Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) In nomine domini nostri Iesu Christi. Anno ab incarnacione eius milleno vigesimo quinto, quarto die mense | setember, indicione hoctava. Comutacio bone fidei noscitur esse contractum ut vicem | emcionis obtinead firmitatem eodemque nesxu oblicant contradantes. Placuit ita|que et bona convenit voluntatem inter domnus Paulus archipresbiter et custus eclesie et (a) canonice | beati Sancti Alexandri foris civitate Bergamo, ubi sanctum eius requiessit corpus (b), nec non et inter Garivaldus abitator vico Calcinate | et filius quondam Vualperti, de vico Oxio Superiore, ut in Dei nomine debeant dare, sicut a presenti dederunt | ac tradiderunt vicissim sibi unus alteri in comutacione nomine (c). Dedit in primis ipse domnus Pa|ulus archipresbiter et custus eidem Garivaldi in comutacione nomine presenti die suo iure abendum, it | est pecia una de terra prativa, que est constituta (d) in vico et fundo Sosciaco, iuris ipsius beat[i]| Sancti Alexandri: coerit ei da trex parte vie, a meridie ipsius Sancti Alexandri que sibi reservat (e); et est per mensura iusta | tabulas centum quinquaginta. Quidem ad vicem recepit ipse domnus Paulus archipresbiter ab | eodem Garivaldus similiter in comutacionis nomine presenti die suo iure a parte ipsius Sancti A|lexandri nomine abendum, it sunt quatuor pecies de terra campiva. Prima pecia dicitur Bedis|co: coerit ei a mane et montes Sancti Vincencii, a meridie Gumperti, a sera Maginfredi; et est per mensura | tab(ulas) (f) centum viginti. Secunda pecia: da trex parte Sancti Vincenti, a meridie ipsius Sancti Alexandri; et est | per mensura iusta tab(u)l(a)s centum due. Tercia pecia dicitur Ceredina: coerit (g) ei a mane et meridie Sancti Vin|centi, a sera (h) Alkinde, a montes Vuidoni; et est per mensura iusta tab(u)l(a)s treginta et trex. Quarta pecia ibi: | coerit ei a mane Alkinde, a meridie et sera Sancti Vincenti; et est per mensura iusta tab(u)l(a)s centum. Quidem | et ut ordo legis depossit et pro ac firmandam et ac previdendam comutacione super ipsis rebus acces|serunt Vualpertus presbiter de eadem ordinem sancte Bergomensis Eclesie, missus domni Ambroxii episcopus et eidem | domni Pauli presbiter et custus ab eis directo, una simul cum ipso comutatore et cum (i) viri Deum timentes exsti|matores ommines, corum nomina subter leguntur; quibus eidem Vualperti presbiter et misso paruit et estima|tores ipsis disxerunt et estimaverunt eo quod nunc presentem meliorata et ampliata rex reciperet | ipse domnus Paulus archipresbiter a parte ipsius Sancti Alexandri quam eidem ipsius Garivaldi in comutacione | daret et comutacio ipsa inter (j) eis legibus ac firmiter fieri posset. His (k) autem rebus ipsis superius | dictis et comutatis, una cum superioribus et inferioribus suis seu cum finibus et accessionibus sua|rum in integrum (l) et spoponderunt se ipsis comutatores sibi unus alteri de quod superius in comuta|cione nomine dederunt uni alteri omni tempore iusta legem ab omni contradicentem ominem defensare | promiserunt, et pena inter se posuerunt ut quis ex ipsis comutatores eorumque heredes vel successores se de | ac comutacione removere quesierint (m) et non permanserint in ea omnia qualiter superius legitur, | tunc cumponat parte illa que non conservaverit a partem fidem servandi pro pena nomine | rebus ipsis in duplum sub estimacione in eisdem aut in consimile locis melioratis quem in tem|pore fuerint (n) aut valuerint, quia omnia sic inter eis convenit. Unde due cartule comutacio|nis scripte sunt. Actum eadem civitate Bergamo. Feliciter.
Signum # manibus Andrei et Marini seu Mauroni de ipso vico Calci[n]ate | qui super ipsis rebus accesserunt et extimaverunt ut supra.
Signum # manibus Lazari et Iohanni seu item Iohanni (o) lege viventes Romana | testes.
Signum # manibus Daiverti et Daiberti seu Andrei testes.
(ST) Ego Aribaldus notarius sacri palacii scriptor | huius cartula comutacionis post tradita cumplevi | et dedi.

(a) ecl(esi)e et nell'interlineo.
(b) ubi - corpus nell'interlineo.
(c) A nome per omissione del segno abbreviativo.
(d) A constitututa
(e) q(ue) - reservat nell'interlineo.
(f) tab(ulas) nell'interlineo.
(g) A coeri
(h) a sera nell'interlineo.
(i) cu(m) nell'interlineo.
(j) A int con omissione del segno abbreviativo.
(k) his su rasura.
(l) Il periodo che qui si interrompe va integrato, in base al formulario, ipsi commutatores sibi unus alteri in vice commutationis tradiderunt, faciendum pars parti a die presenti quod ut supra in commutatione dederunt cum eredibus et successoribus suorum iure proprietario nomine quicquit voluerint, sine omni uni alterius suorumque eredibus vel successoribus contraditione
(m) -n- nell'interlineo.
(n) -n- nell'interlineo.
(o) A Ioh(ann)ii

Edizione a cura di Cristina Carbonetti
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis