Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

Gregorius episcopus servus servorum Dei. Venerabilibus fr(atr)ibus archiep(iscop)is, ep(iscop)is et dilectis filiis abbatibus, prioribus, archidiaconis et aliis ecclesiarum prelatis ad | quos littere iste pervenerint, salutem et apostolicam benedictionem. Quia plerumque veritatis integritas per minorem intelligentiam aut malitiam hominum depra|vatur, non videtur incongruum si ea etiam que manifeste dicta videntur ad omnem ambiguitatis scrupulum removendum evidentius exponantur, | et turbatoribus veritatis omnis auferatur contradictionis occasio, qua ea, que recte dicta sunt, aliqua valeant obumbratione fuscari. Accepimus | autem quod, cum fr(atr)ibus Morimunden(sibus), sicut aliis omnibus Cistercien(sis) ordinis fr(atr)ibus, a patribus et predecessoribus nostris concessum sit et a nobis ipsis postmodum indul|tum et confirmatum, ut de laboribus quos propriis manibus aut sumptibus excolunt nemini decimas aut primitias solvere teneantur, quidam | ab eis nichilominus post celebrationem Lateranen(sis) concilii (1) contra indulgentiam Sedis apostolice decimas exigere et extorquere presumunt, et | prava et sinistra interpretatione apostolicorum privilegiorum capitulum pervertentes asserunt de novalibus debere intelligi, ubi noscitur de | laboribus esse inscriptum. Q(uonia)m igitur manifestum est omnibus qui recte sapiunt interpretationem huiusmodi perversam esse et intel|lectui sano contrariam, cum secundum capitulum illud a solutione decimarum et primitiarum tam de terris illis quas deduxerunt vel | deducunt ad cultum, quam etiam de terris cultis quas propriis manibus vel sumptibus excolunt, liberi sint penitus et immunes, ne ullus | contra eos materiam habeat malignandi vel quomodolibet ipsos contra iustitiam molestandi, vobis per apostolica scripta mandamus | quatinus omnibus qui sunt vestri iuris auctoritate nostra prohibere curetis ne a memoratis fr(atr)ibus Morimunden(sibus) (a) de novalibus vel de | aliis terris quas propriis manibus aut sumptibus excolunt ullatenus decimas vel primitias presumant exigere vel quomodolibet ex|torquere; nam, si de novalibus tantum vellemus intelligi, ubi ponimus de laboribus de novalibus poneremus, sicut in privilegiis | quorumdam aliorum apponimus. Quia vero non est conveniens vel honestum ut contra instituta Sedis apostolice veniatur, que optinere | debent inviolabilem firmitatem, mandamus vobis ut si qui monachi, canonici, clerici vel laici contra (b) privilegia Sedis | apostolice predictos fr(atr)es super decimarum vel primitiarum exactione gravaverint, laicos exco(mmun)icationis sententia percellatis, monachos et | canonicos sive clericos, contradictione, dilatione et appellatione cessante, ab officio suspendatis, et tam exco(m)municationis quam suspen|sionis sententiam faciatis usque ad dignam satisfactionem inviolabiliter observari, nec littere ille habeant firmitatem quas tacito eorum ordine contra (c) | tenorem huius scripti ab aliquo constiterit impetratas. Ad hec vobis presentium auctoritate iniungimus quatinus si quis in mo|nachos vel conversos prescripti monasterii Morimunden(sis), vel aliorum monasteriorum Cistercien(sis) ordinis, manus violentas iniecerit, | eum candelis accensis exco(m)municatum publice nuntietis, et faciatis sicut exco(m)municatum ab omnibus cautius evitari, donec congrue sa|tisfaciat predictis fr(atr)ibus, et cum litteris diocesani ep(iscop)i rei veritatem continentibus apostolico se conspectui representet. Dat(a)Parm(e), | .VI. kal(endas) decembris, indictione sexta.
(B D)

(a) -e- corr. da altra lettera.
(b) -o- corr. da altra lettera, come pare.
(c) ille - co(n)t(r)a su rasura.

(1) Il riferimento è, ovviamente, al III Concilio generale del Laterano (1179-1180).

Edizione a cura di Michele Ansani
Codifica a cura di Gianmarco Cossandi