Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(C.) IN NOMINE SANCTAE ET INDIVIDUE TRINITATIS. FREDERICUS, DIVINA FAVENTE CLEMENTIA ROMANORUM IMPERATOR AUGUSTUS. | Si religiosis petitionibus facilem prebemus assensum ut fidelis devotio celerem sortiatur effectum, et si locis divinis cultibus mancipatis aliquot ex nostrę liberalitatis munificentia presidium vel beneficium impendimus, et ad imperii nostri dignitatem et ad utriusque | vitę felicitatem nobis pro futuris non ambigimus, qua propter omnium Christi fidelium tam futurorum quam presentium sollers industria noverit qualiter monasterium quod dicitur Senatoris infra Ticcinensem urbem constructum et in honore beate Dei genitricis semperque virginis | Marię Deo dicatum, ob remedium anime nostre et interventu venerabilis abbatissę Sinelindę, necnon sedula (a) peticione Vultrami marscalci nostri, nostrę libertati et d(omi)nio sicuti se(m)per regalis fuit restituimus, et more antecessorum nostrorum regum et i(m)peratorum | eidem almę congregationi confirmationis et tuitionis preceptum fieri iussimus, eo videlicet tenore et ordine ut Sinelinda abbatissa ceteręque quas Deus ibi ordinaverit cum omni sua congregatione integram teneat abbatiam, cum omnibus adiacentiis et pertinenciis | suis infra regnum Italicum, cum omnibus mobilibus et immobilibus rebus, quę dici vel nominari possint, liberis et servis utriusque sexus, aldionibus et aldiabus (b) eiusdem Senatoris cenobii terram habitantibus, ut nulla magna parvaque persona nostri regni | eosdem homines liberos et servos legem facere aut distringere pro aliquo minus facto co(m)pellat, nisi advocatus cui ipsa abbatissa iniunxerit officium. Ipse autem ex nostro precepto habeat potestatem omnem rationem hominum sepedicto cenobio [s]ubiectorum diffi|niendi, sicut ante nostram presentiam aut (c) nostri comitis palatii, vel nostri missi castellis, capellis et casis, tam infra civitates quam extra, ubique locorum positis. § In primis ęcclesias et casas et hortos infra Ticcinensem civitatem et deforis, reliquas quoque res inde pertinentes infra | regnum nostrum adiacentes, videlicet curtem quę vocatur Porlicia, cum alpe in Camusia et cum omni reliqua integritate sua, cum pischaria et portu; curtem etiam Nes, quę est supra lacum Cumatinum cum omni sua integritate; curtem Madina cum omni sua integritate seu | obsequio, et quod umquam ad partem publicam facere consuevit vel ibi facere visa est; curtem Raneversa(d) cum castro quod dicitur Ruptaripa cum omni sua pertinentia; curtem Solariolo cum capella Sancti Ioh(ann)is in Monteferrato, cum omni sua pertinentia; curtem Caselle cum castro | et cum omni sua pertinentia, ita ut de ipso castro teloneum nullus exigat nec districtum aliqua publica potestas ibi faciat, set tantum ministerialis vel missi ipsius abbatisse quę modo est vel futura est. § Curtem etiam Casale cum Sala et Sancto Hilario et castro quod dicitur | § Vigueria cum omnibus illarum pertinentiis, teloneis vel districtis; curtem Sarmadas cum Semenia et puteo Salso, cum omnibus earum integritatibus; curtem Rionigro quod dicitur Masadamiani, cum omnibus suis pertinenciis; curtem que d(icitu)r Villa Panpannana, cum omni sua pertinentia; | curtem Laurentiago cum omni sua pertinentia, aldionis et aldiabus; curtem Codenna in finibus Verone, cum omni sua pertinentia; Ga(m)barana cum omni sua pertinentia; partem etiam quartam castri de Montedondono cum omni pertinentia et cum his quę in futuro legitime acquirent, | adeo ut supradictas res cum omnibus earum integritatibus et pertinentiis prefata abbatissa successoresque eius, quę pro tempore fuerint, teneant et secundum loci utilitatem contractent, et specialiter naves et portus et que necessaria sunt per lacum Luanascum (e) potesta|tive et absque ulla inquietudine vel detentatione vel ulla exactione publica discurrere vel figere (f) liceat ubicumque utilitas dictaverit, in quas nullus presumat nostri regnicola ingredi ad hospitandum, aut paratas seu parafredos adquirendos, sive | fideiussores tollendos aut ullum teloneum exigendum; nec Papiensis episcopus presens, aut qui successor eius fuerit, prelibate Sinelindę abbatissę aut suis successoribus aliquam molestiam inferat, nec causa celebrandi aliqua officia intra teneatur monasterium seu sacratione eius, | verum etiam aliquam subiectionem exquirere nisi supradictę abbatisse aut successorum eius peticione aliquo modo presumat, sed sicut in testamento Senatoris diffinitum est, inconvulsum permaneat volumus, et iubemus firmiter casis, curtis, ortis, vineis, pascuis, pratis, cultis et incultis, silvis | propriis et a nostris antecessoribus concessis, ut in Carbonaria et in Gaio, secundum abbatisse (g) libitum cedere ligna iubeat omnium hominum, remota contradictione, buscalibus, stallariis, viis publicis, venationibus, piscationibus fluviorum et lacuum, presertim in Pado et in Ticino et in lacu Luanasco, seu in Cumano, tam | in portu Cutio quam in portubus antedictorum fluviorum aut lacuum (h) in rivis, aut ubicumque necesse fuerit, figere naves ac consistere absque redditu et tolonaticu omni te(m)pore liceat. Confirmamus etiam eidem cenobio duo vada ad piscandum in fluvio Pado, unum quod nominatur Acerru, de | fine caput Lactis usque in fluvio Corione, simul cum ripariis; alterum vero in Kalendasco de fine caput Karridi usque in finem caput Hominis desuper, unam cum ripariis, molendinis, aquis, aquarumque ductibus, fontanis, puteis amputandis omnibus hominibus fatigationibus; confirma|mus curtem in Sala unde iam multe altercationes contra partem huius cenobii non naturali lege exorte fuerunt, sed legaliter pars huius cenobii victrix extitit, ac ita fruatur et pociatur in perpetuum nostra regalis dignitas adstipulatur absque inquietudine alicuius hominis aut episcopi Terdonen|sis aut in circum ei locis positis, videlicet tam infra castrum Viqueria quam extra, in mansionibus aut aquarumque ductibus seu viis publicis. Preterea corroboramus tria massaricia a bone memorie maioris Ottonis i(m)peratoris dono et Adelegide imperatrice huic monasterio concessa, sita loco qui Ronca|lia d(icitu)r, integre cum omnibus pertinentiis et ad se prospicientibus, ut seculariter teneat, omnium hominum sublata controversione, ea gr(ati)a ut nullus dux, marchio, archiepiscopus, episcopus, comes, vicecomes aut alicuius rei publice exactor parva magnave nostri regni persona inquietare, disvestire presumat, de supra|dictis rebus illius Senatoris cenobii, prenominatam abbatissam sive successores eius aut sibi subiectos, liberos aut servos utriusque ordinis, salva per omnia i(m)periali iusticia nostra. Et si inventus fuerit qui contra hoc preceptum huius confirmationis facere se ostenderit, sciat se co(m)positurum centum libras auri op|timi, medietatem camerę nostre et medietatem predicte abbatisse et successoribus eius. Et ut verius credatur, diligentiusque ab omnibus conservetur, | presentem paginam sigilli nostri i(m)pressione muniri iussimus.
SIGNUM DOMINI FREDERICI ROMANORUM IMPERATORIS INVICTISSIMI. (M).
Ego Ulricus cancellarius vice Reinaldi Colonensis archiepiscopi (1) recognovi. |Acta sunt hec anno dominice incarnationis .MCLXI., indictionem .VIIII., | regnante domino Frederico Romanorum imperatore gloriosissimo, | anno regni eius imperii vero .VII°. Feliciter. Amen. Data Papie.XIII°. kal(endas) mai. Feliciter. Amen.

(a) Su -a segno abbr. (trattino orizzontale) superfluo, depennato.
(b) aldiab(us) da aldianis mediante corr. di -b- su -n- e aggiunta del segno abbr. per -us; permane -is non cassato.
(c) -ut su rasura.
(d) Così A; si intenda Cannevese
(e) A Duanascu(m)
(f) f- su rasura.
(g) A abbae senza segno abbr.
(h) -a- corr. da o

(1) Si tratta di Reinald von Dassel, consigliere imperiale e arcivescovo di Colonia dal 1159 al 1167: cf. GAMS, Series episcoporum, p. 270.

Edizione a cura di Mirella Baretta
Codifica a cura di Mirella Baretta