Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) In Christi nomine. Anno ab incarnatione domini nostri Iesu Christi millesimo nonagesimo quinto, mense aprelis, inditione tertia. | Comutatio bone fidei noscitur esse contracta ut vice emptionis obtineat firmitatem eodemque nexu | obligat contraentes. Placuit itaque, bona convenit voluntas inter Reginfredum archidiaconum de ordine |Sancti Vincentii Pergamensis Ęcclesię et filium quondam Oberti, de loco Curti, nec non et inter Gislebertum filium quondam Arnaldi, de loco Calcinate, qui professi sunt ex natione illorum lege vivere Langobardorum, ut in Dei nomine de | beant dare, sicut a presenti dedit in primis ipse Reginfredus archidiaconus eidem Gisleberto comu | tatori (a) suo in causa comutationis nomine suo iure presenti die habendum petias duas de terra iuris | ipsius ecclesię vel canonice Sancti Vincentii et sunt posite in eodem Calcinate. Prima in loco qui dicitur Clausura(b); | coeret ei: a mane fossatum, a meridie Lanfranci, a sera Sancti Alexandri, a montibus ipsius Gisleberti. Secunda pe | tia ibi prope: a mane Lanzoni, a meridie et montibus ipsius Gisleberti, a sera via; et sunt ambe insimul per mensuram iu | stam pertice quattuor et tabule decem. Quidem ad vicem recepit ipse Reginfredus archidiaconus ad partem | eiusdem ecclesię vel canonice Sancti Vincentii ab eodem Gisleberto comutatori suo similiter in causa comutatio | nis nomine presenti die iuris ipsius ecclesię habendum, id est petia una de terra vidata et campiva iuris ipsius | Gisleberti comutatoris sui, et est posita in eodem Calcinate, in loco qui dicitur Casale; coeret ei: a mane et sera |Sancti Alexandri(c), a meridie et montibus ipsius Sancti Vincentii; et est area eius per mensuram iustam pertice sex | et tabule vigincti. Quidem, et ut ordo legis depossit, ad hanc (d) previdendam comutationem acces | serunt super ipsas petias terre ad previdendas et estimandas id est Gislebertus subdiaconus | et missus ipsius Reginfredi archidiaconi una cum tribus aliis hominibus Deum timentibus estimato | ribus, eodem loco habitantibus, quorum nomina sunt Iohannes de Bulgaro, Lanfrancus de Clausura, Petrus de Cam | po; quibus hominibus (e) rectum comparuit, et ipsi estimatores estimaverunt et dixerunt eo quod meliora | tam et ampliatam causam (f) acciperet ipse Reginfredus archidiaconus ad partem prefate ecclesię vel | canonice ab eodem Gisleberto comutatore suo quam ei daret, et hec comutatio (g) inter | eos legibus ac firmiter fieri potest. Has autem petias terre superius dictas vel comutatas, cum superi | oribus et inferioribus seu cum finibus et accessionibus suarum in integrum ipsi comutatores sibi unus alteri in vicem co | mutationes (h) tradiderunt, fatiendum pars parti a die presenti quod ut supra in comutatione dederunt cum here | dibus et successoribus suorum proprietario nomine quicquid voluerint sine omni unius alterius suorumque heredum vel | successorum contraditione. Et spoponderunt se ipsi comutatores sibi unus alteri cum heredibus vel successoribus suorum | suprascriptas petias terre superius dictas vel comutatas omni tempore ab omni contradicente homine defensare. Unde | penam inter se posuerunt ut, si quis ex ipsis aut heredibus (i) vel successoribus suorum se de hac comutatione remo | vere quesierit et non permanserint in eis omnia sicut supra legitur (j), vel si ab unoquoque homine iam nominatas pe | tias terre sicut supra legitur non defensaverint, tunc illa pars que hoc non conservaverit componat parti fi | dem servanti penam nomine suprascriptas petias terre in duplum in eisdem vel in consimilibus locis, quia sic inter se con | venerunt. Unde due cartule comutationis uno tenore scripte sunt. Actum suprascripta civitate.
Signum # manus suprascripti Gisleberti qui hanc cartulam comutationis fieri rogavit.
+ Gisilbertus subdiaconus misus ut supra subscripsi.
Signum ### manuum suprascriptorum Petri et Iohannis seu Lanfranci, qui super ipsas petias terre accesserunt et estimaverunt ut supra (k).
Signum ### (l) manuum Pagani et Alberti seu Celsi atque Landulfi et Iohannis testium.
+ Arnaldus iudex interfui et subscripsi.
(ST) Lanfrancus notarius scripsi, post traditam complevi et dedi.

(a) -u- nell'interlineo per mancanza di spazio in fine rigo.
(b) Clausura aggiunto dalla stessa mano in inchiostro più scuro nello spazio lasciato precedentemente in bianco.
(c) Ad Ale- segue una lettera principiata (sicuramente non -x-) e, dopo un breve spazio bianco, -andri
(d) h nell'interlineo.
(e) Così A: ma la formula prevede omnibus
(f) -u- nell'interlineo.
(g) Alla -o segue un tratto di una lettera principiata, forse n
(h) Così A, come pare, con -e- corretta da -i-
(i) -b(us) corretto da m, come pare.
(j) Segue t(un)c illa depennato.
(k) estimaver(unt) ut sup(ra) nel rigo sottostante presso il margine destro.
(l) I tratti verticali, legati tra loro da linee orizzontali continue, sono 9 invece che 12.

Edizione a cura di Giuliana Ancidei
Codifica a cura di Gianmarco De Angelis