Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) In Christi nomine. Anno ab incarnatione domini nostri Ieh(s)u (a) Christi millesimo sexagesimo octa|vo, mense febroarius, inditione sesta. Comutatio bone fidei noscitur esse contractus | ut vice emptionis obtineat firmitatem eodemque nexu obligant contrahentes. Placu|it itaque bona convenit voluntas inter domnum Marinum (b) presbiterum et prepositum de ordine ecclesię (c) vel ca|nonicę Sancti Alexandri Bergomensis Ecclesię nec non et inter Sivuardum filium quondam Lazari, de eadem | civitate Bergamo, qui professi sunt ex natione sua lege vivere Langobardorum, ut in Dei nomine debe|ant dare, sicut a presenti dedit in primis ipse domnus Marinus presbiter et prepositus (d) eidem Sivuardi comu|tatori suo in causa comutationis nomine suo iure presenti die habendum, id est petia una de terra | vidata iuris predictę ecclesię Sancti Alexandri, et est posita foris eadem civitate, in loco qui dicitur Via Ka|rale: coeret ei a mane Benedicti, a meridie et montes via, a sera predicti (e)Sancti Alexandri; et est area eius per mensu|ram iustam tabulas legiptimas triginta et sex et dimidia. Quidem ad vicem recepit ipse domnus Marinus | presbiter et prepositus ad partem eiusdem ecclesia ab eodem Sivuardo comutatore suo similiter in causa comutatio|nis nomine presenti die habendum, id sunt petie due de terra aratoria iuris ipsius Sivuardi comutatori | suo, et sunt posite in loco et fundo Lavate. Prima petia dicitur Camporeo: coeret ei a mane (f) iamdicti Sancti Alexandri, | a meridie Lanzoni, a sera Bonomi, a montes sibi reservavit; et est per mensuram iustam perticas legiptimas sex et dimi|dia. Secunda petia dicitur Molina: coeret ei a mane et montes Bonomi, a meridie Petri, a sera Meisinde; et est per mensu|ram iustam perticas legiptimas quinque et dimidia. Quidem et ut ordo legis depossit ad hanc previdendam comu|tationem (g) accesserunt suprascriptas petias terre ad previdendas et estimandas, hii sunt Teudaldus diaconus | et filius quondam Iohanni, de loco Salto, et missus eiusdem domni Marini presbiteri et prepositi una cum tribus aliis hominibus | Deum timentibus, quorum nomina sunt Atto notarius et filius quondam Lazari et Liutefredus filius quondam Bornigi seu |Gislebertus Vuelfus, habitatores eadem civitate, quibus omnibus rectum comparuit et ipsi estimatores | estimaverunt (h) et dixerunt eo quod melioratam et ampliatam causam reciperet ipse domnus Marinus | presbiter et prepositus ad partem predictę ecclesię ab eodem Sivuardo comutatore suo quam ei daret, et hoc co|mutatio inter eos legibus ac firmiter fieri potest. Has autem petias terrę superius dictas vel comuta|tas cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et accessionibus suarum in integrum ipsi comutatores sibi unus | alteri in vicem comutationes (i) tradiderunt, fatiendum pars parti a die presenti quod ut supra in | comutatione dederunt cum heredibus vel successoribus suorum iure proprietario nomine quicquid voluerint | sine omni unius alterius (j) suorumque heredibus vel successoribus contraditione. Et spoponderunt se ipsi comutatores | sibi unus alteri cum heredibus vel successoribus suorum suprascriptas petias terrę superius comutatas omni tempore | ab omni contradicente homine defensare; unde penam inter se posuerunt ut si quis ex ipsis aut heredibus vel | successoribus suorum se de hac comutatione removere quesierint et non permanserint in eis omnia qualiter | superius legitur vel si ab unoquoque homine iam nominatas petias terrę non defensaverint, tunc illa pars que hoc | non conservaverit componat parti fidem servanti penam nomine suprascriptas petias terrę in duplum, sub estima|tione melioratas in eisdem vel in consimilis locis, quia sic inter eos convenit. Et si eidem Marino presbitero et pre|posito propter honorem sacerdotii sui lex Romana aliquid impedit, nec liceat ei amodo ullo tempore | nolle quod voluit, set quod ab ipso ic semel factum est inviolabiliter conservare promisit, cum stipulatione (k)| subnixa. Unde due cartulae (l) comutationis uno tenore scripte sunt. Actum suprascripta civitate Bergamo.
Signum # manus suprascripti Sivuardi qui hanc cartula comutationis fieri rogavit.
+ Teudaldus levita missus subscripsi.
Signum ### manibus suprascriptorum Attoni et Liutefredi seu Gisleberti qui suprascriptas petias terrę accesserunt et e|stimaverunt ut supra.
Signum ## manibus Gisleberti et Odoni testes Romana lege viventes.
Signum ### manibus Arnaldi et Redaldi seu Ambrosii testes Langobardorum.
(ST) Arnaldus notarius et iudex scripsi, post traditam complevi et dedi.

(a) Così A.
(b) A Mariu(m)
(c) e- su rasura.
(d) p(re)- nell' interlineo.
(e) L'asta di -t- del legamento ct, prolungata per errore oltre il rigo di base, è limitata da un piccolo tratto orizzontale sul rigo stesso.
(f) a m(an)e nell'interlineo.
(g) -u- nell'interlineo.
(h) A estimaververunt con -ver- eraso e un segno di congiunzione tra -a- e -v- al di sotto della rasura.
(i) Così A.
(j) Su -r- segno abbreviativo superfluo.
(k) -e nell'interlineo.
(l) -ae in nesso

Edizione a cura di Rita Cosma
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis