Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

In nomine Domini. Do(m)ninus Montanarius de Castro Aicardi t(estatur) quod minus est .XX. annis quod ipse erat rector et a|ministrator de casa et rebus Sancte Marie de Curtibus pro monachis Sancti Petri in Celi Aurei et habuit fictum de his | molinis de Ripa unde lis est per .III. annos quiete pro ecclesia ab illis qui tenebant molendina, et fictum erat .II. mo|dii blave et ipsemet menavit fictum a molendinis cum bubus suis in uno anno et in alio anno illi qui tenebant | molendina menaverunt ei fictum et in tercio anno ideo quod nolebant dare fictum ivit et abstulit eis ferrum de | molendinis et ipsi bene concordaverunt se de ficto cum eo; et dicit quod habet auditum dic(er)e plus est .XX. annis quod terra S(ancte) Marie | est de curte Parole. § Bonusioh(anne)s de Ripa t(estatur) quod vidit patri suo fac(er)e per do(n)nam Mariam Archipresbiterissam unum | molendinorum de Ripa unde lis est et ipsemet cum patre tenuit (1) et post patrem, et fictum reddidit do(n)ne Marie unum | modium blave per aliq(uan)tas vices, s(ed)Albertus de Corrigia veniebat et tollebat quandoque et dicit quod predicta do(n)na | Maria tenebat ecclesiam S(ancte) Marie de Curtibus et postquam do(n)na Maria hobiit ipse dedit predictum fictum do(m)nino Monta|nario qui tollebat per ecclesiam; hoc idem fictum vidit ipsum do(m)ninum recipere et habere per ecclesiam de alio molendino de | Ripa unde lis est a .X. annis infra, et antiquitus audivit dic(er)e et etiam patri suo, qui admodum senex erat, quod terra | S(ancte) Marie erat de curte Parole. § Albertus Malg(ra)mus de Ripa t(estatur) quod vidit duo molendina fieri, s(ed) nescit quan|[tum] t(em)pus sit, super terram illam in Ripa ubi sunt molendina de quibus nunc lis est et audiebat et videbat quod guarentabant | per ecclesiam Sancte Marie de Curtibus, set postea destruxerunt et ipse postea aquisivit ab Archipresbiterissa investituram et pote|statem faciendi ibi molendina et fecit ea ibi, set non potuit fac(er)e n(is)i per Albertum de Corrigia pro facto Azonis Al|lamanni qui intromiserat aquales de molendinis, et quia Albertus de Corrigia dicebat quod dederat ei omnes aquales sue | curtis et fictum reddidit Alberto de Corrigia; et socii sui, qui habebant cum eo molendina quibus vendidit suam partem, dederunt eccl(esi)e fictum .II. modios grani et ipse vidit reddere, et plus est .XXX. annis quod habet auditum | dic(er)e quod terra Sancte Marie de Curtibus est de curte Parole. § Stephanus Malg(ra)mus t(estatur) quod plus est .XXV. | annis quod vidit priora molendina fieri super terram ubi sunt molendina unde lis est m(od)o per homines eccl(esi)e Sancte | Marie de Curtibus et per ecclesiam audiebat quod guarentabant et postea postquam Azo Teutonicus venit Par|me, qui intromisit aquales molendinorum, ipse cum predicto Alberto suo fr(atr)e aquisiverunt ab Archipresbiterissa | investituram faciendi ibidem molendina quia priora erant destructa, s(ed) ideo quod Albertus de Corrigia dice|bat quod aquisiverat aquales curtis sue ab Azone non potuerunt ibi fac(er)e sine parabola Alberti de Cor|rigia et ei reddidit fictum de tanto quantum tenuit ibi molinum, set postea vendidit et vidit ecclesiam [h]abere fictum postea set nescit quantum; de curte Parole idem quod Albertus. § Arivertus de Riva t(estatur) quod ipse est | unus de tenitoribus terre quam Sancta Maria de Curtibus habet in Ripa et vidit pro ecclesia molendina fieri | super terram ubi sunt m(od)o illa molendina de quibus lis est antequam ista que m(od)o sunt fuissent ibi facta; int(errogatus)| quom(od)o scit quod fuissent facta ibi per ecclesiam, r(espondet): sic(ut) audiebam dic(er)e et guarentare illis qui tenebant | et etiam rectoribus eccl(esi)e, et audiv(it) dic(er)e set non vidit quod de molendinis que m(od)o ibi sunt ecclesia habuit fictum | et .XXX. anni sunt quod habet auditum dic(er)e quod terra Sancte Marie est de curte Parole. Hos siquidem te|stes presbiter do(n)Guizus eccl(esi)e Sancte Marie de Curtibus dedit in causa quam pro ecclesia habebat | ante advocatos potestatis Parme (2) de predictis molendinis cum illis de Corrigia.
.MCLXXVII. de mense ian(uarii), indic(tione) .X.
(SN) Ego ">Ioh(anne)s Calandinus imperialis sacri palatii notarius et Parm(ensis) ep(iscop)i L(anfranci)(a) (3) interfui et predicta | testium dicta ab eis audivi et iussione advocatorum has testium attestationes | scripsi et attestatus fui.

(a) Circa lo scioglimento cf. doc. del 1160 febbraio 24, <Parma> (Parma, Arch. Capitolare, pergg. sec. XII, n. XLVIII), cf. DREI, Le carte degli archivi parmensi, p. 220, n. 268 (alla data 1160 febbraio 23).

(1) Non si è reperito il doc. relativo, così come non sono stati reperiti i docc. menzionati in seguito riguardanti i mulini de Ripa.
(2) Niger Grassus (cf. DREI, Le carte degli archivi parmensi, III, n. 465, p. 370, n. 487, p. 745.
(3) Lanfranco è vescovo di Parma dal 1134 al 1162 (GAMS, p. 745).

Edizione a cura di Maria Antonietta Casagrande Mazzoli
Codifica a cura di Gianluca Vandone