(ionis) sua bona et spontanea (a) voluntate simul cum ipsis viris suis facere vise sunt, in presbiterum Iacobum, officialem ecclesie Sancti | Benedicti de porta Nova civitatis Mediolani, ad partem ipsius ecclesie, nominative de infrascriptis rebus territoriis quas ipsi iugales habere videbantur in suprascripto loco et fundo Udrugio et in eius territorio: prima petia est silva et dicitur in Kalkera et est pertice quatuor, coheret ei a mane | Sancti Ambr(oxii), a meridie Martini de Guercio, a sero Stremidi Gariverti, a monte via; secunda petia est item silva ibi prope et est similiter pertice quatuor, a mane Sancti Ambr(oxii), a meridie et a monte via, a sero ipsius Martini; tertia petia est ibi ultra viam et est campus, pertice septem et dimidia, coheret ei | a mane ipsius Martini, a meridie via, a sero Sancti Celsi, a monte Beccarii Gariverti; quarta petia est ibi prope via intermedium (b) et est silva, pertice due et dimidia, coheret ei a mane Protasii Cavalerii, a meridie et a monte via, a sero Stremidi Gariverti; quinta petia est silva et dicitur in Caste|nadegio, pertice quinque, a mane Sancti Ambr(oxii), a meridie Martini, a sero et a monte Sancti Celsi; sexta petia est buscum et dicitur in Barazia, pertica una et dimidia, a mane Sancti Ambr(oxii), a meridie (c) Arlemboldi, a sero Ungarini, a monte via; septima petia est in eadem contrata et est buscum, pertica una | et dimidia, a mane et a monte Sancti Ambr(oxii), a meridie Protasii Cavalerii, a sero Grapelli Guarnoni; octava petia est item buscum ibi prope et est pertice quatuor, a mane et a meridie Sancti Ambr(oxii), a sero Petrinalli de la Porta, a monte via; nona petia est item buscum ibi prope et est pertice due, | a mane Sancti Celsi, a meridie Sancti Ambr(oxii), a sero suprascripti Petrinalli, a monte Grapelli Guarnoni; decima petia est silva ibi prope et est pertice due et tabule sedecim, a mane ipsius Martini, a meridie via, a sero Petri de Vacca, a monte Sancti Ambr(oxii); undecima petia est silva ibi prope et est pertica | una, a mane ipsius Grapelli, a meridie Grapelli et Nigri Guarnoni, a sero Martini, a monte Sancti Ambr(oxii); duodecima petia est silva et dicitur item in Barazia et est pertice decem, a mane Sancti Ambr(oxii), a meridie et a monte via, a sero de Garivertis; tertia decima est ibi via intermedium (b) et est sil|va, pertice octo, a mane Santi Syri, a meridie Sancti Protasii et illorum de Sennago, a sero Grunius, a monte de Garivertis; quarta decima petia est campus ibi prope et est pertice (d) due, a mane Sancti Ambr(oxii), a meridie Ungarini Ricardi, a sero Grunius, a monte Sancti Celsi; quinta decima est in Caussa | et est silva, pertice sex, a monte Adhe de Cairate, a ceteris partibus Sancti Ambr(oxii); sexta decima dicitur in Sterpina et est silva, pertice decem et novem, coheret ei a mane Martini, a meridie via, a sero Sancti Ambr(oxii), a monte Petri Alberti; decima septima est ibi prope et est silva, pertice sex, | a mane ipsius Adhe, a meridie Protasii Cavalerii, a sero de Bocardis, a monte via; decima octava est ibi prope et est item silva, pertice due et tabule octo, a mane Petri de Vacca, a meridie Adhe de Cairate, a sero Mar(tini), a monte de Castoldis; decima nona est silva ibi prope et est pertice due, | a mane Sancti Ambr(oxii), a meridie Adhe de Cairate, a sero Petri de Vacca, a monte (e) de Bocardis; vigessima petia dicitur in Arbusta et est campus, pertice due et dimidia, a mane Sancti Celsi, a meridie et sero Sancti Ambr(oxii), a monte via; vigessima prima est ibi prope et est silva, pertice tres, a mane Sancti Am|br(oxii), a meridie via, a sero Ungarini, a monte de Cassinis; vigessima secunda est item ibi prope et est silva, pertice quatuor, a mane Martini, a meridie et sero Sancti Celsi, a monte de Cassinis; vigessima tertia est item silva ibi prope, pertice tres, a mane et sero Sancti Celsi, a meridie Adhe de Cairate, a monte | de Cassinis; vigessima quarta est campus ibi prope, pertice tres, a mane et meridie via, a sero Sancti Celsi, a monte Sancti Ambr(oxii); vigessima quinta dicitur in Via Maiori et est campus, pertica una, a mane Mar(tini), a meridie Adhe de Cairate, a sero Pesati, a monte busci Ferrarii; vigessima sexta | est campus et dicitur in Pasquairolo, pertice tres, a mane Sancti Celsi, a meridie et monte Sancti Ambr(oxii), a sero Mar(tini); vigessima septima est campus et dicitur in Stivorone, pertica una et dimidia, coheret ei a mane bosceti, a meridie Sancti Celsi, a sero Ungarini, a monte Petri de Vacca; vigessima octava petia est ibi prope | et est campus, pertice quatuor et dimidia, a mane de Ungaronibus, a meridie et sero Sancti Celsi, a monte Ambr(oxii) Arcarii; vigessima nona petia dicitur int(us) Clausum et est campus, pertice quinque, a mane Damiani, a meridie Ungarii, a sero et a monte via; tricessima petia est item campus ibi prope, pertice quinque, a mane Mar(tini), | a meridie via, a sero Ungarini, a monte Damiani; tricessima prima petia est campus ibi prope, pertice quinque (f), a mane Mar(tini), a meridie via, a sero Ungarini, a monte Griffi de Cimiliano; trigessima secunda petia dicitur ad Puzolum et est campus, pertica una et dimidia, a mane Beccarii, a meridie de Cassinis, a sero Sancti Georgii, a monte Sancti | Ambr(oxii); tricessima tertia petia dicitur in Roncori et est campus, pertica una, a mane et meridie Sancti Celsi, a sero via, a monte Ungarini (g); tricessima quarta petia dicitur ad Brugori et est campus, pertice sex, a mane Mar(tini) Gariverti, a meridie Sancti Ambr(oxii), a sero via, a monte de Castoldis; tricessima quinta petia dicitur ad Pertegale et est campus, pertice due et dimidia, a mane Ambr(oxii) Arialdi, a meridie Gariverti, a sero via, a monte Sancti Ambr(oxii); tricessima | sexta petia est ibi prope et est item campus, pertice due et dimidia, coheret ei a mane Iohannis Anselmi Arioldi, a mane Sancti Celsi, a sero Ungari et Gariverti, a monte de eodem acquisto; tricessima septima (h) petia est campus et dicitur ad Planetam, pertice quinque, coheret ei a monte Petrinalli, a ceteris partibus Sancti Celsi; tricessima | octava petia est item campus et dicitur in Gisomonte, pertice quatuor, a mane heredum condam Arlemboldi, a meridie Sancti Ambr(oxii), a sero via, a monte Petrinalli. Has autem res territorias omnes vendiderunt et tradiderunt ipsi iugales eidem presbitero Iacobo, ad partem ipsius ecclesie Sancti Benedicti, eo tenore ut amodo in antea, omni tempore, habere et tenere debeat (i) ipse | presbiter Iacobus cum suis successoribus et cui dederit et facere exinde, tam superioribus quam inferioribus seu con finibus et accessionibus suis, proprietario nomine, ad partem ipsius ecclesie, quicquid voluerit sine alicuius (j) contradic(ione). Et insuper promiserunt ipsi iugales una con eorum heredibus et dederunt guadiam ipsi Ardricus et Damianus | fratres eidem presbitero Iacobo, ad partem ipsius ecclesie, de suprascriptis rebus territoriis omnibus qualiter superius legitur defendendis (k) et guarentandis omni tempore ab omni homine in penam dupli eidem ecclesie et cui dederit. Et inde extiterunt fideiussores omni tempore, quisque in solidum, Martinus et Oliverius fratres qui dicuntur de Guerzio, de suprascripto loco Udrugio. Et proinde confes|si fuerunt ipsi iugales se accepisse ab eodem presbitero Iacobo, ex parte ipsius ecclesie, libras quadraginta nove monete Mediol(anensis), qui denarii provenerunt de rebus de bistacio ipsius ecclesie quas ipse presbiter vendidit Guarnerio de C(ur)te Nova de suprascripta civitate. Quia sic inter eos convenit. Actum in suprascripta civitate Mediolani.
Sign(a) man(uum) suprascriptorum iugalium, qui hanc car(tam) vendic(ionis) ut supra fieri rogaverunt, et Martini atque Oliverii, qui fideiussores extiterunt ut supra.
Interfuerunt Iacobus (l) de T(ur)re et Ubertus de Sexto, Crotto de Porta Nova, Ugo de Sexto, Albertus et Rug(erius) qui dicuntur Crotti atque Boffalardus, testes. Ibique, coram ipsis testibus, investivit nomine libelli ipse presbiter Iacobus, ex parte ipsius ecclesie Sancti Benedicti, suprascriptos Ardricum et Damianum fratres de istis omnibus rebus | territoriis, eo tenore ut amodo in antea, omni tempore, habere et tenere debeant ipsi fratres eorumque heredes et cui dederint suprascriptas res territorias omnes et facere exinde, tam superioribus quam inferioribus seu con finibus et accessionibus suis, libellario nomine, quicquid voluerint sine alicuius contradic(ione), ad fictum faciendum | omni anno eidem presbitero Iacobo vel eius successori aut cui dederit, ad partem ipsius ecclesie, mod(ios) octo inter sicalem et milium equaliter ad mensuram Mediolani, de bona et bella blava, sine fraude, quod fictum debet trahi et consignari in suprascripta civitate ad ipsam ecclesiam, silicet sicalem in sancto Laurentio vel octo diebus | post et debet consignari per duas manus que debent habere unum pastum et millium in sancto Michaele vel octo diebus post et debet similiter consignari per duas manus que debent habere item pastum unum (m); et si ipsi fratres vel eorum heredes aut cui dederint distulerint dare ipsum fictum usque post terminum, debent carere pasto quando ipsum fictum usque post terminum dare distulerint et n(ichi)lominus ipsum (n) fictum solvere debent (o) et restaurare debent totum dispendium quod fiet | pro ipso ficto exigendo a termino in antea.
(SN) Ego Gualdericus Palliarius, notarius sacri pal(acii), tradidi et s(ub)s(crips)i.
(SN) Ego Rogerius qui dicor Palliarius, notarius sacri pal(acii), scripsi.

(a) spontantanea in A.
(b) Così A.
(c) -e- corretta da r
(d) et pertice in A.
(e) m- su rasura.
(f) q- corretta su inizio di altra lettera.
(g) tricessima - Ungarini nel sopralineo con segno di richiamo.
(h) sep- su rasura.
(i) Corretto da debea(n)t mediante rasura del segno abbreviativo.
(j) quicquid - alic- corretto su precedente scrittura erasa.
(l) Su rasura.
(k) superius defendendis in A.
(m) et millium - unum nel rigo successivo con segno di richiamo.
(n) -minus - ipsum su rasura.
(o) Da debea(n)t mediante rasura del segno abbreviativo e correzione di -n- da a

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi