Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) In nomine domini nostri Iesu Christi. Enricus gracia Dei imperator agustus, anno imperii eius septimo, quarto decimo die mense aprelis, indicione | tercia. Comutacio bone fidei nossitur esse contractum ut vicem emcionis obtinead firmitatem eodemque nesu oblicant (a) | contradantes. Placuit itaque et bona convenit voluntatem inter (b) domnum Alkerum umilem episcopum sancte Bergomensis Eclesie | nec non et inter Lampertus qui et Gezo presbiter de eadem (c) ordine sancte Bergomensis Eclesie et filius quondam Vualperti negociens de eadem civitate Berga|mo, qui professus sum legem vivere Langobardorum, ut in Dei nomine debeant dare, sicut a presenti dedit in primis ipse domnus | Alkerus episcopus eidem Lamperti presbitero comutatore suo in causa comutacionis nomine, suo iure presenti die (d) abendum, | id est pecia una de terra vidata iuris predicti sui episcopati et est posita foris in mons ipsius civitatis, da parte | meridie [lo]cus ubi dicitur a Sancto Donato: coeret ei a mane et meridie via, a sera Iohanni et in aliquid Ambrosi subdiaconi, a montes suprascripti Ambrosii | subdiaconi; et est area ex ipsa vinea per iustam mensuram tabulas legiptimas viginti et due. Quidem ad vicem recepit ipse | domnus Alkerus episcopus ad partem sui episcopati ab eodem Lamperto presbitero comutatore suo (e) similiter in causa comutacionis | nomine, iuris predicti sui episcopati abendum, id est pecies due de terra (f) aratorie iuris predicti Lamperti presbitero, et est posit[a]| in vico et fundo Plauriano. Prima pecia (g) de terra campiva dicitur Castenedello (h): coeret ei a mane et meridie vel sera via (i) Sancti Alexandri, a m[ontes]| deredes quondam (j) Petri; et est per iustam mensuram tabulas legiptimas quadraginta et duo (k), et abet (l) super se arbore castaneo uno. | Secunda pecia de terra campiva (m) dicitur Via Antica: coeret ei a mane via, a meridie Sancti Alexandri, a sera mihi reservo, a montes Boniver|ge; et est per iustam mensuram tabulas legiptimas centum duodecim. Quidem et ut ordo legis depossit ad ac previdendam comuta|cionem acceserunt super ipses pecies terre ad previdendum et estimandum, id est Dagibertus presbiter et cimiliarha (n) deadem ordine sancte Bergo|mensis Eclesie una cum tribus ominibus Deum timentibus estimatoribus, corum nomina sunt Iohannes filius quondam Andrei et Petrus filius | quondam Ursoni seu Martinus filius quondam Petri (o), isti de civitate Bergomo; quibus omnibus rectum comparuit et ipsi estimato|res estimaverunt et diserunt eo quod meliorata et adpliata causa reciperet ipse domnus (p) Alkerus episcopus ad partem sui episcopa|ti ab eodem Lamperto presbitero comutatore suo quam ei daret et ac comutacio inter eos legibus hac firmiter fieri | posset. As autem pecies terre superius dicte vel comutate cum superioribus et inferioribus seu cum ingressoras | et accessionibus suorum in integrum ipsi comutatores sibi unus alteri in vice comutacionis tradiderunt pars parti | a die presenti quod ut supra in comutacione dederunt cum eredibus et successoribus suorum (q) iure proprietario nomine quicquit volue|ritis, sine omni uni alterius suorumqueredibus vel successoribus contradicione. Et spoponderunt se ipsi comutatores | sibi unus alteri invice comutacionis cum eredibus et successoribus suis suprascriptes pecies terre sicut superius in comu|tacione dederunt omni tempore (r) ab omni contradicentes omines defensare; unde penas inter se posuerunt, ut si quis | ex ipsis aut eredes vel successores suorum se de ac comutacione removere quesierint et non permanserint (s) in ea | omnia qualiter superius legitur vel si ab unoquoque omine non defensaverint iam dictes pecies terre sicut superius | legitur ad invicem, tunc illa pars que oc quod superius legitur non conservaverint componat a parte fidem servantis | pena nomine iam dictes pecies terre in duplum, sub estimacione sicut pro tempore melioratas fuerint aut valuerint | in eisdem locis, quia sic inter eos convenit. Et propter onorem episcopati vel sacerdocii suorum de lege Romana | aliquid impetit nec eis liceat amodo ullo tempore nolle quod semel volui, set quod ab eis ic semel factum vel conscriptum | est inviolabiliter conservare promiserunt cum stipulacione subnisa. Unde due cartule comutacionis uno | tinore scripte sunt. Actum suprascripta civitate Bergamo.
+ Lampertus presbiter a me facta subscripsi.
(L) Daibertus presbiter et cimiliarcha missus ut supra subscripsi.
Signum # manibus suprascriptorum Iohanni filius quondam Andrei et Petrus filius quondam Ursoni seu Martinus filius quondam | Petri, isti de eadem civitate Bergamo, qui super ipsis rebus hacceserunt et estimaverunt ut supra.
Signum # manibus Celsoni qui et Bonaldi seu Arnoldi atque Pedreverti qui (t) et Burningi testes.
Signum # manibus Burningi et Giselberti legem viventes Romana testes.
(ST) Sigefredus notarius sacri palacii scripsi post traditam complevi et (u) dedi.

(a) -c- corretta su q
(b) A in senza segno abbreviativo.
(c) eadem nell'interlineo.
(d) -i- nell'interlineo; segue abendu(m) depennato.
(e) suo nell'interlineo.
(f) -e- su rasura.
(g) A peci
(h) -ne- nell'interlineo.
(i) via nell'interlineo.
(j) q(uon)da(m) nell'interlineo.
(k) Segue secunda depennato.
(l) et abet su rasura di pecia
(m) Secunda - campiva su rasura.
(n) -mi- nell'interlineo.
(o) A Petritri con -tri eraso.
(p) -u- nell'interlineo.
(q) suor(um) nell'interlineo.
(r) A tepore per omissione del segno abbreviativo.
(s) -m- corretta da a
(t) qui su rasura di tes
(u) A et et

Edizione a cura di Cristina Carbonetti
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis