Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) In Christi nomine. Anno ab incarnatione domini nostri Iesu Christi millesimo octua | gesimo (a) secundo, mense decembris, inditione sesta. Comutatio bone fidei nos | scitur esse contracta ut vice hemptionis (b) obtineat fìrmitatem eodemque | nexu obligat contrahentes. Placuit itaque bona convenit voluntas | inter Reginfredum archidiaconum de ordine Sancti Vincentii (c) Pergomensis Ecclesie nec non et inter Celsum presbiterum deodem Sancti Vincentii, qui professi sunt ex natio | ne (d) sua lege vivere Langobardorum ut in Dei nomine debeant dare, sicut a presenti dedit in primis ipse Reginfredus archidiaconus eidem Celsoni presbitero commutatori suo in causa comutationis nomine suo iure presenti die habendum, id | est sortem unam de rebus terretoriis cum casis et omnibus rebus eidem sorti pertinen | tibus et tam in montibus quamque in planitiis, divisis et comunaliis illis iuris predicti |Sancti Vincentii que est posita in loco et fundo Anexie et (e) que fuit iuris quondam | Mauroni Busca et que modo fit (f) recta et laborata per Iohannem Curtum | de eodem loco, omnia et ex omnibus sicut de predicta sorte eidem ecclesie pertinere vi | dentur in integrum. Quidem ad vicem recepit ipse Reginfredus archidiaconus | ad partem predicte ecclesie ab eodem Celso presbitero comutatore suo similiter in | causa comutationis nomine suo iure presenti die habendum id est similiter sortem | unam de rebus terretoriis cum casis et omnibus rebus divisis et comunis (g) eidem sorti pertinen | tibus iuris ipsi Celsoni presbiteri comutatoris sui, et est posita in loco et fundo Cal | cinate ubi dicitur Balbiaco, et que fit recta et laborata per Iohannem notarium atque | massarium, omnia et ex omnibus eidem sorti pertinentibus in integrum. Quidem, et ut ordo le | gis deposscit, ad hanc previdendam comutationem, accessit super ipsas sortes mas | saritie ad previdendum et estimandum id est Daibertus subdiaconus de supradic | ta ecclesia et filius Landefredi, de loco Albinnie, et missus eiusdem Reginfredi ar | chidiaconi una cum tribus aliis hominibus Deum timentibus, quorum nomina sunt Gislebertus | filius quondam Lanfranci, de Curnasco, et Iohannes filius quondam Petri qui dicitur da la Ripa, atque |Adam qui dicitur de Castello, habitatoribus eadem civitate, estimatoribus, quibus omnibus re | ctum comparuit (h) et ipsi estimatores estimaverunt et dixerunt eo quod meliora | tam rem acciperet ipse Reginfredus archidiaconus ad partem prefate ecclesie ab eodem | Celso presbitero comutatore suo quam ei daret, et hec comutatio inter eos legibus | ac firmiter fieri potest. Has autem sortes superius dictas vel comutatas cum superi | oribus et inferioribus seu cum finibus et accessionibus suarum per loca vocabula in integrum ipsi co | mutatores (i) sibi unus alteri (j) in vicem comutationis (k) tradiderunt (l) fatiendum ex | inde pars parti a die presenti quod ut supra in comutatione dederunt cum heredibus | vel successoribus suorum iure proprietario nomine quicquid voluerint sine onmi unius alterius | suorumque heredibus vel successoribus (m) contraditione. Et spoponderunt se ipsi comutato | res sibi unus alteri cum heredibus vel successoribus suorum suprascriptas sortes terre superius dic | tas vel comutatas omni tempore ab omni contradicente homine defensare; unde penam | inter se posuerunt ut si quis ex ipsis aut heredibus vel successoribus suorum se de hanc | comutatione removere quesierit et non permanserint in eis omnia qualiter supra le | gitur, tunc illa pars que hoc non conservaverit componat parti fidem servanti pen[a]| nomine suprascriptas sortes in duplum in eisdem vel in consimilis locis, quia sic inter illos convenit. Et | si eidem Reginfredo archidiacono et eidem Celso presbitero propter honorem illorum lex (n)| Romana aliquid impedit nec liceat eis amodo ullo tempore nolle quod volue | runt sed quod ab illis ic semel factum est inviolabiliter conservare promiserunt (o), | cum stipulatione subnixa. Unde due cartule comutationis uno tenore scripte | sunt. Actum suprascripta civitate Pergamo.
Ego Ambrosius subdiaconus subscripsi.
Petrus subdiaconus subscripsi. Ego Odeiricus subdiaconus subscripsi (p).
+ Reginfredus arhidiaconus (q) a me facta subscripsi. + Gilebertus subdiaconus subscripsi.
+ Daibertus subdiaconus missus ut supra subscripsi.
Signum ### manibus suprascriptorum Gisleberti et Iohanni atque Adam estimatorum, qui suprascriptas sortes | accesserunt et estimaverunt ut supra.
Vulveratus subdiaconus subscripsi (r).
Signum ## manibus Petri et Iohanni testes Romana lege viventes (s).
Signum ### manibus Iohanni et Horaboni seu Silvestri testes Longobardi (t).
+ Iohannes presbiter subscripsi. Iohannes subdiaconus subscripsi.
+ Petrus diaconus subscripsi.
+ Iohannes diaconus et primicerius subscripsi. Celsus subdiaconus subscripsi.
(ST) Arnaldus notarius et iudex scripsi, post traditam complevi et dedi.

(a) A octua | agesimo
(b) Così A
(c) Segue b cancellata con obelo.
(d) -o- nell'interlineo per mancanza di spazio infine rigo.
(e) Il nesso et corretto su q
(f) Segue, dilavato, la con segno abbreviativo che taglia l'asta di l
(g) Così A forse per attrazione del precedente divisis
(h) -i- corretta su altra lettera, forse e
(i) -es corretto da -ib(us) senza intervento sul segno abbreviatìvo.
(j) Segue cu(m) depennato.
(k) -is corretto su e
(l) Su -dide- segno abbreviativo superfluo.
(m) A suocessorib(us), seguito da suor(um) depennato.
(n) l- su rasura.
(o) -t nell'interlineo per mancanza di spazio infine rigo.
(p) Le prime tre sottoscrizioni sono inserite irregolarmente prima della sottoscrizione dell'autore.
(q) Così A
(r) -n(us) nell'interlineo e s(ubscrip)si nel rigo sottostante presso il margine destro.
(s) Segue testes depennato.
(t) -i corretto su -or(um) eraso.

Edizione a cura di Giuliana Ancidei
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis