Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

Testes d(omi)ni abatis.
§ Ioh(anne)s (a) Fracazanus de Nuvolento (b) i(uratus) t(estatur): 'Dico .XXX. an(nos) et plus esse quod habitabam ad monasterium Sancti (c) Petri | in Monte cum abate do(n) Benedicto, quem abatem et alios (d) suos monacos dicere audivi quod mons Dravonus, unde agitur, erat alodium (e) ipsius | monasterii. Illud idem tunc audivi a Petro Ucova de Nuvolento, qui erat multum antiq(uu)s homo, et a quodam meo barbano s(cilicet)Mar|kisio (f) Pecorario (g) qui recordabatur de .CV. an(nis), et vidi tunc ipsum abatem et eius confratres tenere illum montem clamando eum per suum | alodium, pascolando pecoribus, capris, equis et segando, et egomet ibam cum pecoribus et capris (h) cum aliis (i) pecorariis (j) d(omi)ni abatis | qui m(ih)i ostendebant terminos qui erant inter alodium Sancti Petri et confines de Navis, in quibus pecoribus et bestiis erant de meis bestiis | propriis, et per .IIII. a(nnos) vel .V. (k) in (l) contrata steti ad illum monasterium, et se(m)per ab illo t(em)pore infra dici audivi quod ille mons erat et est (m) alodium | Sancti Petri nisi ab uno anno infra, et se(m)per fuit et est publica fama quod suum alodium est, et a(m)plius non vidi contencionem (n) inter d(omi)num aba|tem et illos de Serlis, et ab eo t(em)pore .XXX. a(nnorum) et plus infra se(m)per vidi d(omi)num abatem et illos de monasterio tenere prefatum montem et | uti eo, ut supra dixi, quiete et sine contradictione; et per multas vices ab eo t(em)pore infra buscavi in illo monte (o) per d(omi)num abatem sine contra|dictione, et illum abatem et ego et mei vicini se(m)per habemus clamatum d(omi)num illius montis (p) et fresterium d(omi)ni abatis me | semel pignoravit in illo monte, set m(ih)i reddidit (q) postea illud pignus'. Interogatus quantum est quod pignoravit, r(espondit): 'A duobus a(nnis) infra. | Item dico quod interfui ubi d(omi)nus abas per multas vices q(uam)plures fresterios habet positos, et etiam de suis conversis, ad custodiendum illum montem, | quibus dabam etiam comedere cum stabam monasterio, et vidi quod illa pignora que abstulebant foresterii quod in camera d(omi)ni abatis | ea mittebant foresterii, et de camera illa accipiebant et ea reddebant ex precepto d(omi)ni abatis don Benedicti, et vi|debam quod ea (r) pignora representabant foresterii d(omi)no abati. Item dico cum stabam monasterio, ut dixi, quod vidi unam ca|sinam prope montem Dravonum, unde agitur, s(cilicet) in Lochreno (s), que erat Rustici et Sterni et Lafra(n)ci et illorum de villa de Magrina | de Serlis, in qua casina ipsi homines (t) tenebant suas malgas pecorum et caprarum, cum quibus bestiis pascolabant in isto monte, unde agitur, | et dico quod vidi prefatum Rusticum aufere erbaticum prefato abati don Benedicto et monasterio et potachario (u) s(cilicet) do(n) Paulo'. Interogatus | de questionibus adverse partis, r(espondit): 'Nescio quod mons, unde agitur, sit detentus per co(mun)e de Serlis per suum co(mun)e, set in eo bene pascolabant et buscabant, | et in fama nostre gentis est et fuit se(m)per quod pro d(omi)no abate monasterii sunt usi in eo monte'. Interogatus, r(espondit): 'Audivi dici quod illi de Serlis divi|serunt (v) noviter illum montem in tribus partibus, set aliter (w) nescio, nec scio quomodo asignassent (x) segablas partibus'. Interogatus, r(espondit) quod aliter habeant (y) | detentum (z) illum montem illi de Serlis, 'nisi, ut dixi, a mea recordancia infra, nec aliter vidi eos uti eo monte, et nescio (aa) de placito (1) facto | inter illos de Serlis et illos de Nuvolaria (bb) de isto (cc) monte nisi ex auditu, nec vidi quod illi de Serlis pignorassent (dd) aliquam (ee) personam in illo mon|te'. Interogatus si illi de Lavellolongo, s(cilicet) eorum homines de Botecino et de Marguzo (ff) et de Nuvolento, accipiunt de lignis ipsius (gg) mon|tis quando d(omi)ni volunt, videntibus abatibus et ceteris monacis (hh) et conversis et non contradicentibus, r(espondit): 'Nescio, et nescio quod illi de Serlis habeant | detentum illum montem extra raxam vel cum raxa, et non scio quod d(omi)nus abas fecisset segare ibi ubi dicit se fictum habere'. Item interogatus si d(omi)ni | de Lavellolongo s(un)t cap(ud) curtis de Serlis et si habent honorem castri, r(espondit): 'Nescio, nec scio discernere qui sint illi qui habent honorem | et condicia castri et curtis, nec quod locus de Serlis sit de curte Botecini nec de regalia i(m)peratoris'. Interogatus si illi de Nuvolento (ii) habuerunt per da|tum illorum de Serlis altero anno ligna de isto monte ad calcariam co(mun)is Brixie faciendam, sciente abate et monacis (jj) et conver|sis et non contradicentibus, r(espondit): 'Non, imo per d(omi)num abatemmet, qui venit nobis dare in illo monte, et per consules Brixie, et ne|scio quod foresterii custodiant co(mun)e de Serlis nisi per d(omi)num abatem'.
§ Ioh(anne)s Tricaldus de Nuvolento i(uratus) t(estatur): 'Dico .XX. a(nnos) et plus esse quod | ivi stare cum d(omi)no abate don Benedicto ad monasterium Sancti Petri et secum steti per .VII. a(nnos), quem abatem dicere audivi (a) quod | mons Dravonus, unde agitur, erat alodium (b) Sancti Petri et co(mun)e hominum de Serlis, et vidi illum abatem mittere foresterios in concordia consulum de | Serlis ad custodiendum illum montem, quos fresterios tenebat abas ad monasterium ad suum panem et ad suum vinum vel si non | vivebant monasterio dabat eis spisiam abas extra monasterium, nisi essent foresterii conversi ipsius monasterii, quia et de conversis | erant foresterii, et illis fresteriis qui vivebant monasterio dabat victum, ut dixi, et insuper vestiebat eos et eis drapos | dabat; et si non vivebant monasterio, dabat eis spisiam; et hoc habeo visum facere hunc abatem presentem, et vidi quod | fresterii illius montis auferebant pignora (c) que abstulerant personis extraneis in illo monte, quod illa pignora representabant d(omi)no | abati in camera sua, qui abas de eis fieri faciebat quicquid volebat, et semel (d) non erat foresterius in illo monte, unde agitur, nec in alio (e); | et dico quod ego et de conversis domus ivimus in isto monte Dravono ex precepto abatis don Benedicti, et illum custodivimus per | tres dies. Item dico quod ea vice quod stabam ad monasterium, ut dictum est, quod d(omi)nus abas Benedictus et ego audivimus | Mansuinum conversum monasterii (f) crithantem 'e fora (g)' in medio monte Dravono, unde lis est, et dico quod ille abas precepit | m(ih)i et Nuvolello (h) et Pethagino ut deberemus ire et abstulere pignus illis pro quibus crithabat Mansuinus, et sic dico me | cum illis Nuvolello (i) et Pethagino ivisse ad Mansuinum in medio illo monte, et inveni quod duo homines de Navis | erant, nomina quorum nescio, qui (j) vetaverant pignus ipsi Mansuino foresterio, quibus hominibus de Navis abstulimus unam se|curim et unum vestitum, et eos duximus zosum i(n) plano, et cum veniebamus, obviati fuimus Zucco potachario (k) | monasterii, in quem dimissa fuerunt illa verba a nobis et ab illis de Navis, qui fecit nos eis pignora reddere et eos nobis | finem facere de eo quod eis feceramus; et dico quod cum stabam monasterio, quod vidi illos de monasterio uti in illo monte, | segando et pascolando cum bestiis quiete; et egomet segavi in illo monte Dravono unam t(or)sam erbe equis d(omi)ni a|batis, et i(n) publica fama erat tunc et est quod ille mons erat et est alodium monasterii, et quod illi de Serlis tenent eum per | monasterium, et dicitur ille mons silva Sancti Petri. Item dico .IIII. a(nnos) esse quod (l) trahebam unam trahinam lignorum cum duobus bubus (m), que | ligna m(ih)i abstulit foresterius qui venit tunc a monasterio (n). Item dico .IIII. a(nnos) vel .V. esse quod pecii unum plaustrum (o) | maniculorum (p) d(omi)no abati in silva, et sic dico quod feci unum plaustrum maniculorum in monte Dravono, unde agitur, ex precep|to don Teutaldi, monaci ipsius monasterii, et etiam m(ih)i (q) abstulerunt spisiam foresterii, s(cilicet) duos panes'. Interogatus de questionibus ad|verse partis, r(espondit): 'Illi de Serlis per co(mun)e (r) habent (s) montem, unde agitur, detentum per suum co(mun)e, pascolando, segando et buscando (t) et methas et a|lia (u) sua necessaria a s(upra)s(crip)to t(em)pore infra, et d(omi)nus abas et illi de monasterio similiter habent factum'; de divisione (v) huius (w) montis | dicit idem quod (x) Ioh(anne)s Fracazanus, 'nec vidi illos de Serlis accipere pignus alicui (y) in ista lite'. Interogatus si vicini de Serlis fecerunt | placitum de isto monte cum illis de Nuvolaria (z) per Gandulfum suum sindicum, vidente abate et monacis et non contradicentibus, r(espondit): | 'Sic, insimul cum d(omi)no abate, pro quo vincerunt, s(cilicet) per cartas (2) monasterii'. Interogatus si illi de Lavellolongo, s(cilicet) eorum homines de Nuvolen|to et de Marguzo (aa) et de Botecino, accipiunt de lignis istius (bb) montis quando d(omi)ni volunt, videntibus abatibus et conversis et monacis | et non contradicentibus, r(espondit): 'Nescio'. Interogatus si co(mun)e de Serlis habet detentum illum co(mun)e sive montem se(m)per extra raxam, r(espondit): 'A s(upra)s(crip)to t(em)pore quo | habitavi monasterio sic, nec scio (cc) abatem fecisse segare ibi ubi nunc petit fictum'. Item interogatus si d(omi)ni de Lavellolongo | s(un)t cap(ud) curtis de Serlis et si habent honorem castri, r(espondit): 'Nescio, nec scio qui sint illi qui habent illum honorem vel condicia castri | et (dd) curtis nec quod locus de Serlis sit de curte Botecini nec de regalia i(m)peratoris'. Interogatus, r(espondit): 'Illi de Nuvolento habuerunt de lignis (ee) | istius montis per datum d(omi)ni abatis et illorum de Serlis, qui nobis dederunt ex precepto consulum Brixie ad faciendam calcariam co(mun)is | Brixie. Item dico si illi de Serlis facerent calcariam in monte Dravono, unde agitur, quod darent suam partem d(omi)no abati, s(cilicet) unum cap(ud)'. | Interogatus quomodo hoc scit, r(espondit): 'Visum habeo quod habet in alio (ff) monte et ita haberet monasterium suam partem in isto monte, ut credo'. Interogatus, | r(espondit): 'Non offendidi in ista (gg) lite alicui homini illorum de Lavellolongo, et nu(m)quam iuravi wardam; et dico quod vidi abatem | Benedictum accipere novem homines in sancto Stefano (hh) et dare eis comedere'.
§ Dotho Raimundi (a) de Nuvolento (b) i(uratus) t(estatur): 'Dico me | recordari de .XXX. a(nnis) et de plus, et ab eo t(em)pore infra se(m)per audivi dici ab antiquis hominibus et ab aliis (c) hominibus et publica fama fuit et est | ad Nuvolentum et ad Serle et ad monasterium (d) quod mons Dravonus, de quo lis est, est alodium (e) Sancti Petri monasterii in Monte et se(m)per au|ditum habeo et bene scio verum esse quod illi de Serlis dant erbaticum (f) monasterio ubicu(m)que vadant et pascolent et ab illis de Serlis hoc | audivi se(m)per. Item dico quod se(m)per ab eo t(em)pore infra usus sum cum meis vicinis de Nuvolento (g) per d(omi)num abatem in illo monte | Dravono, unde agitur, quiete et sine contradictione et clamando nos se(m)per (h) abatem (i) et monasterium d(omi)num montis, et se(m)per audivi et pu|blica fama est quod ille mons est custoditus per foresterios abatis (j); et dico quod ego et mei vicini adhuc utimur in illo monte | per d(omi)num abatem, ut dixi, et etiam insuper (k) etiam eius precepto'. Interogatus de questionibus adverse partis, r(espondit) idem quod Ioh(anne)s Fungus (l), excepto quod | non vidit illos de Serlis in eo monte segare.
§ Dotho Pecore de Nuvolento i(uratus) t(estatur): 'Dico meam recordanciam esse de .L. a(nnis) et ab | eo t(em)pore infra vidi se(m)per (a) monasterium (b) Sancti Petri et quatuor (c) abates (3) quos (d) in eo vidi et illos de ipso monasterio (e) habere et tenere et | possidere montem Dravonum, unde agitur, quiete et sine contradictione, nisi a duobus annis vel circa infra, unde miror etiam, per suum alodi|um (f), pascolando, segando, buscando (g) et in eo quicquid voluer(unt) faciendo (h), et se(m)per dici audivi et a patre meo et ab aliis (i) antiquis hominibus | et a meis antenatis et se(m)per fama publica est et fuit quod prefatus mons est alodium predicti monasterii (j) Sancti Petri, et se(m)per vidi quod d(omi)nus abas | misit in concordia vicinorum de Serlis fresterios ad custodiendum predictum montem quos d(omi)nus abas conducebat et tenebat quandoque ad mona|sterium ad suum dispendium (k), et quando non tenebat eos ad monasterium (l) concordabat se cum eis et pagabat eis; et dico quod illa pignora que au|ferebant foresterii in illo, quod d(omi)no (m) abati ea (n) representabant et quandoque sua auctoritate reddunt de eis pignoribus foresterii. Item dico | .XL. (o) a(nnos) et plus esse quod d(omi)nus abas Sancti Petri habuit et tenuit unam malgam pecorum et caprarum in monte Dravono, unde agitur, quam malgam e|go et Lafra(n)cus Pecore pater meus ducebamus per illum montem per d(omi)num abatem Iohannem ipsius monasterii, quam malgam duximus per illum mon|te[m] per annum unum'. Interogatus de questionibus adverse partis, r(espondit): 'Ego credo quod co(mun)e de Serlis habet detentum illum montem per suum co(mun)e et pro monaste|rio, et nescio quod a mea recordancia infra vicini de Serlis divisissent (p) illum montem in tribus partibus nec quomodo asignassent (q) segablas'. Item | interogatus si (r) illi de Serlis habent detentum illum montem, pascolando, segando, buscando (s) et alia sibi (t) necessaria (u) facienda (v), 'in s(upra)s(crip)to t(em)pore quo prefatam | malgam abatis duxi vidi eos uti in eo ita, set postea non ita se(m)per, set videbam aliquando, set nescio quod abati vel monaci eos vi|dissent (w); et illam usanciam quam in eo habent illi de Serlis, dico quod pro abate habent, nec vidi u(m)quam (x) illos de Serlis pignorare aliquam (y) personam in illo monte | nec scio illos de Serlis fecisse placitum de hoc monte cum illis de Nuvolaria nisi ex auditu'. Item interogatus si illi d(omi)ni (z) de Lavellolongo, s(cilicet) homines | eorum de Marguzo (aa) et de Botecino et de Nuvolento (bb), accipiunt de lignis illius montis quando d(omi)ni volunt, videntibus abatibus et conversis (cc) et | monacis et non contradicentibus, r(espondit): 'Nescio' (dd). Item interogatus si co(mun)e de Serlis habet detentum illum montem se(m)per (ee) extra raxam, r(espondit): 'Nescio; et dico etiam si (ff) | fore[st]erii inveniebant in illo monte prefatos homines d(omi)norum de Lavellolongo, s(cilicet) de Marguzo (gg) et de Botecino et de Nuvolen|to, quod eis pignora auferebant, et hoc vidi, et etiam vidi (hh) homines illorum d(omi)norum, s(cilicet) illos de Nuvolento, petere illa (ii) pignora d(omi)no abati (jj)'. | Interogatus, r(espondit): 'Nescio d(omi)num abatem fecisse segare ibi ubi nunc fictum petit'. Item interogatus si d(omi)ni de Lavellolongo s(un)t cap(ud) curtis de Serlis et si | habent honorem castri, r(espondit): 'Nescio'. Item interogatus si locus (kk) de Serlis est de curte Botecini et de regalia i(m)peratoris, r(espondit): 'Credo sic de rega|lia (ll), set (mm) de alio nescio'. Item interogatus qui s(un)t illi qui habent honorem et condicia castri et curtis de Serlis, r(espondit): 'Nescio'. Interogatus si homines de Nuvolento habuerunt per | datum illorum de Serlis altero anno ligna in isto monte ad calcariam faciendam co(mun)is Brixie, r(espondit): 'Non, imo per consules Brixie et per d(omi)num abatem'. Item | interogatus, r(espondit) (nn): 'Foresterii custodiunt totam silvam ad preceptum d(omi)ni abatis et pignorant ubicu(m)que vult abas, et se(m)per audivi montem (oo), unde agitur, et | alium apelari (pp) silvam Sancti Petri'. |
§ Ioh(anne)s [C]achalupi de Nuvolento i(uratus) t(estatur): 'Dico quod recordor de .XXX. (a) a(nnis) et ab eo t(em)pore infra | se(m)per audivi dici et publica fama fuit et est quod mons, unde agitur, est alodium (b) Sancti Petri monasterii (c) in Monte, et hoc audivi se(m)per a |[meis ante]natis, et quod fuit apellata (d) silva (e) Sancti Petri ille mons et alius (f). Item dico altero anno transacto d(omi)num abatem Sancti Petri dedisse |[mihi] unum trabem (g) in monte Dravono, unde agitur, et eum (h) incisi et traxi ad Nuvolentum pro calcaria quam fecimus civitati Brixie, et ipsemet | abas erat in illo monte (i), et non vidi illos de Serlis ibi. Item dico quod vidi se(m)per a s(upra)s(crip)ta mea recordancia infra d(omi)num abatem et illos de mo|nasterio habere et tenere et possidere montem Dravonum, unde agitur, per suum (j) alodium quiete et sine contradictione, pascolando, segando, boscando et alia | in eo (k) faciendo quicquid voluer(unt)'. Interogatus de questionibus adverse partis, r(espondit): 'Nescio discernire (l) si mons, unde agitur, sit detentus per co(mun)e de Serlis | per suu[m] co(mun)e, set suum co(mun)e eum apellabant; et nescio nisi ex auditu quod illi de Serlis divisissent (m) illum montem in tribus partibus nec quomodo | asignassent segablas, set eum habent pascolatum et buscatum (n) et segatum a mea recordancia infra, et credo quis volebat eos vi|dere quod (o) videbat bene, et non vidi quod eis fuisset (p) contradictum nec quod illi de Serlis pignorassent (q) aliquem in illo monte (r)'. Interogatus si vicini | de Serlis fecer(unt) placitum de illo monte cum illis de Nuvolaria (s) et si illi de Serlis habuer(unt) victoriam, r(espondit): 'Sic, et d(omi)nus | abas similiter, et habuit similiter victoriam, set nescio si Gandulfus fuisset eorum sindicus'. Interogatus si d(omi)ni de Lavello|longo, s(cilicet) eorum homines de Botecino et de Marguzo (t) et de Nuvolento accipiunt (u) de lignis ipsius montis quando d(omi)ni | volunt, videntibus abatibus et monacis et conversis et non contradicentibus, r(espondit): 'Nescio, et nec scio (v) quod co(mun)e de Serlis habeat | detentum illum montem extra raxam, et se(m)per audivi dici a meis antenatis quod d(omi)nus abas debet habere erbati|cum de illo monte, set nescio quod fecisset (w) segare ibi ubi nunc petit fictum'. Interogatus si d(omi)ni de Lavellolongo | s(un)t cap(ud) curtis de Serlis et si habent honorem castri, r(espondit): 'Nescio, nec (x) dici audivi u(m)quam, nec scio quod aliquis (y) habeat illum ho|norem preter abatem, nec quod locus de Serlis sit (z) de curte Botecini nec quod sit de regalia i(m)peratoris nisi ex auditu; | et nescio quod illi de Nuvolento habuissent (aa) ligna predicta per datum illorum de Serlis, imo per datum abatis'. Interogatus, | r(espondit): 'Foresterios mittit d(omi)nus abas in concordia (bb) vicinorum de Serlis, quibus d(omi)nus abas solvit et tenet quandoque | eos ad monasterium, et ad preceptum d(omi)ni abatis custodiunt illum montem et aliam silvam ubi vult a|bas, et visum habeo quod portant pignora ad cameram d(omi)ni abatis vel reddunt (cc) ea ex precepto (dd) d(omi)ni abatis (ee)'. |
§ Sechafenus (a) Galicie (b) de Nuvolento i(uratus) t(estatur) idem quod Ioh(anne)s Cachalupi de Nuvolento (c), et addit suam | recordanciam esse de plus .XXX. a(nnis), et (d) quod se(m)per tenuerunt illi de Serlis illum montem per suum co(mun)e, apellando (e) illum | montem et eum clamando per monasterium (f) et abatem Sancti Petri in Monte et quod bene videbat eos d(omi)nus abas et illi de | monasterio uti illo monte, ut dictum est, et addit quod foresterii abatis pignorant homines d(omi)norum de Lavellolongo (g) | in illo monte ut facerent q(uem)libet alium (h), nisi illi homines facerent talliam (i) d(omi)norum suorum de Lavellolongo, qui d(omi)ni | bene possunt facere accipere de lignis illius montis quanta sibi necessaria sunt. Item addit se bene scire d(omi)num abatem habere | erbaticum ipsius montis Dravoni, unde agitur, ab hominibus de Serlis, set nu(m)quam (j) vidit dari et quod audivit dici quod una | pars de Serlis est de regalia i(m)peratoris (k), s(cilicet)Rancurardi et villa de supra, et addit quod vidit de illis de Serlis in illo | monte cum accipiebat predicta ligna, et quod d(omi)nus abas bene mittit fresterios ad custodiendum illum | montem absque concordia illorum (l) de Serlis. Similiter interogatus quomodo hoc scit, r(espondit): 'Visum (m) habeo'.
§ Teutaldus (a) Enzius, filius condam Durenti (b), de Nuvolento (c) i(uratus) t(estatur): 'Dico meam recordanciam esse de .XXX. a(nnis) et ab | eo t(em)pore infra se(m)per dici audivi (d) a meis antenatis et ab aliis (e) hominibus et fama publica (f) fuit se(m)per ab | eo t(em)pore et est quod mons Dravonus, unde agitur, est alodium (g) monasterii (h) Sancti Petri in Monte. Item dico quod d(omi)nus | abas mittit foresterios ad custodiendum illum montem et in concordia vicinorum de Serlis, quos foreste|rios conducit et spisat ad monasterium quandoque et quandoque extra monasterium, et | ubicu(m)que sint d(omi)nus abas solvit eis de suo proprio sine adiutorio vi|cinorum (i) de Serlis, et illa pignora que foresterii || auferunt in illo monte, d(omi)no abati representant, et de eis facit abas quicquid vult, set non vidi hoc (j)'. Interogatus (k) de que|stionibus adverse partis, r(espondit): 'Mons unde agitur detentus est a co(mun)i de Serlis per suum co(mun)e, ut audivi dici, set | aliter (l) nescio, et nescio (m) nisi ex auditu quod illi de Serlis divisissent illum montem (n) nec quomodo asignassent (o) sega|blas partibus'. Interogatus, r(espondit): 'Visum habeo a s(upra)s(crip)ta mea recordancia quod illi de Serlis habent buscatum et pas|colatum montem Dravonum, set aliter non vidi eos intus uti nec segare, et non vidi quod eis contradictum | fuissent (p); et abas et illi de monasterio (q) similiter habent pascolatum et buscatum sic(ut) d(omi)ni et (r) in sua | re, et se(m)per dici audivi quod d(omi)nus abas habet erbaticum illius montis ab illis de Serlis, et nu(m)quam vidi quod | illi de Serlis pignorassent (s) aliquem (t) in ea lite, nisi fecer(un)t per monasterium'. Item interogatus, r(espondit): 'Vicini de Serlis et d(omi)nus | abas monasterii placitum fecerunt (u) de isto monte, unde agitur, cum illis de Nuvolaria, et habuerunt vic|toriam d(omi)nus abas et vicini de Serlis pro monasterio (v), cuius alodium clamabant esse'. Interogatus, r(espondit): 'Vicini | de Serlis et d(omi)nus abas habent raxatum et desraxatum (w) illum montem in concordia, set non interfui (x) posuissent (y) eum | in raxam'. De aliis interogatus (z), r(espondit): 'Nichil scio nisi quia dico quod illi de Nuvolento non habuerunt ligna illius montis | anno transacto per datum illorum de Serlis, imo per d(omi)num abatem et per consules (aa) Brixie; qui abas dedit nobis | parabolam eundi accipere illa ligna, et etiam duxit nos in illo monte d(omi)nus (bb) abas ad accipiendum illa ligna; | et dico quod se(m)per habeo buscatum in illo monte per d(omi)num abatem quando in eo buscavi et fuit m(ih)i necesse'. |
§ Ioh(anne)s Niger (a) de Nuvolento i(uratus) t(estatur): 'Dico quod recordor de teramotu maiori (4), et ab eo t(em)pore in|fra se(m)per vidi monasterium (b) Sancti Petri in Monte (c) et abates illius (d) monasterii (e), in quo visos habeo .V. | abates, et illos de monasterio habere et tenere et possidere montem (f) Dravonum, unde agitur, per suum alodium (g) | quiete et sine contradictione nisi ab uno anno infra, et a(m)plius non vidi contencionem (h) inter istos qui nunc liti|gant, pascolando videlicet et segando et buscando et in eo faciendo quicquid voluer(unt) et habendo erba|ticum'. Interogatus quomodo scit (i) de erbatico (j), r(espondit): 'Bene scio quod (k) illi de Serlis dant eis de monasterio erbaticum | de illo monte, set non interfui ubi fuisset (l) datum, set bene scio quod dant eis d(omi)nis de monasterio er|baticum de malgis bestiarum; et se(m)per vidi d(omi)num abatem mittere (m) foresterios ad custodi|endum illum montem et (n) in concordia vicinorum de Serlis et gastaldi monasterii (o), et quod d(omi)nus abas | spixat illos fresterios et ad monasterium et extra monasterium, et illa pignora (p) que aufere|bant foresterii in isto monte dico (q) quod ad abatem representabant ea, qui abas de eis faciebat quic|quid volebat, et aliquando (r) reddebant (s) foresterii sua auctoritate; et se(m)per audivi dici et a meis | antenatis et ab aliis (t) hominibus, et publica fama fuit se(m)per et est quod ille mons Dravonus est alo|dium prefati monasterii (u)'. Interogatus de questionibus adverse partis, r(espondit): 'Ego dico quod visum habeo | illos de Serlis tenere illum montem per suum co(mun)e, set eum clamabant et clamaverunt per abatem et | monasterium (v) Sancti Petri nisi ab uno (w) anno infra, et a s(upra)s(crip)ta mea recordancia usus sum se(m)per in isto mon|te Dravono, unde agitur, cum meis vicinis per d(omi)num abatem et per monasterium et clamando eum | monasterium et abatem d(omi)num montis; et nescio nisi ex auditu quod illi de Serlis divisissent (x) istum | montem a mea recordancia infra, nec quomodo asignassent (y) segablas'. Item interogatus si illi de Serlis habent de|tentum illum montem, pascolando, segando, buscando (z) et methas et alia sibi necessaria faciendo | a centum a(nnis) infra vel a quo t(em)pore, videntibus abatibus et monacis et conversis et non contradicentibus, r(espondit): 'Sic a mea re|cordancia infra, excepto quod non vidi quod fecissent methas et nullum hominem vidi pignorari in illo | monte ab illis de Serlis, et nescio quod de Dravono fuisset (aa) placitum inter illos de Serlis et illos de Nuvola|ria'. Item interogatus si d(omi)ni de Lavellolongo, s(cilicet) eorum homines de Botecino et de Marguzo (bb) et de Nuvolen|to, accipiunt de lignis istius montis quando d(omi)ni volunt, videntibus abatibus et monacis et conversis et | non contradicentibus, r(espondit): 'Nu(m)quam vidi et nescio (cc) quod illi de Serlis tenuissent illum montem extra raxam, set | nu(m)quam vidi aliquem (dd) de Serlis dicere malum nec contradicere m(ih)i nec meis vicinis ne deberemus uti in isto | monte, ut supra dixi; et dico quod d(omi)nus abas habet fictum de quadam segabla que est in monte Dravono, quam | bene scio et quam tenet Casarius de Serlis ad fictum .VI. den(ariorum) vel .VII., ut credo de numero, set nu(m)quam vidi | illud (ee) fictum dari'. Interogatus quomodo scit de ficto, r(espondit): 'Per dictum illorum de monasterio, fenum cuius sega|ble dico illos de Serlis segasse in servicio d(omi)ni abatis, cum erant arse (ff) tegetes sue, set non ab|stulerunt ei illud fenum illi de Serlis, imo segaverunt eum in suo servicio'. Interogatus si d(omi)ni de Lavellolongo | s(un)t cap(ud) curtis de Serlis, r(espondit): 'Non, imo (gg) quia Serle non est curtis, nec habet curtem, set arimanni (hh) illorum de Lavel|lolongo qui sunt ad Serle sunt de curte Botecini'. Interogatus, respondit (ii): 'Nu(m)quam dici audivi quod illi de Lavello|longo (jj) habuerunt honorem castri de Serlis, et nescio (kk) qui sint (ll) illi qui habent honorem et condicia castri | de Serlis preter abatem Sancti Petri, et nescio nisi ex auditu quod sit (mm) de regalia i(m)peratoris (nn)'. Interogatus, r(espondit): 'Homines | de Nuvolento non habuerunt ligna illius montis per datum illorum de Serlis altero anno ad faciendam cal|cariam Brixie, imo per d(omi)num abatem monasterii Sancti Petri in Monte'.
§ Lafra(n)cus Muttus da Vigna de Nuvolento i(uratus) t(estatur): 'Dico montem Dravonum, unde agitur, alodium (a) | monasterii (b) Sancti Petri in Monte esse'. Interogatus quomodo hoc scit, r(espondit): 'Se(m)per vidi a mea recordancia infra, | que est .XL. annorum, monasterium illud et illos eiusdem monasterii et abates, quia tres abates visos | habeo ad illud monasterium, habere et tenere et possidere montem Dravonum, unde agitur, quiete et | sine contradictione, nisi ab uno anno infra, per suum alodium, et segare et pascolare (c) et buscare et in | eo facere quicquid voluer(unt); et se(m)per audivi a meis antenatis et ab aliis (d) hominibus (e), et publica fa|ma fuit se(m)per (f) et est ita verum esse. Item dico quod se(m)per usus sum ego et mei vicini in isto monte, unde agitur, bus|care per monasterium Sancti Petri et per eius abatem et habemus illum monasterium et abatem clamatum d(omi)num illius | montis (g). Item dico .XX. a(nnos) et plus esse quod do(n) Teutaldus de Sancto Petro misit m(ih)i unum fassium (h) maniculorum (i) ad | unam parietem quam faciebam per quendam hominem de Serlis, s(cilicet)Engezonem (j) Nazarii qui satis erat antiquus, qui | Engezo m(ih)i dixit: 'Per istas meas manus ita est silva vestra, s(cilicet) hominum de Nuvolento, quemadmodum est illorum | de Serlis', et illud idem audivi a patre meo, qui habebat .CXVI. a(nnos), ut in quadam sua carta (5) continebatur, quam | legi audivi; et nu(m)quam audivi dici quod ille mons esset alodium illorum de Serlis. Item dico quod d(omi)nus abas | se(m)per mittit foresterios ad custodiendum montem (k), unde agitur, et (l) in concordia et co(mun)iter cum vicinis de | Serlis, quos foresterios d(omi)nus abas conducit aliquando (m) ad monasterium et aliquando extra monasterium (n), et | ubicu(m)que sint d(omi)nus abas dat eis pagamentum (o); et illa pignora que auferunt illi foresterii in illo mon|te credo quod abati representant vel in se retinent talia etiam s(un)t sine aliqua (p) parabola abatis'. Interogatus de questioni|bus adverse partis, r(espondit): 'Mons unde agitur est alodium Sancti Petri, set illum tenent illi de Serlis per co(mun)e et | erbam que (q) intus est inter se dividunt, et illum montem diviserunt (r) in tribus partibus hoc in (s) anno (t) quia | tres concillii (u) sunt; set monaci bene iverunt et contradixerunt eis (v), set nescio quomodo asignassent (w) segablas'. | Item (x) interogatus, r(espondit): 'Illi de Serlis habent detentum illum montem, segando, buscando (y), pascolando, et a mea recor|dancia infra; et nescio si sine contradic(tione) tenuissent nec quod abates (z) vel conversi vel monaci | eos vidissent, nec vidi quod illi de Serlis pignorassent (aa) aliquem in illo monte; et nescio cer|te si de monte Dravono fecissent placitum illi de Serlis cum illis de Nuvolaria'. | Interogatus si d(omi)ni de Lavellolongo, s(cilicet) eorum homines de Botecino et de Marguzo (bb) | et de Nuvolento, accipiunt de lignis istius montis quando d(omi)ni volunt, abatibus et mo|nacis (cc) et conversis videntibus et non contradicentibus, r(espondit): 'Nescio'. Item interogatus si comune de Serlis habet | detentum illum montem se(m)per extra raxam, r(espondit): 'Nescio'. Item interogatus si d(omi)ni de Lavellolongo s(un)t cap(ud) cur|tis de Serlis et si habent (dd) honorem castri, r(espondit): 'Nescio, et non est Serle curtis nec quod sit (ee) de curte Boteci|ni; et nescio qui sint illi qui habeant (ff) honorem castri preter abatem, nec quod sit de regalia i(m)peratoris; et | se(m)per dici audivi quod ille mons et alia silva est apellata silva Sancti Petri'. De lignis calcarie | anni transacti dicit idem quod Ioh(anne)s Niger (gg). Interogatus, r(espondit): 'Ego habeo unam cartam (6) in qua continetur unum | de meis antecessoribus emisse a quodam homine de Serlis totum alodium quod habebat et totam r(aci)onem | quam habebat in co(mun)i et diviso et in silva Sancti Petri, set eam non audivi legi, set Segafenus fecit eam | legere, ut m(ih)i dixit'. |
§ Ubertus Bellexori (a) de Nuvolento i(uratus) t(estatur) idem quod Lafra(n)cus Muttus de Vigna te|stificatus est usque ad intero(gacionem) adverse partis, 'excepto quod pre' Teutaldus non misit m(ih)i maniculos (b) | per Engezonem' et quod non ab eo audivit (c) predicta et quod non audivit a patre suo predicta et quod non | dicit de etate patris et quod, sine credendo, dicit quod foresterii dant pignora d(omi)no abati, et addit suam | recordanciam (d) esse de .XLV. a(nnis) et quod vidit .V. abates ad illum monasterium (e) et quod sine contradictione | habent illi de monasterio detentum hucusque. Interogatus de questionibus adverse (f) partis, r(espondit): 'Illi de Serlis | apellant illum montem suum co(mun)e et nescio illos de Serlis divisisse illum montem in tribus partibus | nec quomodo asignassent (g) segablas partibus (h), set in eo buscatum et pascolatum, set segatum non vidi; | et a mea recordancia habent ita factum et quis volebat intus ire, ibat; et nescio quod pigno|rassent (i) aliquem (j) in illo monte illi de Serlis'. Interogatus, r(espondit): 'Vicini de Serlis et d(omi)nus abas habuerunt placitum | de isto monte cum illis de Nuvolaria, et habuerunt victoriam'. Item interogatus de aliis (k) intero(gacionibus), r(espondit): 'Nichil | scio', nisi quia de lignis calcarie dicit idem quod (l) Ioh(anne)s Niger (m); et addit se vidisse abatem dare illa | ligna homini de Serlis. |
§ Baffa de Nuvolento i(uratus) t(estatur): 'Dico me recordari de .XL. a(nnis) et ab eo t(em)pore | infra (a) se(m)per vidi monasterium Sancti Petri in Monte et abatem eiusdem monasterii (b) et illos de monaste|rio habere et tenere et insuper possidere montem Dravonum, unde agitur, pascolare, segare, | buscare et in eo facere quicquid voluer(unt) sine contradictione et quiete (c) per suum alodium (d), et a(m)plius (e) non vidi | contencionem; et ab eo t(em)pore (f) infra se(m)per audivi a meis antecessoribus et ab aliis (g) antiquis hominibus et | publica fama fuit et est illum montem alodium (h) esse prefati monasterii, et se(m)per (i) audivi illum | montem et alium (j) silvam Sancti Petri vocari, et se(m)per usus sum egomet, quando m(ih)i necessum fuit, et vi|cini mei in illo monte (k) per monasterium et per abatem ipsius monasterii et sine contradictione hominum | de Serlis et apellando nos prefatum monasterium (l) et abatem d(omi)num ipsius montis, in quo monasterio iam | visos habeo tres abates'. Interogatus de questionibus adverse partis, r(espondit): 'Illi de Serlis detentum (m) habent il|lum montem clamando (n) eum per suum co(mun)e, et in eo habent buscatum (o), pascolatum a mea recordan|cia infra, et se(m)per audivi quod eum tenuerunt, boscando, pascolando, segando, set non videbam | se(m)per quia non (p) multum (q) utebar ad illum montem; et etiam dico quod nu(m)quam (r) in illo monte fui nisi | per tres vices, nec vidi quod eis contradictum fuisset, nec vidi illos de Serlis pignorare aliquam (s) personam in illo mon|te'. Interogatus, r(espondit): 'Nescio nisi ex auditu de placito (t) facto (u) de illo monte ab illis de Serlis cum illis de Nuvolaria (v)'. | Interogatus si d(omi)ni de Lavellolongo, s(cilicet) eorum homines de Nuvolento et de Marguzo (w) et de Botecino (x) accipiunt de (y) | lignis illius montis quando d(omi)ni volunt, r(espondit): 'Non debent accipere r(aci)onabiliter'. Interogatus, r(espondit): 'D(omi)nus abas (z) dedit nobis et | nos etiam duxit (aa) in isto monte ad danda nobis ligna ad calcariam faciendam co(mun)is (bb) Brixie anno transacto, nec | ea (cc) habuimus per datum illorum de Serlis'. De aliis interogatus, r(espondit): 'Nichil scio'.
§ Ardratus (a) de Nuvolento (b) i(uratus) t(estatur)(c): 'Dico quod | recordor (d) de .XXX. a(nnis) et ab eo t(em)pore infra dico quod ego et mei vicini sumus usi in monte Dravono, | unde agitur, per d(omi)num abatem Sancti Petri, et clamando nos ipsum abatem d(omi)num montis; et non vidi aliquem (e) hominem | de Serlis qui pignorasset nos nisi fuit foresterius; et si foresterius abstulebat (f) nobis pignus, prohiciebat (g) | eum in terra vel portabat illud d(omi)no abati; qui abas reddebat (h) nobis illud. Et cum meo patre etiam in illo mon|te ivi, quem meum (i) patrem, qui bene anticus (j) erat, et alios (k) homines audivi dicere et se(m)per dici audivi et | publica fama fuit et est prefatum montem alodium (l) Sancti Petri esse, et quod illi de Serlis dant erbaticum aba|ti suos caseos pro isto monte; et nu(m)quam (m) audivi discordari quod non esset alodium Sancti Petri ab hoc anno | in antea; et se(m)per a s(upra)s(crip)ta mea recordancia infra vidi abatem Sancti Petri et illos de monasterio Sancti Petri habere | et tenere et possidere, pascolando et eum clamando per suum alodium, et per abatem pascolavi in illo | monte'. Interogatus de questionibus adverse partis, r(espondit): 'Nescio quod mons, unde agitur, sit detentus per co(mun)e de Serlis | per suum (n) co(mun)e, nec scio nisi ex auditu quod illi de Serlis divisissent illum montem nec quomodo (o) asignassent (p) se|gablas partibus nec quod habeant detentum illum montem, segando, pascolando, buscando (q) et cetera, nec vidi | quod aliquam personam extraneam pignorassent (r) in illo monte illi de Serlis, et nescio nisi ex auditu de placito | facto inter illos de Serlis et de Nuvolaria'. Interogatus si illi de Lavellolongo, s(cilicet) eorum homines de Botesino (s) et | de Marguzo (t) et de Nuvolento (u), accipiunt de lignis illius montis quando d(omi)ni volunt, videntibus abatibus et | monacis et conversis et non contradicentibus, r(espondit): 'Non vidi, set dici audivi, et vidi illos suos homines de | Nuvolento trahere de illis lignis per suos do(min)icos, et nescio quod co(mun)e de Serlis habeat detentum hunc montem se(m)per | extra raxam'. Interogatus, r(espondit): 'Illi de Nuvolento habuerunt per datum consulum Brixie et consulum de Serlis et d(omi)ni abatis | ligna de isto monte ad calcariam co(mun)is Brixie faciendam altero anno, ut a consulibus meis audivi'. De | aliis diligenter interogatus, r(espondit): 'Nichil scio'. Interogatus, r(espondit) .VII. a(nnos) et plus esse 'quod semel feceram cum meis | vicinis maniculos (v) in monte Dravono, ubi de hominibus (w) de Serlis venerunt et inciderunt nobis de ma|niculis, et hoc ideo fecerunt pro bestiis quas eis abstuleramus veniendo a molino'. |
§ Ioh(anne)s de Bellexoro (a) de Nuvolento i(uratus) t(estatur) idem quod Ardratus | de Nuvolento, excepto quod dicit (b) suam recordanciam esse de | .XXVIIII. annis tantum et non pignoravit se testem fo|resterius in illo monte, et quod dicit quod fore|sterii non prohiciunt (c) pignora in terra, i|mo portant ea abati, et quod nichil di|cit de erbatico et quod non pasco|lavit per abatem in illo monte | et quod non vidit illos de Nuvo|lento trahere ligna do(min)icos (d) d(omi)nis | de Lavellolongo et quod non | inciderunt sibi testi mani|culos (e) in illo monte || nec eis abstulerat (f) bestias venientes a molendino; et addit se habere visum a sua recordancia infra quod | illi de Serlis sunt usi in illo monte, pascolando, segando, buscando. Item addit illos de Nuvolento habuisse in anno | transacto ligna de isto monte ad calcariam faciendam co(mun)is Brixie per datum consulum Brixie et d(omi)ni abatis, | qui ivit dare illa ligna; 'et audivi dici quod illi consules (g) de Serlis affuerunt'.
§ Lafra(n)cus Iohannis de Ga|riboldo de Nuvolento (a) i(uratus) t(estatur) idem quod Ioh(anne)s de Bellexoro (b) de Nuvolento, excepto quod de erbatico | dicit idem quod Ardratus, et quod sua recordancia non est nisi de .XX. a(nnis), et addit quod pascolavit in eo monte per | abatem, et (c) excepto quod non vidit illos de Serlis segare in illo monte, et quod nescit de lignis nisi ex audi|tu. |
§ Tonsus conversus Sancti Petri in Monte i(uratus) t(estatur): 'Dico meam recordanciam esse de .L. a(nnis), parum plus vel minus, | set melius credo de plus quam de minus, et ad monasterium (a) Sancti Petri in Monte visos habeo .V. abates | cum isto presente; et ab illa mea recordancia infra se(m)per (b) vidi abatem sive abates et illos de mo|nasterio habere et tenere et possidere montem (c) Dravonum (d), unde agitur, per suum alodium (e) sine contradictione alicuius (f) | et quiete, et buscare et segare et pascolare et in eo facere (g) quicquid voluer(unt); et nu(m)quam (h) dici audi|vi quod ille mons alodium esset illorum de Serlis nisi in hoc anno; imo se(m)per audivi a meis antenatis | et ab aliis (i) hominibus, et publica fama se(m)per (j) fuit et est quod prefatus (k) mons est alodium Sancti Petri; et illum mon|tem et alium inde se(m)per apelari (l) audivi silvam Sancti Petri. Item dico quod se(m)per vidi quod pars de vicinis | de Serlis, s(cilicet)Toculus (m) et Panethellus et Morescalcus, attulerunt erbaticum monasterio et abati de pre|dicto monte et de alia silva, et de aliis vicinis de Serlis similiter attulebant, set eos non videbam atulere (n). | Item dico quod d(omi)nus abas monasterii Sancti Petri se(m)per posuit foresterios illos quos voluit ad custodien|dum montem (o) Dravonum et aliam silvam, et si ydoneos habebat conversos ad hoc, sic(ut) fuit Waltirolus et Zoccus | et Mansuinus, eos mittebat et constituebat foresterios; alioquin (p) alios quos volebat mittebat ad cu|stodiendum illum montem et aliam silvam et in concordia vicinorum de Serlis illos mittebat, et aliquando (q) tenebat | eos foresterios d(omi)nus abas ad monasterium et aliquando extra monasterium stabant; et cum extra stabant, | d(omi)nus abas concordabat secum et dabat eis granum, et ego de eo mensuravi; et dico quod illa (r) pignora que ab|stulebant foresterii i(n) predicto (s) monte quod d(omi)no abati ea representabant; qui abas de eis faciebat | quicquid volebat'. Interogatus de questionibus adverse partis, r(espondit): 'Illi de Serlis detentum habent (t) illum montem cla|mando eum per suum co(mun)e et dicendo alodium Sancti Petri esse'. Interogatus, r(espondit): 'Illi de Serlis diviserunt (u) hoc in anno | illum montem in tribus partibus, set de confratribus Sancti Petri iverunt et eis contradixerunt, set nescio quomodo asignassent (v) | segablas, nisi (w) inter se stupaverunt sortes et eum diviserunt (x) in tres partes sic(ut) sunt tres concillii (y); et non | vidi quod ille mons fuisset in raxa, set foresterii eum (z) bene custodiebant et in eo pignorabant ex|traneos homines; et bene dabat d(omi)nus abas licenciam vicinis de Serlis pascolandi et segandi et buscandi | et in eo monte utendi quantum volebant, et bene utebantur ita eo (aa) illi vicini de Serlis, set (bb) pro monaste|rio (cc) hoc faciebant; et non vidi (dd) quod illi de Serlis pignorassent aliquem vel aliquos extraneos homines in illo mon|te nisi fuit foresterius (ee)'. Interogatus si vicini de Serlis fecer(unt) placitum de isto monte cum illis de Nuvolaria | per Gandulfum de Selvandine suum sindicum, r(espondit): 'D(omi)nus abas erat d(omi)nus et maior illius placiti, | et pro illo abate et pro monasterio Sancti Petri habue(runt) victoriam illi de Serlis de illo monte'. Item interogatus | si d(omi)ni de Lavellolongo, s(cilicet) eorum homines de Botecino et de Marguzo (ff) et de Nuvolento, accipiunt (gg) | de lignis ipsius montis quando d(omi)ni volunt, r(espondit): 'Non vidi u(m)quam (hh) nisi ut faciunt convicini de contratis, et ita | pignorantur illi homines d(omi)norum de Lavellolongo in illo monte a foresteriis ut fiunt (ii) alii homines | et homines d(omi)ni abatis, s(cilicet) illi de Nuvolento, similiter pignorantur a foresteriis et alii sui homines; | et nescio quod co(mun)e de Serlis habeat detentum se(m)per illum montem (jj) extra raxam; et bene scio d(omi)num abatem habere | fictum de quadam segabla que est in isto monte a (kk) Casario de Serlis, set nu(m)quam vidi fictum solvi; et a|lii de Serlis similiter dant fictum ei de segablis, quos non agnosco, nec vidi fictum dari, nec vidi quod abas | fecisset segare illas segablas, nec quod illi de Serlis ivissent accipere fenum segatum de illis segablis'. | Interogatus si d(omi)ni de Lavellolongo s(un)t cap(ud) curtis de Serlis et si habent honorem castri, et qui s(un)t illi qui habent ho|norem et condicia castri et curtis, et si locus de Serlis est de curte Botecini et de regalia i(m)peratoris, r(espondit): 'Ne|scio, nisi (ll) quia dici audivi quod arimanni (mm) eorum sunt de curte Botecini'. Item interogatus si homines de Nuvolen|to habue(runt) altero anno ligna de isto monte per datum illorum de Serlis ad calcariam co(mun)is Brixie faci|endam, r(espondit): 'Non, imo per consules Brixie et per d(omi)num abatem, qui ivit in illo monte ad danda eis illa | ligna; et dico quod illi de Nave confinant cum Sancto Petro et cum illis de Serlis'.
§ Zanellus Pethaginus (a) de Nu|volento i(uratus) t(estatur): 'Dico quod recordor de .XXX. a(nnis), et ab eo t(em)pore infra se(m)per vidi abatem monasterii Sancti | Petri in Monte et illos de ipso monasterio (b) habere et tenere et possidere hucusque sine alicuius contradictione | montem Dravonum, unde agitur, per suum alodium, pascolando, buscando et in eo faciendo quicquid | voluer(unt); et dico quod ego steti ad illum monasterium et cum abate do(n) Benedicto et cum isto a|bate presente per .XVI. a(nnos); et pro illo monasterio feci per multas (c) vices erbam in predicto mon|te sine contradictione alicuius (d) de Serlis, in quo monte dico quod pignoravi homines de Nave, que pignora postea | reddidi (e) per illos de monasterio. Item dico quod Casarius de Serlis et sui tenent unam segablam in mon|te Dravono, unde agitur, de qua dant fictum d(omi)no abati .III. (f) denarios'. Interogatus quomodo hoc scit, r(espondit): 'M(ih)imet tunc | gastaldo (g) abatis dedere per duos annos. Item dico quod (h) visum (i) quod d(omi)nus abas mittit foresteri|os ad custodiendum predictum montem de suis conversis et de aliis (j) hominibus et in concordia (k) vici|norum de Serlis, quos foresterios d(omi)nus abas (l) spixabat et calzabat et vestiebat et eos ad mo|nasterium tenebat; et dico quod illa pignora que abstulebant foresterii in illo monte d(omi)no | abati et monasterio ea representabant, qui abas ea faciebat (m) reddere (n) cui volebat, | et alios homines multos pignoravi in isto monte et hec pignora abstulebam stando ad | monasterium (o) et pro monasterio hoc faciebam et ea reddebam (p); et Mansuinum conversum dico custodisse illum montem. | Item dico Mansuinum tunc venisse ad abatem do(n) Benedictum (q) dicens quod homines de Caionovico (r) vetabant sibi pi|gnora in monte Dravono (s), qui abas m(ih)i et Piosello precepit ut deberemus ire cum illo Mansuino et ad|iuvare eum pignorare illos de Caionovico, et sic dico quod ivi ego et Piosellus cum Mansuino in mon|te Dravono, unde agitur, ubi invenimus Malanoctem et Oddellum (t) et Fanoellum de Caionovico qui faciebant | ga(m)bazas (u), quos pignoravimus, et etiam eis dedecus fecimus et prohicimus eos extra Dravonum; et (v) .XX. a(nni) sunt quod hoc fuit'. | Interogatus de questionibus adverse partis, r(espondit): 'Nescio si mons, unde agitur, sit detentus ab illis de Serlis per suum co(mun)e et | nescio nisi ex auditu a(m)barum (w) partium (x) quod illi de Serlis divisissent hunc montem nec quomodo asignassent (y) segablas | nisi ex auditu; et dico quod visum habeo a mea recordancia infra quod illi de Serlis habent detentum illum montem (z), | pascolando et segando, set non vidi quod fecissent methas nec quod segassent et scientibus (aa) abatibus et mona|cis et conversis et non contradicentibus (bb), quod vidissem; et dico quod illud quod illi de Serlis fecerunt in (cc) isto monte pro d(omi)no | abate et pro monasterio fecere et facere debent, set non vidi quod illi de Serlis pignorassent aliquem in eo monte'. | Interogatus, r(espondit): 'D(omi)nus abas habuit placitum de isto monte cum illis de Nuvolaria (dd) et fuit absolutus d(omi)nus | abas; et illi de Serlis similiter cum d(omi)no abate habue(runt) placitum de isto monte cum illis de Nuvolaria et ob|tinuerunt illi de Serlis, quorum erat sindicus Gandulfus de Selvandine (ee)'. Interogatus si d(omi)ni de Lavellolongo, s(cilicet) eorum | homines de Botecino et de Marguzo (ff) et de Nuvolento (gg), accipiunt de lignis istius montis quando d(omi)ni volunt, | videntibus abatibus et monacis et conversis et non contradicentibus, r(espondit): 'Non vidi quod accepissent pro d(omi)nis suis; | set vidi, cum veniebant accipere ligna in isto monte pro (hh) se, quod pignorabantur a foresteriis, et non vidi | illum montem u(m)quam (ii) in raxa; et a mea recordancia infra datur (jj) prefatum fictum monasterio (kk) de s(upra)s(crip)ta sega|bla, et nescio quod d(omi)nus abas fecisset eam segablam segare, nec quod illi de Serlis ivissent et abstulissent fenum'. | Item interogatus si d(omi)ni de Lavellolongo (ll) s(un)t cap(ud) curtis de Serlis et si habent honorem castri, r(espondit): 'Nescio; imo a|bas habet de castello (mm) de Serlis pecias carnis et denarios factos per castellanciam (nn) quam ei dant filii Gezonis (oo) | et Vilanus et cosini et illi da Flina et illi da Birana et illi de Brugnetholo (pp) et multi alii; quam ca|stellanciam (qq) visam (rr) habeo colligi (ss) pro monasterio a s(upra)s(crip)to t(em)pore infra, et egomet collegi (tt) per duas vices | cum eram gastaldus'. Item interogatus si locus de Serlis est de curte de Botecino et de regalia i(m)peratoris, r(espondit): 'Ne|scio (uu)'. Interogatus si illi de Nuvolento habuer(unt) per datum illorum de Serlis ligna de isto monte ad calcariam co(mun)is | Brixie faciendam anno transacto, videntibus abatibus et monacis et non contradicentibus, r(espondit): 'Non; imo pro | d(omi)no abate, qui duxit nos in isto monte et dedit nobis ligna; et etiam contradixerunt nobis ne deberemus | accipere nisi pro eo acciperemus (vv); et tunc eram consul, et vidi quod Panethellus et Toculus et Casarius (ww) de Serlis et alii | homines de Serlis dederunt erbaticum de malgis d(omi)no abati presenti et abati don Benedicto; et dico quod | si illi de Serlis facerent calcariam in isto monte, quod darent unam (xx) securim d(omi)no abati, et abas miteret | eis unam galetam vini et singulum panem, et ita vidi attendere (yy) in alio monte, set in isto monte nu(m)quam (zz) | vidi calcariam fieri'. |
§ Syna (a) de Nuvolento i(uratus) t(estatur): 'Dico meam recordanciam esse de .L. a(nnis) et plus, et ab eo t(em)pore | infra se(m)per vidi abates monasterii Sancti Petri in Monte, quia .V. vidi, et illos (b) de eo monasterio (c) habere et tenere et pos|sidere montem (d) Dravonum, unde agitur, per suum alodium (e), et pascolare et segare et buscare et in eo facere quicquid vo|luer(unt) sine contradictione alicuius (f) de Serlis, et se(m)per vidi illum montem (g) custodiri (h) per monasterium a foresteriis quos abas | mittebat et eligebat (i), et in concordia vicinorum de Serlis a .XXX. a(nnis) infra, et eos tenebat (j) ad suum panem et | ad suum vinum et ad sua vestimenta et calzamenta; et ante illud (k) t(em)pus .XXX. annorum vidi (l) abatem Petrum (7) et alios (m) | abates mittere foresterios sine consensu et parabola vicinorum de Serlis, et adhuc posset d(omi)nus abas presens fa|cere hoc si illi de Serlis sbarozassent (n) ab eo. Item dico d(omi)num abatem habere fictum de duabus segablis que | sunt in isto monte unde agitur'. Quomodo hoc scit (o) interogatus, r(espondit): 'Egomet testis vidi Bonzolum (p), et eius filium post eius | mortem, tenere unam de illis (q) segablis, et postea Casarium vidi eam segablam, et aliam tenebat (r) Cengus (s); | et egomet testis collegi prefatum fictum de s(upra)s(crip)tis segablis per .X. a(nnos) et plus, cum eram gastaldus d(omi)ni | abatis, et sine contradictione illorum de Serlis tenuerunt predicti de Serlis prefatas segablas. Item dico quod vidi (t) illos | de Magrina de Serlis habere et tenere malgas in una casina que erat prope montem Dravonum, unde agitur, et | vidi quod (u) dederunt erbaticum (v) de isto monte prefato (w) monasterio, et non sunt .XX. a(nni) quod hoc vidi, et per | .XX. vices vidi illud erbaticum dari, et vidi quod abas Petrus emit zumentas et eas posuit (x) | in monte, unde agitur, et in alio monte, et unum zumentarium (y) misit (z) post eas, et sine contradictione alicuius de | Serlis, et hodie facit abas presens de suis equis et de extraneis; et dico quod sum vassallus (aa) monasterii | et se(m)per utebar cum abatibus et ad monasterium steti (bb) prope unum annum cum abate Iohanne, et in segablis | predictis, que nunc affictate sunt, faciebam erbam. Item dico quod illa pignora que abstulebant foresterii | in isto monte quod in camera d(omi)ni abatis portabant ea, qui abas de eis (cc) fieri faciebat quicquid vo|lebat'. Interogatus de questionibus adverse partis, r(espondit): 'Ego fui gastaldus d(omi)ni abatis inter me et patrem meum per | .XXX. a(nnos) et plus, et non vidi quod ille mons fuisset in raxa, et dico quod illi de Serlis habent tenutum (dd) et usatum | et incisum et buscatum et pascolatum tal fiatha erat, et segatum similiter, set methas non vidi facere, quod | sciam, et (ee) videntibus abatibus et monacis (ff) et non contradicentibus, a mea recordancia infra; et ille quem vole|bat custodire foresterius custoditus erat; et si abas dat alicui ligna in (gg) isto monte et dicit fo|resterio (hh): 'Custodias talem et talem et dimittas (ii) eum accipere', non (jj) audet postea (kk) foresterius dicere | ei aliquid; et hodie posset d(omi)nus abas facere accipere trecentum plaustra lignorum in monte Dra|vono, unde agitur, sine parabola illorum de Serlis; et nu(m)quam vidi illos de Serlis pignorare aliquem (ll) in isto | monte, unde agitur, nisi fuit foresterius; set foresterium (mm) vidi pignorare'. De placito facto de isto | monte, unde lis est, ab abate et ab illis de Serlis cum illis de Nuvolaria dicit idem quod Zanellus Pe|thaginus. Interogatus si d(omi)ni de Lavellolongo, s(cilicet) eorum homines de Botecino et de Marguzo (nn) et de Nuvolento (oo), acci|piunt de lignis illius montis quando d(omi)ni volunt, abatibus et monacis et conversis videntibus et non contradicentibus, | r(espondit): 'Nescio, et nu(m)quam vidi illos de Serlis raxare illum montem et non vidi quod fuisset raxatus ab aliquo, et | a .XXX. a(nnis) et plus infra est datum prefatum (pp) fictum monasterio de s(upra)s(crip)tis segablis, de una quarum dantur | .IIII. d(enarii), ut credo de numero, quia non collegi (qq) illud iam sunt novem vel .X. a(nni), et illas segablas iam fecit | abas segare et non iverunt illi de Serlis accipere fenum de eis'. Item interogatus si illi d(omi)ni de Lavellolongo s(un)t | cap(ud) curtis de Serlis et si habent honorem castelli (rr), r(espondit): 'Nescio (ss), quia non teneo Serle esse curtem, imo | iam collegi (tt) pro d(omi)no abate castellanciam (uu) illius castelli quam habet, s(cilicet) pecias carnis et den(arios), et per .XX. | a(nnos) et plus collegi illam castellanciam (vv)'. Interogatus (ww) qui erant illi qui dabant, r(espondit): 'Foina et Manzenicha (xx) | et Magrina (yy) et Grogritholum et Muzonum (zz) et illi de la Nuce et Birana et Runcusfrancus (aaa) et homines | illarum villarum, et tunc aderam gastaldus d(omi)ni abatis, ut dixi supra'. Interogatus si locus de Serlis est de curte de Bote|cino et de regalia i(m)peratoris, r(espondit): 'Nescio, nisi quia dicunt ita esse'. Interogatus si illi de Nuvolento habuerunt per da|tum illorum de Serlis, ad calcariam co(mun)is Brixie faciendam, ligna de isto monte altero anno, r(espondit): 'Non; imo per con|sules Brixie et per abatem Sancti Petri in Monte'. Item interogatus, r(espondit): 'Illi de Serlis abstulerunt m(ih)i unam trahinam in sil|va, set non in isto monte Dravono, unde agitur, set nullum (bbb) reclamum feci abati; et tunc non mena|vi (ccc) ligna de illa silva, set postea potui habere pro uno ligno novem, si voluissem eum qui m(ih)i abstulit tra|hinam afidare'. Interogatus si illi de Serlis possent sibi testi adhuc facere in isto monte ita, si eum intus inve|nirent, r(espondit): 'Non, si abas vellet (ddd). Item dico quod se(m)per usus sum ego et mei vicini de Nuvolento (eee) in mon|te Dravono, unde agitur, pro d(omi)no abate et pro monasterio (fff), et habemus se(m)per abatem (ggg) ipsius montis (hhh) | clamatum d(omi)num illius (iii) montis et sine contradictione illorum de Serlis'.
§ Bazius de Nuvolento i(uratus) t(estatur): | 'Dico montem (a) Dravonum, unde agitur, alodium (b) esse Sancti Petri in Monte'. Quomodo hoc scit interogatus, r(espondit): 'Visum | habeo se(m)per a .XL. a(nnis) infra monasterium Sancti Petri et illos de monasterio habere et tenere et pos|sidere illum montem per suum alodium, et pascolare et segare et buscare (c) et de eo (d) | facere quicquid voluer(unt) quiete et sine contradictione, quam vidissem, et ab eo t(em)pore | infra pascolavi et buscavi in illo monte pro illo monaste|rio, et de meis vicinis (e) vidi similiter uti in eo pro d(omi)no | abate et pro monasterio (f). Item dico quod vidi placitum (8) inter | unum meum barbanum, s(cilicet)abatem Benedictum, et illos de Gromethello de co(mun)i de Serlis; et vidi Oddellum (g) | et Massium (h) de Serlis iurare et alios (i), de quibus non re|cordor, quod totum co(mun)e de Serlis universaliter erat | alodium monasterii (j) Sancti Petri, et pro his (k) sacra|mentis c[re]do quod factum fuit inde pactum'. Interogatus | quantum est quod hoc fuit, r(espondit): '.XX. a(nni) et plus sunt (l) ut || credo'. Interogatus in quo loco fecer(unt) illud (m) sacramentum sive sacramenta, r(espondit): 'Non teneo cordi. Item dico quod ille mons, unde | agitur, se(m)per est status extra raxam ideo quia d(omi)nus abas vult ut ego et vicini mei debeamus in eo uti | et tollere maniculos (n) vitibus et ligna ad sepes et alia quia sui manentes (o) sumus et damus ei dritum; | et dico quod vidi d(omi)num abatem mittere foresterios ad custodiendum illum montem, et in concordia vi|cinorum de Serlis misit talia fiatha (p) fuit, et tali (q) fiatha fuit quod misit eorum concordia, quos fore|sterios abas tenet ad suum panem (r) et vinum et ad suum dispendium'. Interogatus de questionibus | adverse partis, r(espondit): 'Credo (s) quod illi de Serlis habent detentum hunc montem per suum co(mun)e, set alodium (t) monaste|rii est et pro monasterio (u) sunt usi intus, et non scio nisi (v) ex auditu quod illi de Serlis divisissent (w) illum (x) mon|tem in tribus partibus nec quomodo asignassent segablas'. Interogatus (y), r(espondit): 'Vidi quod de (z) illis de Serlis acceperunt de lignis | siccis in illo monte, et quod in eo buscaverunt et pascolaverunt (aa), set non vidi quod intus segassent nec methas (bb) | fecissent, nec vidi illos de Serlis pignorare aliquem (cc) extraneum in illo monte, et nescio de placito fac|to inter illos de Serlis de isto monte cum illis de Nuvolaria nisi ex auditu'. Interogatus si d(omi)ni de Lavellolongo, | s(cilicet) eorum homines de Butecino (dd) et de Nuvolento et de Marguzo (ee), accipiunt de lignis illius montis quando d(omi)ni | volunt, r(espondit): 'Nescio (ff), nec quod co(mun)e de Serlis habeat illum montem detentum extra raxam'. De lignis istius (gg) montis datis | illis de Nuvolento a d(omi)no abate et consulibus Brixie dicit idem quod Sina, et addit quod abas duxit homines de | Nuvolento (hh) in illo monte (ii) ad illa (jj) ligna accipienda. De aliis diligenter interogatus (kk), r(espondit) se nichil scire, nisi quia | dicit se (ll) visum habere quod pecie de carne sunt collecte pro monasterio pro castellancia (mm) castelli de Serlis. |
§ Maifredus (a) Saccus de Nuvolento i(uratus) t(estatur): 'Dico quod recordor de .XXX. a(nnis) et ab eo t(em)pore infra sum usus | cum meis vicinis pro monasterio (b) Sancti Petri in monte Dravono (c), unde agitur, et habemus abatem ipsius | monasterii clamatum d(omi)num montis (d). Item dico quod se(m)per a mea recordancia infra vidi abatem (e) ipsius | monasterii et illos de monasterio habere et tenere et possidere prefatum montem per suum alodium (f), et buscare | et pascolare et segare et in eo facere quicquid voluer(unt) sine contradictione alicuius (g) de Serlis, et vidi etiam conversos mona|sterii, qui erant foresterii, custodire illum montem per d(omi)num abatem; et vidi Girardum de Magri|na et eius filium Rusticum de Serlis dare erbaticum (h) de isto monte, unde agitur, d(omi)no abati semel, s(cilicet) (i) | unum caseum; et .XX. a(nni) et plus sunt. Item dico quod mons, unde (j) agitur, alodium est Sancti Petri'. Interogatus quomodo hoc scit, | r(espondit): 'Visum habeo quod illi de monasterio habent tenutum illum montem (k) per alodium, ut dixi, et quia se(m)per (l) | audivi et a patre meo, qui habebat .C. a(nnos) parum plus vel minus, et ab aliis (m) hominibus, et publica fa|ma est quod ita verum est'. De lignis istius montis datis illis de Nuvolento a d(omi)no abate et consulibus (n) | Brixie dicit idem quod (o) Bazius (p); 'et dico quod d(omi)nus abas mittebat foresterios ad custodiendum | illum montem, set non vidi quod eos misisset in concordia (q) vicinorum de Serlis, quos foresterios abas te|nebat ad suum panem et ad suum vinum et suum locum et ad suum focum; et dico quod illa pigno|ra que illi foresterii abstulebant in illo monte, quod ea representabant abati, qui (r) abas fa|ciebat de eis quicquid volebat; et dico quod ego et mei vicini (s) usu (t) sumus (u) in illo monte pro aba|te, ut dixi, et sine contradictione illorum de Serlis'. Interogatus de questionibus adverse partis, r(espondit): 'Non habet co(mun)e | de Serlis detentum illum montem (v) per suum co(mun)e, quod sciam, et nescio nisi ex auditu quod illi de Serlis divisissent illum montem | in tribus partibus nec quomodo (w) asignassent (x) segablas'. Interogatus, r(espondit): 'Visum habeo quod illi de Serlis a mea recordancia infra | habent pascolatum et buscatum illum montem (y), set non vidi quod intus segassent nec methas fecissent, et nescio quod (z) abates | sive monaci vidissent eos facere hoc nec quod contradixissent; et non vidi quod illi de Serlis pignorassent (aa) in illo monte aliquem, | et se(m)per vidi quod ille mons status est extra raxam'. De aliis diligenter (bb) interogatus, r(espondit) se nichil scire, nisi quia dicit se | colligisse pecias carnis pro monasterio (cc) ad Serle pro castellancia (dd) castri eiusdem loci per duas vices inter se testem | et patrem suum. |
§ Bucius (a) de Nuvolento (b) i(uratus) t(estatur): 'Dico quod a t(em)pore rugarum (9) infra sum usus ego et vicini mei similiter | in monte Dravono, unde agitur, per monasterium (c), et adhuc utimur, et habemus abatem ipsius monasterii clamatum | d(omi)num montis, et sine contradictione illorum de Serlis nisi in hoc anno et anno transacto; et cum pascolabam in illo monte pro | monasterio, dico quod pascolabam quiete cum hominibus de Serlis, cum quibus etiam (d) tenebam meas bestias in casina; | et vidi Zuccum et Casarium de Serlis dare (e) erbaticum de malgis que (f) pascolabant per montem, unde agitur, et per alium (g), | d(omi)no abati, cum quibus tenebam ego (h) et stabam in malga. Illud (i) idem vidi facere Teizonem (j) Martellum et La|fra(n)cum (k) Galettam (l), et a rugis fuit (m) hoc; et ab eo t(em)pore infra visum habeo quod abates et illi de monasterio | habent detentum illud (n) montem per suum alodium (o) quiete et sine contradictione, quam audissem (p) vel vidissem; et vidi quod illi | de monasterio (q) habent pascolatum et segatum et buscatum (r) illum montem Dravonum, unde agitur, quantum volu|er(unt); et visum habeo quod famillii (s) d(omi)ni abatis sunt foresterii et custodiunt illum montem, et illa pignora (t) | que abstulunt in isto monte portant d(omi)no abati, qui abas de eis facit quicquid vult'. Interogatus de questionibus adverse | partis, r(espondit) idem quod Maifredus (u) Saccus, excepto quod non collegit pecias (v) carnis pro monasterio. |
§ Grimoldus (a) Sethacii de Nuvolento i(uratus) t(estatur): 'Dico montem Dravonum, unde agitur, alodium (b) monasterii (c) Sancti (d) Petri esse'. | Interogatus quomodo hoc scit, r(espondit): 'Mea recordancia est de .L. a(nnis) vel minus parum, et ab eo t(em)pore infra se(m)per vidi illos de illo monasterio (e) | habere et tenere prefatum (f) montem per suum alodium et pascolare et buscare et segare (g) et de eo facere quicquid voluer(unt) sine contradictione. | Item (h) dico .XX. a(nnos) esse quod ego et mei vicini ivimus cum una malga bestiarum in una casina d(omi)nica prefati abatis que erat | prope Costam abatis in una sua braida (i); et in prefato monte, unde agitur, pascolavimus (j) cum malga pro abate (k) illius monaste|rii et eius nomine, sine contradictione. Item dico quod ego et mei vicini (l) usi sumus in illo monte per abatem, et ubicu(m)que vult, et ubi | non vult non utimur. Item dico quod illa pignora que foresterii abatis abstulebant in isto monte, in caneva abatis ea | portabant, qui abas de eis faciebat quicquid volebat, quos foresterios abas tenebat ad monasterium (m) et eos | calzabat et vestibat'. Interogatus de questionibus adverse partis, r(espondit): 'Nescio quod illi de Serlis habeant detentum illum montem | per suum co(mun)e nec quod divisissent eum in tribus partibus nisi ex auditu' (n). Interogatus, r(espondit): 'Illi de Serlis sunt usi in monte, unde agitur, | a mea recordancia infra, pascolando, segando et buscando et sine contradictione, quam vidissem; set non vidi aliquem (o) | pignorari nisi a foresteriis'. Interogatus, r(espondit): 'Abas faciebat (p) illos de Serlis facere placitum et d(omi)nus erat abas pla|citi (q) de hoc monte cum illis de Nuvolaria per Gandulfum sindicum illorum de Serlis, et habuit d(omi)nus abas victoriam | placiti sic(ut) erat d(omi)nus, set nescio quomodo habuissent victoriam illi de Serlis'. Interogatus si illi de Lavellolongo, s(cilicet) eorum | homines de Botesino (r) et de Marguzo (s) et de Nuvolento (t), accipiunt de lignis ipsius montis quando d(omi)ni volunt, r(espondit): 'Non, | et nescio quod co(mun)e (u) de Serlis misissent (v) in raxam hunc montem, set foresterii abatis custodiunt illum; et audivi | Casarium de Serlis dicere quod dat fictum de una segabla que est in isto monte d(omi)no abati, et nu(m)quam (w) dici audivi | quod Serle esset (x) curtis, nec quod d(omi)ni de Lavellolongo essent cap(ud) illius curtis, nisi quia distringunt homines suos et de ipsis homini|bus habent honorem; et illi de Lavellolongo, quantum ad eos pertinet, et d(omi)nus abas, quantum ad eum pertinet, habent hono|rem castri de Serlis, set nescio pro qua parte, et nescio quod locus de Serlis sit de curte Botecini nec de regalia i(m)peratoris, | preter arimannos (y)'. De lignis habitis ad calcariam faciendam co(mun)is Brixie dicit idem quod Raimundus (z) Bernardi. |
§ Ioh(anne)s Macla (a) de Nuvolento i(uratus) t(estatur): 'Dico quod recordor de .XXX. a(nnis) et ab eo t(em)pore infra se(m)per audivi dici et fama | est omnis gentis plebis de Nuvolento quod mons Dravonus, unde agitur, est alodium (b) Sancti (c) Petri in Monte, qui mons silva Sancti Petri | apellatur (d); et vidi quod pater meus posuit bestias suas in malga cum bestiis d(omi)ni abatis in casina sua, cum quibus (e) be|stiis ivi pascolare in monte, unde agitur, pro d(omi)no abate do(n) Benedicto et nomine eius, et ab eo t(em)pore infra sum usus in illo monte | per multas vices pro d(omi)no abate et eius nomine in prefato monte; et quando foresterii abatis abstulebant m(ih)i pignora in illa | lite, dico quod ibam ad monasterium, ubi comedebam, et postea d(omi)nus abas faciebat m(ih)i pignus meum reddere (f); et | in hoc anno (g) etiam evenit m(ih)i hoc et fecit m(ih)i reddere; et dico etiam (h) quod a mea recordancia usus sum cum meis vi|cinis de Nuvolento in illo monte pro s(upra)s(crip)to monasterio (i) et pro illis de illo monasterio et eorum nomine, et habemus abatem | ipsius monasterii (j) clamatum d(omi)num montis'. Interogatus de questionibus adverse partis, r(espondit): 'Nescio quod mons, unde agitur, sit | detentus a co(mun)i de Serlis per suum co(mun)e, nec quod divisissent illum montem in tribus partibus nisi ex auditu'. Interogatus, r(espondit): 'Visum habeo | a mea recordancia quod illi de Serlis sunt usi, pascolando, segando et buscando (k) in predicto (l) monte, set nomine prefati | monasterii et eius hominum habent eum usatum, et abate et (m) monacis, ut credo, videntibus et non contradicentibus; et visum ha|beo quod illi de Serlis pignorabant in selva, set non in monte Dravono'. Interogatus si vicini de Serlis habuer(unt) placitum | de isto monte, unde agitur, cum illis de Nuvolaria et habuer(unt) illi de Serlis victoriam, r(espondit): 'Sic, insimul cum d(omi)no aba|te'. Interogatus si co(mun)e de Serlis habet illum montem detentum (n) se(m)per extra raxam, r(espondit): 'Non vidi quod fuisset in raxa'. Interogatus si illi | de Nuvolento (o) habuer(unt) anno transacto ligna in isto monte, unde agitur, per datum illorum de Serlis ad calcariam co(mun)is Brixie faci|endam, r(espondit): 'Non; imo pro d(omi)no abate, qui duxit eos intus et designavit eis illa ligna'. De aliis (p) diligenter (q) interogatus, r(espondit): 'Nichil scio, nisi quia | dico quod abas habet pecias carnis de castro (r) de Serlis et vidi eas colligi (s)'.
§ Lafra(n)cus frater Iohannis (a) Macle de Nuvolen|to i(uratus) t(estatur) idem quod Ioh(anne)s frater suus, excepto quod non ivit cum bestiis quas pater suus habuit in malga cum illis d(omi)ni | abati (b) et quod non fecit abas in hoc anno sibi reddere pignus aliquod (c), et quod credendo dicit quod illi de Serlis habeant usatum illum | montem pro d(omi)no abate et quod non vidit illos de Serlis pignorare aliquem in illa silva et quod non vidit pecias terre (d) colli|gi (e); et addit suam recordanciam esse de .XL. a(nnis), et quod audivit a patre suo quod prefatus mons est alodium (f) Sancti Petri in | Monte. |
§ Zoccus de Nuvolento i(uratus) t(estatur): 'Dico quod audivi a patre meo et a meis antecessoribus quod mons Dravonus, unde | agitur, est alodium (a) Sancti Petri in Monte, et de hoc fama est ad Nuvolentum (b). Item dico quod visum habeo quod abas tenet in domo | sua foresterios qui custodiunt illum montem (c), in quo monte non sum usus multum quia stramanus est nobis, et visum habeo quod | d(omi)nus abas, s(cilicet) illi de monasterio pascolant illum montem et de eo faciunt sua necessaria sine contradictione'. Interogatus de questioni|bus adverse partis, r(espondit): 'Nescio quod co(mun)e de Serlis habeat detentum illum montem per suum co(mun)e, nec quod (d) divisissent (e) illum montem in tribus | partibus, set visum habeo quod illi de Serlis pascolant illum montem et (f) incidunt, set nu(m)quam vidi quod illi de Serlis pignorassent extraneos | in illo monte, et nescio quod de (g) eo (h) monte habuissent placitum illi de Serlis cum illis de Nuvolaria'. Interogatus si illi de Nuvo|lento habuer(unt) anno transacto ligna in monte, unde agitur, per datum illorum de Serlis ad faciendam calcariam (i) co(mun)is Brixie, r(espondit): | 'Non; imo nos duxit d(omi)nus abas in illo monte et designavit nobis illa ligna sine contradictione illorum de Serlis, quam vidissem, | et pro d(omi)no abate habuimus'. De aliis (j) diligenter interogatus, r(espondit) se nic(hil) scire.
§ Albricus Bonizonis de Nuvolento i(uratus) t(estatur): | 'Dico secure montem Dravonum, unde agitur, alodium (a) Sancti Petri in Monte esse'. Interogatus quomodo hoc scit, r(espondit): 'Ego recor|dor de .L. a(nnis) et ab eo t(em)pore infra visum habeo d(omi)num abatem illius monasterii (b) et illos monasterii tenere montem illum | per suum alodium, pascolando, buscando (c) et alii (d) cui vult de eo (e) monte dando sine contradictione illorum de Serlis; et a(m)plius | non vidi inter eos contencionem (f) nisi nunc; et vidi quod illi de monasterio miserunt (g) foresterios de domo sua ad custodiendum | illum montem; et qualescu(m)que mittant de sua domo sunt et eos tenent ad monasterium quando volunt d(omi)ni illius monasterii (h), | et illos foresterios, quos d(omi)nus abas vult, mittit; et dico quod foresterii (i) custodiunt illos quos volunt (j) in illo mo[n]te, | et quos volunt pignorant'. Interogatus si illos de Serlis pignorant, r(espondit): 'Non credo. Item dico quod illa pignora (k), que abstul(un)t in illo monte fore|sterii, d(omi)no abati (l) representant, vel aliquod (m) profiguum (n) consecuntur, si quod possunt consequi; et dico quod illi de monasterio ve|tant illum montem cui volunt, excepto illis de Serlis, et cui volunt dant'. Interogatus de questionibus adverse partis, r(espondit): 'Nescio | quod illi de Serlis habeant illum montem detentum per suum co(mun)e, et nescio nisi ex auditu quod divisissent (o) illum montem in tribus | partibus'. Item interogatus si illi de Serlis habent detentum illum montem, pascolando, segando, buscando (p) et methas et alia | sua necessaria faciendo, r(espondit): 'Nescio, nec quod pignorassent aliquem in illo monte'. Interogatus, r(espondit): 'Illi de Serlis fecerunt pla|citum de illo monte, unde agitur, cum illis de Nuvolaria (q) clamando monasterium d(omi)num litis illi de Serlis, et obti|nuerunt (r)'. De lignis que habue(runt) illi de Nuvolento (s) altero anno per d(omi)num abatem dicit idem quod Zoccus (t) de Nuvolento. | De aliis diligenter (u) interogatus, r(espondit): 'Nic(hil) (v) scio (w) nisi quia d(omi)nus abas facit segare ubicu(m)que vult'.
§ Cathenalus (a) de Nuvolento | i(uratus) t(estatur): 'Dico .XXX. a(nnos) et plus esse et ab eo t(em)pore infra se(m)per audivi dici quod mons Dravonus, unde agitur, est alodium (b) Sancti Petri in Monte, et pu|blica fama est hoc et credo ita verum esse, et apellatur (c) silva Sancti Petri; et quando ibam in illo monte et foresterius me inveniebat (d), | me pignorabat, quod pignus postea faciebat m(ih)i reddere abas ipsius monasterii vel illud exiebam ab abate illo; idem faci|ebant (e) vicini mei (f) de Nuvolento; et dico quod illi de illo monasterio (g) bene utebantur in illo monte quantum volebant, buscando, | pascolando et alia (h) necessaria monasterii faciendo, et est abas d(omi)nus montis, ex quo ita utitur in eo, ut credo; et se(m)per | audivi dici quod illi de Serlis dant erbaticum de illo monte abati'. Interogatus de questionibus adverse partis, r(espondit): 'Bene credo quod illi | de Serlis habent detentum illum montem per suum co(mun)e et pro d(omi)no abate Sancti Petri, ut credo'. Interogatus, r(espondit): 'Illi de Serlis diviserunt illum montem | hoc in anno, ut audivi dici'. Interogatus, r(espondit): 'Illi de Serlis habent detentum illum montem, pascolando, segando et buscando, si vo|lue(runt), nec scio quod fuisset contradictum eis; imo credo quod non fuit contrarium abati, et hoc habent factum a mea recordancia infra, set non | vidi quod pignorassent in illo monte aliquem (i)'. Interogatus, r(espondit): 'Scio quod placitum fuit de hoc monte et credo quod abas habuit (j) victoriam'. Interogatus | si illi de Nuvolento (k) habuer(unt) per datum illorum de Serlis anno transacto ligna in isto monte ad calcariam co(mun)is Brixie faciendam, | r(espondit): 'Non; imo per consules Brixie, quia tunc eram consul de Nuvolento; et etiam d(omi)nus abas duxit nos in illo monte ad danda nobis | illa ligna'. De aliis diligenter (l) interogatus, r(espondit): 'Nic(hil) scio, nisi quia d(omi)nus Wielmus (m) Oriane, consul Brixie (10), dixit ut scriptum debet | inde fieri de lignis acceptis, ita ut non nocerent illis mee terre nec illis de Serlis'.
Actum est hoc in civitate Brixie, sub por|ticu vicinorum de Curteducis, die lune ultimo mensis iunii. Interfu(er)e Mascagnus (n) de Palacio (o), Wielmus de Pala|cio (p), Razo de Palacio (q), Azo de Frontegnano testes et alii plures. Anno Domini .MC. octuag(esimo) .VI., | indictione quarta (r).
(SN) Ego Graciadeus (s) Tonsi notarius sacri pall(acii) autenticum harum attestacionum (t) | vidi et legi et sic(ut) in eo continebatur ita et in isto perpetuavi et scripsi iussu d(omi)ni Lafra(n)ci | de Capitepontis, consulis iusticie Brixie, quas dixit sub se fore datas de placito quod (u) vertebatur inter | d(omi)num Albertum, abatem monasterii (v) Sancti Petri in Monte, ex una parte, et ab altera parte Girardum | Zucki (w), sindicum universitatis de Serlis, nichil plus minusve (x) preter litteram (y) vel syllabam (z) quod senten|ciam mutet, et me subscripsi.

§ Ioh(anne)s Fracazanus de Nuvolento.
(a) B Ioh(ann)es con -e- erasa.
(b) B Nubolento qui e nei due casi seguenti.
(c) B S(an)c(t)i con Sc- corr. da altre lettere, come pare.
(d) B allios.
(e) B allodiu(m) qui e in seguito.
(f) B Ma(r)chesio.
(g) In A et (nota tironiana) Pecorario è corr. da Tab(er)nario mediante espunzione di Tab(er)-, del primo tratto della -n- successiva e aggiunta nell'interlineo di et Peco, nonché correzione di -r- dal secondo tratto di -n-. La congiunzione, assolutamente inconciliabile con lo sviluppo del dettato, è da intendersi come erronea aggiunta del notaio. Non a caso è omessa in B.
(h) In B -s è corr. da altra lettera.
(i) B alliis.
(j) B peccorariis.
(k) AB om. .V..
(l) B om. in.
(m) In B et (nota tironiana) e(st) è nell'interlineo, con segno di richiamo.
(n) B conte(n)tione(m); con- nota tironiana.
(o) B om. et (nota tironiana) | uti eo, ut s(upr)a dixi - i(n) illo mo(n)te.
(p) B mo(n)tis illi(us).
(q) B redidit qui e avanti, nella diversa uscita della flessione verbale.
(r) B illa.
(s) In B la prima o e la r sono ripassate e forse corr. da altrettante lettere.
(t) B ho(m)i(n)es con -o- corr. da altra lettera.
(u) B potaca(r)io.
(v) B divisser(un)t.
(w) B allit(er) qui e nel caso seguente.
(x) B assignassent.
(y) B h(abe)nt.
(z) B d(e)te(n)te(n)tu(m).
(aa) B nesio.
(bb) B Nubolaria.
(cc) In B -st- è corr. da altra lettera.
(dd) B pig(n)orase(n)t.
(ee) B alliq(uam)
(ff) B Ma(r)gucio.
(gg) B illi(us).
(hh) In B -o- è corr. da altra lettera.
(ii) B Nevolento con Nevo- corr. da La|vello- mediante depennamento di La- e correzione di -v- dalle due ll mediante rasura della parte superiore.
(jj) B moacis.
§ Ioh(anne)s Tricaldus de Nuvolento. (a) B audvi.
(b) B allodiu(m) qui e in seguito.
(c) B om. pig(n)ora.
(d) B seme.
(e) B allio qui e in seguito, nei diversi casi della flessione.
(f) B mo(n)asst(e)r(ii) qui e nei quattro casi seguenti.
(g) In A -a è corr. da altra lettera.
(h) B Nuollelo con -e- corr. da altra lettera.
(i) B Nuvollello.
(j) B q(ui)a.
(k) B potacario.
(l) In A q(uod) è corr. da q(u)a mediante depennamento di a soprascritta e aggiunta del tratto obliquo intersecante il gambo di q.
(m) B bob(us).
(n) B mo(n)asst(e)r(io) qui e nelle quattro ricorrenze seguenti, nei diversi casi della flessione.
(o) In A segue lig depennato. In B segue lig con -g su rasura, cassato mediante sottolineatura.
(p) B manicullor(um) qui e nel caso seguente; qui m- è su rasura.
(q) B michi.
(r) In B p(er) c- è corr. da h(abe)t.
(s) AB h(abe)t.
(t) B bosca(n)do.
(u) B allia.
(v) B divissione con d- corr. da d(e) mediante rasura del segno abbr.
(w) In B hui(us) presenta -u- corr. da ll mediante rasura dei tratti superiori.
(x) B om. q(uod).
(y) B allicui qui e nel caso seguente.
(z) B Nubolaria.
(aa) B Ma(r)gucio.
(bb) A isti(us) con -sti corr. da altre lettere.
(cc) B om. scio.
(dd) B om. et.
(ee) In A -s è corr. da lettera principiata.
(ff) B allio.
(gg) In B in ista è corr. da allicui.
(hh) B Stephano
§ Dotho Raimundi de Nuvolento.
(a) B Doto Raymo(n)di.
(b) B Nubolento.
(c) B alliis qui e avanti, nei diversi casi della flessione.
(d) B moasteriu(m).
(e) B allodiu(m).
(f) B herbaticu(m).
(g) B Nubole(n)to.
(h) B sep(er).
(i) B abate(m) con -e corr. da altra lettera.
(j) B d(omi)ni abatis.
(k) In AB precede e espunta.
(l) B Fong(us)
§ Dotho Pecore de Nuvolento.
(a) In B se(m)p(er) è nell'interlineo, con segno di richiamo.
(b) B mo(n)asst(e)r(ium).
(c) B .IIII..
(d) In A q- è corr. da altra lettera.
(e) B moassterio.
(f) B allodiu(m) qui e nel caso seguente.
(g) B et (nota tironiana) bosca(n)do.
(h) B fa|faciendo con fa- depennato.
(i) B alliis.
(j) B mo(n)asst(e)r(ii).
(k) B disspen(dium).
(l) B mo(n)asst(e)r(ium) qui e avanti, nel diverso caso della flessione.
(m) In A -o è corr. da m principiata.
(n) B ei.
(o) B .L..
(p) B d(e)ivisisse(n)t.
(q) B assig(n)asent.
(r) B sib con -b depennata.
(s) B bosca(n)do.
(t) In B s(ib)i è nell'interlineo, con segno di richiamo.
(u) B nezessaria.
(v) Così AB.
(w) B vidise(n)t; -et nota tironiana.
(x) B nuq(uam).
(y) B alliq(uam).
(z) In A d(omi)ni è nell'interlineo, con segno di richiamo.
(aa) B Ma(r)gucio.
(bb) B Nubole(n)to.
(cc) In B il primo tratto di -v- è corr. su s.
(dd) B om. r(espondit): 'Nescio'.
(ee) B sep(er).
(ff) In B s- è corr. da altra lettera.
(gg) B Ma(r)guzio.
(hh) In B segue illos depennato.
(ii) In B illa è nell'interlineo, con segno di richiamo.
(jj) In A -b- è corr. da altra lettera.
(kk) In A -u- è corr. da altra lettera; B licus.
(ll) In B segue i(m)p(er)ato(r)is.
(mm) B et (nota tironiana).
(nn) B si in luogo di r(espondit).
(oo) B om. mo(n)te(m).
(pp) B apella(r)i.
§ Ioh(anne)s [C]achalupi de Nuvolento.
(a) B treginta.
(b) B allodiu(m) qui e nel caso seguente.
(c) B mo(n)asst(e)r(ii) qui e avanti, nei diversi casi della flessione.
(d) B apelata.
(e) In A -l- è corr. da altra lettera.
(f) B alli(us) qui e avanti, nei diversi casi della flessione.
(g) In B t- è corr. da altra lettera.
(h) In B non si può escludere la lettura cu(m).
(i) B in monte, cui segue Dravono un(de) ag(itur) depennato.
(j) In A il primo tratto della seconda u è corr. da a.
(k) In B in eo è su rasura; segue necessaria depennato.
(l) B discern(er)e.
(m) B divisise(n)t.
(n) B boscatu(m).
(o) B et (nota tironiana).
(p) B fuisset (-et nota tironiana) eis.
(q) B pig(n)orase(n)t.
(r) B mo(n)te(m).
(s) B cu(m) ill(is) d(e) Nuvolaria d(e) illo mo(n)te.
(t) B Ma(r)gucio.
(u) B om. accipiunt.
(v) B sio.
(w) B fecis(et).
(x) B n(e)c con -c corr. da i.
(y) B alliq(ui)s.
(z) B si.
(aa) B huise(n)t.
(bb) B conco(r)dio; con- nota tironiana.
(cc) B redu(n)t.
(dd) B ad p(re)ceptu(m).
(ee) In B nel sopralineo, in corrispondenza di -ti-, si osserva tratto di penna di non perspicuo significato.
§ Sechafenus Galicie de Nuvolento.
(a) B Secafen(us).
(b) In B Galicie è nell'interlineo, con segno di richiamo.
(c) B Nubole(n)to.
(d) B om. et.
(e) B appella(n)do.
(f) B mo(n)asst(e)r(ium).
(g) B Lavelolongo.
(h) B alliu(m).
(i) B talia(m).
(j) B nuq(uam).
(k) B inp(er)ato(r)is.
(l) B vicinor(um).
(m) B Q(ui)a visu(m).
§ Teutaldus Enzius filius condam Durenti de Nuvolento.
(a) In B T- è corr. dal segno di paragrafo.
(b) Meno prababile in A la lettura Dune(n)ti.
(c) A Nuvoleto.
(d) B audivi dici.
(e) B alliis qui e nel caso seguente.
(f) In B -l- è corr. su i.
(g) B allodiu(m) qui e nel caso seguente.
(h) B mo(n)asst(e)r(ii).
(i) In B vi- è nell'interlineo, con segno di richiamo; -cino- è corr. da altre lettere.
(j) B om. set non vidi hoc.
(k) B It(em) int(er)o(gatus).
(l) B alt(er).
(m) B nesio.
(n) B mo(n)te.
(o) B assig(n)asent.
(p) Così AB.
(q) B mo(n)asst(e)r(io) qui e nel caso seguente.
(r) B om. et.
(s) B pig(n)o(r)asent.
(t) B alliq(uem).
(u) B fccer(unt) (così) placitum.
(v) B moaste(r)io.
(w) In A -x- è corr. da altra lettera.
(x) Si sottintenda una congiunzione temporale.
(y) B possuisse(n)t; -et nota tironiana.
(z) B int(er)o(gatus) con -t- corr. da altra lettera.
(aa) In A co(n)- è nell'interlineo, con segno di richiamo.
(bb) B dns.
§ Ioh(anne)s Niger de Nuvolento.
(a) B Nier.
(b) B moasteriu(m).
(c) In B, nel sopralineo, in corrispondenza di -t-, compare tratto di penna senza apparente significato.
(d) B ili(us).
(e) In B -s- è corr. da altra lettera, come pare.
(f) B monte
(g) B allodiu(m) qui e nel caso seguente.
(h) B conte(n)t(i)o(n)e(m); con- nota tironiana.
(i) B sit.
(j) B herbatico qui e nelle due ricorrenze seguenti, nei diversi casi della flessione.
(k) B q(ui)a.
(l) B fuis(et).
(m) B mitte(n)te.
(n) B om. et.
(o) B mo(n)asst(e)r(ii) qui e avanti, nel diverso caso della flessione.
(p) In B p- è corr. da altra lettera.
(q) In A dico è nell'interlineo, con segno di richiamo.
(r) B alliq(ua)n(do) qui e in seguito.
(s) B redeba(n)t.
(t) B alliis qui e avanti, nel diverso caso della flessione.
(u) B mo(n)ast(e)r(ii) p(re)fati.
(v) B p(ro) abate et (nota tironiana) mo(n)ast(e)r(io).
(w) In B n(is)i ab uno è su rasura.
(x) B divississe(n)t; -et nota tironiana.
(y) B assig(n)asse(n)t; -et nota tironiana.
(z) B bosca(n)do.
(aa) B fuiset; -et nota tironiana.
(bb) B Ma(r)gucio.
(cc) In B -e- è corr. da altra lettera.
(dd) B alliq(uem).
(ee) In A i- è forse corr. da a.
(ff) In A a- è corr. da altra lettera.
(gg) B i(de)o.
(hh) B arima(n)i.
(ii) A om. respondit.
(jj) B om. qui sunt ad Serle - Lavellolongo.
(kk) In B n- è corr. da lettera principiata.
(ll) B sci(n)t.
(mm) B scit.
(nn) In B il segno abbr. per la nasale (tratto orizzontale) è corr. da altro segno abbr.
§ Lafra(n)cus Muttus da Vigna de Nuvolento.
(a) B allodiu(m) qui e in seguito.
(b) B mo(n)asst(e)r(ii) qui e nelle tre ricorrenze seguenti, nei diversi casi della flessione.
(c) In B pa- è corr. da bu.
(d) B alliis qui e avanti, nel diverso caso della flessione.
(e) In A h- è corr. da altra lettera.
(f) B se(m)p(er) fuit.
(g) B mo(n)tis illi(us).
(h) B fasiu(m).
(i) In A -or(um) è corr. da altre lettere; B manicullor(um).
(j) B Engozone(m).
(k) B illu(m) mo(n)te.
(l) B om. et.
(m) B alliq(ua)n(do) qui e nel caso seguente.
(n) B mo(n)asst(e)r(ium).
(o) B pagamtu(m).
(p) B alliq(ua).
(q) In A que da q(ui) mediante aggiunta di -ue e depennamento del segno abbr. per -ui.
(r) B diviss(e)r(unt).
(s) B om. in.
(t) In A -o è corr. da a.
(u) B concilii; con- nota tironiana.
(v) In AB segue eis iterato.
(w) B assig(n)asse(n)t; -et nota tironiana.
(x) B om. Item.
(y) B bosca(n)do.
(z) B abate(m).
(aa) B pig(n)o(r)ase(n)t.
(bb) B Ma(r)guzio.
(cc) In B et (nota tironiana) monacis è su rasura.
(dd) In AB segue h(abe)nt iterato.
(ee) B scit.
(ff) A h(abe)ant con -a- nel sopralineo, con segno di richiamo. B habent.
(gg) B Nier.
§ Ubertus Bellexori de Nuvolento.
(a) B Belexori.
(b) B manicullos.
(c) B h(ab)eo auditu(m).
(d) B reco(r)dantia(m).
(e) A moasteriu(m); B mo(n)asst(e)r(ium) qui e avanti, nel diverso caso della flessione.
(f) B ad(e)v(er)se.
(g) B assig(n)ase(n)t; -et nota tironiana.
(h) A pa(r)tib(us) con -at- corr. da altre lettere.
(i) B pig(n)o(r)ase(n)t; -et nota tironiana.
(j) In A -liq(uem) è corr. da altre lettere.
(k) B alliis.
(l) In B q(uod) è nel sopralineo.
(m) B Nier.
§ Baffa de Nuvolento.
(a) B om. infra.
(b) B mo(n)asst(e)rii qui e nelle tre ricorrenze seguenti, nei diversi casi della flessione.
(c) B q(ui)ete(m).
(d) B allodiu(m) qui e nel caso seguente.
(e) In B -p- è corr. da altra lettera.
(f) In B segue est depennato.
(g) B alliis qui e avanti, nei diversi casi della flessione.
(h) A alodiu(m) mo(n)te(m) con segno di inversione, non attuata invece in B
(i) B sep(er).
(j) B allia(m).
(k) B om. in illo monte.
(l) B mo(n)asst(e)r(ium).
(m) B om. detentum.
(n) In B cla- è corr. da altre lettere.
(o) B boscatu(m).
(p) In B n(on) è nell'interlineo, con segno di richiamo.
(q) In B segue n(on) depennato.
(r) B nuq(uam).
(s) B alliq(uam).
(t) In A placito da placitu(m) mediante correzione di -o da u e depennamento del segno abbr. per la nasale; B placitu(m).
(u) In B -c- è corr. da altra lettera.
(v) B Nubola(r)ia.
(w) B Ma(r)gucio.
(x) In B Boteci(n)no è corr. da Nuvole(n)to.
(y) In B d(e) è corr. da altra lettera.
(z) B Abax con omissione di D(omi)nus.
(aa) B conduxit; con- nota tironiana.
(bb) B co(mun)i.
(cc) B om. ea.
§ Ardratus de Nuvolento.
(a) B Andrat(us).
(b) In B -o è corr. da a.
(c) In B n(e)c h(ab)uim(us) p(er) datu(m) illor(um) - t(estatur) è nell'interlineo, con segno di richiamo.
(d) In B, in luogo di Dico quod recordor si legge n(e)c reco(r)do.
(e) B alliq(uem) qui e avanti, nel diverso caso della flessione.
(f) In A la seconda a è corr. da altra lettera.
(g) B p(ro)iciebat.
(h) B redebat.
(i) B meu.
(j) B antiq(uus).
(k) B allios qui e avanti, nel diverso caso della flessione.
(l) B allodiu(m) qui e nei casi seguenti.
(m) B nuq(uam).
(n) In B segue allodiu(m) depennato.
(o) In A q- è corr. da altra lettera.
(p) B assig(n)assent con segno abbr. (tratto ricurvo) su -nt superfluo.
(q) B bosca(n)do.
(r) B pig(n)orase(n)t; -et nota tironiana.
(s) B Botecino.
(t) B Ma(r)gucio.
(u) B Nuole(n)to.
(v) B manicullos.
(w) B ho(m)i(n)es.
§ Ioh(anne)s de Bellexoro de Nuvolento..
(a) B Bellexore.
(b) In A dic(it) è nell'interlineo, con segno di richiamo.
(c) B p(ro)iciunt.
(d) Si intenda per do(min)icos.
(e) B manicullos.
(f) B abstullerat.
(g) In B c- è forse corr. da d.
§ Lafra(n)cus Iohannis de Gariboldo de Nuvolento.
(a) B Nubole(n)to.
(b) B Belexono.
(c) B om. et.
§ Tonsus conversus Sancti Petri in Monte.
(a) B mo(n)asst(e)r(ium) qui e nelle tre ricorrenze seguenti, nei diversi casi della flessione.
(b) B sse(m)p(er).
(c) B mo(n)te.
(d) In A tra mo(n)te(m) e Dravonu(m) segno di richiamo per inserzione di una o più parole, mai collocate.
(e) B allodiu(m) qui e nei due casi seguenti.
(f) B allicui(us) qui e avanti, nei diversi casi della flessione.
(g) In B segue fac(er)e iterato.
(h) In A il primo gambo di n- è corr. da lettera principiata.
(i) B alliis qui e avanti, nei diversi casi della flessione.
(j) B om. se(m)per.
(k) In B compare segno abbr. (tratto orizzontale intersecante l'asta di p-) superfluo.
(l) B apella(r)i.
(m) B Tocull(us).
(n) B attul(er)e.
(o) A om. montem, per la cui inserzione è stato apposto un segno di richiamo; B om. montem.
(p) B allioq(ui)n.
(q) B alliq(ua)n(do) qui e nel caso seguente.
(r) In B le due vocali sono corr. da altrettante lettere.
(s) B illo corr. da altre lettere.
(t) B h(abe)nt d(e)te(n)tu(m).
(u) B diviss(er)u(n)t.
(v) B assig(n)asent.
(w) In B n(is)i è su rasura.
(x) In B di- presenta il segno abbr. per d(e) depennato.
(y) B concilii; con- nota tironiana.
(z) B om. eum.
(aa) B i(n) eo.
(bb) B et (nota tironiana).
(cc) B mo(n)asst(e)rio.
(dd) In A v- è corr. da a.
(ee) B foresterii.
(ff) B Ma(r)guzio.
(gg) In B passaggio dalla seconda alla terza colonna: acci||piunt.
(hh) B nuq(uam) qui e nel caso seguente.
(ii) B fiut.
(jj) A mote(m).
(kk) B ac.
(ll) B n(is)i con n corr. da altra lettera.
(mm) B arima(n)i.
§ Zanellus Pethaginus de Nuvolento.
(a) B Pethgin(us).
(b) B mo(n)asst(e)r(io).
(c) In B compare nell'interlineo, in corrispondenza di -s, tratto di penna senza apparente significato.
(d) B allic(uius) qui e avanti, nel diverso caso della flessione.
(e) B redidi.
(f) B .IIII..
(g) A gastoldo.
(h) In B q(uod) è corr. da q(ui).
(i) In A visu(m) è da vidi mediante espunzione di -d-, correzione di -s- dalla seconda i e aggiunta di -u(m). Si sottindenda habeo; B vidsu(m) con -d- espunta.
(j) B alliis qui e avanti, nei diversi casi della flessione.
(k) B conco(r)dio; con- nota tironiana.
(l) B abax.
(m) B faciabat.
(n) B red(er)e.
(o) B mo(n)asst(e)r(ium) qui e avanti, nel diverso caso della flessione.
(p) B redeba(m).
(q) B B(e)n(e)d(i)c(t)us, come pare.
(r) B Cayonovico qui e avanti.
(s) In B mo(n)te Dravono è corr. da mo(n)te(m) Dravonu(m).
(t) B Odellu(m).
(u) B gabazas.
(v) In A, nel sopralineo, in corrispondenza di et (nota tironiana), segno abbr. per et(iam) depennato.
(w) B abar(um).
(x) B p(ar)ciu(m).
(y) B assig(n)asent.
(z) B mo(n)te.
(aa) B sient(ibus).
(bb) B c(ontr)adicc(entibus).
(cc) AB presenta in nell'interlineo, in corrispondenza di d(e) espunto.
(dd) B Nubolaria.
(ee) B Salve(n)dine.
(ff) B Ma(r)gucio.
(gg) B Nubole(n)to.
(hh) B p(er).
(ii) B nuq(uam).
(jj) B d(e)a(n)t(ur).
(kk) B mo(n)asst(e)rio.
(ll) B Lavelolongo.
(mm) B castelo.
(nn) B p(ro) castela(n)cia.
(oo) B Ge(n)zo(n)is.
(pp) B Brugnethello.
(qq) B castela(n)cia(m).
(rr) B visu(m).
(ss) B coligi.
(tt) B colegi.
(uu) In B -s- è corr. da altra lettera.
(vv) B accip(erer)em(us).
(ww) B Caseri(us).
(xx) B una(m) con -a corr. da u.
(yy) B ate(n)d(er)e.
(zz) B nuq(uam).
§ Syna de Nuvolento.
(a) B Sina.
(b) B illo.
(c) B mo(n)asst(e)r(io) qui e nelle tre ricorrenze seguenti, nei diversi casi della flessione.
(d) B mote(m).
(e) B allodiu(m).
(f) B allic(uius) qui e nelle due ricorrenze seguenti, in una delle quali in caso diverso della flessione.
(g) B mo(n)te nell'interlineo.
(h) In A i finale è corr. su e.
(i) B elligebat.
(j) B tebat.
(k) In A i- è corr. su a; B q(uod) illd.
(l) In A vi- è su rasura, come pare.
(m) B allios qui e avanti, nei diversi casi della flessione.
(n) In A -ss- è corr. da r.
(o) B sit.
(p) In A -l- è corr. dal secondo gambo di -n-, con espunzione del primo; B Bo(n)zoilu(m) con -i- espunta.
(q) In A segue d(e) superfluo.
(r) In A tenebat è corr. da ten(er)e con depennamento del segno abbr. e aggiunta di -bat; B ten(er)ebat.
(s) B Zeng(us).
(t) B om. vidi.
(u) B q(uod), con q corr. da altra lettera, come pare.
(v) B herbaticu(m).
(w) B p(re)fatto.
(x) B possuit.
(y) B zumnta(r)i(um).
(z) B miscit.
(aa) B vasal(us).
(bb) B stet.
(cc) B om. de eis.
(dd) In A -n- è nel sopralineo, con segno di richiamo; B retenutu(m) con rete- su rasura.
(ee) B om. et.
(ff) In B -na- è nell'interlineo, con segno di richiamo.
(gg) In B i(n) è corr. da altra lettera.
(hh) In B segno abbr. superfluo per -r- nel sopralineo, in corrispondenza di o finale.
(ii) B dimitas.
(jj) B et n(on).
(kk) In B p(ost)ea è nell'interlineo, con segno di richiamo.
(ll) B alliq(uem) qui e avanti, nel diverso caso della flessione.
(mm) B foresteri(us).
(nn) B Ma(r)guzio.
(oo) B Nubole(n)to.
(pp) B p(re)factu(m).
(qq) In B collegi è corr. da i(n)tellegi mediante rasura di i(n)- e correzione di -o- da -e-.
(rr) B casstelli con -st- corr. da altre lettere.
(ss) In B -s- è corr. da altra lettera.
(tt) B collego.
(uu) B castela(n)cia(m).
(vv) B castelacia(m).
(ww) In B segue r(espondit) depennato.
(xx) B Ma(n)zeniga.
(yy) In B Ma(n)g(r)ina è corr. da altra parola erasa nella parte finale.
(zz) B Muzon(us).
(aaa) B Ro(n)c(us)fra(n)c(us).
(bbb) B nulu(m).
(ccc) In A -n- è corr. da altra lettera.
(ddd) B velet; -et nota tironiana.
(eee) B om. de Nuvolento.
(fff) B mo(n)asst(e)rio.
(ggg) In A la prima a è corr. da altra lettera.
(hhh) In B in luogo di ipsius montis compare et (nota tironiana) mo(n)asst(e)r(ium).
(iii) B illiu(us) con -lli- corr. da altre lettere.
§ Bazius de Nuvolento.
(a) B mo(n)te.
(b) B allodiu(m) qui e nel caso seguente.
(c) B boscare con segno abbr. (tratto orizzontale) superfluo nel sopralineo, in corrispondenza di -e.
(d) In B e- è corr. da d(e), come pare.
(e) B vicini.
(f) B mo(n)asst(e)r(io).
(g) B Odellu(m).
(h) B Masiu(m).
(i) B allios qui e avanti, nei diversi casi della flessione.
(j) B mo(n)ast(e)ri.
(k) B hiis.
(l) A st.
(m) B illd.
(n) B manicullos.
(o) B ma(n)nentes sui.
(p) B fiata qui e nel caso seguente.
(q) In B talia con la seconda a erasa.
(r) In AB et (nota tironiana) pane(m) è iterato e cassato mediante sottolineatura.
(s) In B C- è corr. da altra lettera.
(t) B allodiu(m).
(u) B mo(n)asst(e)r(io) qui e nel caso seguente.
(v) In A n(is)i con n corr. da altra lettera.
(w) B divississe(n)t; -et nota tironiana.
(x) In B illu(m) è corr. da mo-.
(y) In B compare It(em) in luogo di Interogatus.
(z) B om. de.
(aa) B passcolaver(unt).
(bb) A mehas.
(cc) B alliq(uem).
(dd) B Botecino.
(ee) B Ma(r)guzio.
(ff) In B -es- è corr. da altre lettere.
(gg) B s(upra)s(crip)ti.
(hh) B om. a d(omi)no abate - Nuvolento.
(ii) B om. monte.
(jj) B illa(m) con segno abbr. per la nasale depennato.
(kk) In B i- è corr. da altra lettera.
(ll) B om. se.
(mm) B castela(n)cia.
§ Maifredus Saccus de Nuvolento.
(a) B Mayfred(us).
(b) B mo(n)asst(e)r(io) qui e nelle tre ricorrenze seguenti, in due delle quali in caso diverso della flessione.
(c) B Dravonu(m).
(d) In B -is è corr. da altre lettere.
(e) B om. abatem.
(f) B allodiu(m) qui e nei due casi seguenti.
(g) B allic(uius) qui e nella ricorrenza seguente, nel diverso caso della flessione.
(h) In B -ti- è su rasura.
(i) B om. s(cilicet).
(j) In B u- è corr. da altra lettera.
(k) In A la prima m è corr. da lettera principiata.
(l) In B sel con segno abbr. che interseca l'asta di -l.
(m) B alliis qui e nel caso seguente.
(n) B a consulib(us); con- nota tironiana.
(o) In B segue q(uod) iterato all'inizio del rigo successivo.
(p) B Baci(us).
(q) B concordio; con- nota tironiana.
(r) B q(ui) con q corr. da altra lettera.
(s) In A -ci- è nel sopralineo, con segno di richiamo.
(t) Così AB.
(u) B su(m).
(v) In B mo- è corr. da altre lettere.
(w) In A q- è corr. da altra lettera.
(x) B assig(n)asse(n)t; -et nota tironiana.
(y) B mo(n)te.
(z) B q(ui).
(aa) B pig(n)o(r)ase(n)t; -et nota tironiana.
(bb) B dillige(n)t(er).
(cc) B mo(n)asst(e)r(io).
(dd) B om. castellancia.
§ Bucius de Nuvolento.
(a) B Buzi(us).
(b) B Nubole(n)to
(c) B mo(n)asst(e)r(ium) qui e nelle due ricorrenze seguenti, nei diversi casi della flessione.
(d) In B et(iam), et nota tironiana, è nell'interlineo.
(e) B d(e)a(r)e.
(f) B q(u)a(m).
(g) B alliu(m).
(h) In B passaggio dalla terza alla quarta colonna.
(i) B Et (nota tironiana) ill(u)d.
(j) B Teyzone(m).
(k) B Lafracu(m).
(l) B Galeta(m).
(m) In A f- è corr. da lettera principiata.
(n) Così AB.
(o) B allodiu(m).
(p) B audivisse(m).
(q) B mo(n)asst(e)r(io) qui e nel caso seguente.
(r) B boscatu(m).
(s) B familii.
(t) In B p- è corr. da q.
(u) B Mayfredus.
(v) In B -e- è corr. da altra lettera.
§ Grimoldus Sethacii de Nuvolento.
(a) B Gnold(us).
(b) B allodiu(m) qui e nel caso seguente.
(c) B mo(n)asst(e)ri.
(d) B S(an)c(t)i con Sc- corr. da altre lettere.
(e) B mo(n)asst(e)r(io) qui e nella ricorrenza seguente, nel diverso caso della flessione.
(f) B p(re)fattu(m).
(g) B et (nota tironiana) sega(r)e et (nota tironiana) busca(r)e.
(h) In B I- è corr. da altra lettera.
(i) B brayda.
(j) In A -co- è su rasura.
(k) In B p(ro) abate è nell'interlineo, con segno di richiamo.
(l) B vizini.
(m) A mo(n)asteriu(m) con -u corr. da altra lettera.
(n) B auditu(m) con segno abbr. per la nasale depennato.
(o) B alliq(uem).
(p) In A -b- è corr. da altra lettera; B faciebas.
(q) Così AB. Si intenda abas erat dominus placiti.
(r) B Botecino.
(s) B Ma(r)gucio.
(t) In B Nu- è nell'interlineo, con segno di richiamo; -volento è corr. da altre lettere.
(u) In B in luogo di co(mun)e compare illi.
(v) B mississe(n)t; -et nota tironiana.
(w) B nuq(uam).
(x) B e(ss)et con eet corr. da altre lettere.
(y) B a(r)imanos con -i- e i primi due tratti di -m- corr. da altra lettera.
(z) B Raymo(n)d(us)
§ Ioh(anne)s Macla de Nuvolento.
(a) B Malca.
(b) B allodiu(m).
(c) In B S- è corr. da altra lettera.
(d) B app(e)lat(ur).
(e) B o(mn)ib(us).
(f) In AB segue et dico q(uod)| a mea reco(r)da(n)cia cassato mediante sottolineatura.
(g) B ano.
(h) B om. etiam.
(i) B mo(n)asst(e)r(io) qui e nel caso seguente.
(j) B mo(n)asst(e)ri qui e nel caso seguente.
(k) B bosca(n)do.
(l) In A -to è corr. da altra lettera.
(m) B om. et.
(n) B d(e)te(n)tu(m) illu(m) mo(n)te(m).
(o) In B Nuvole(n)to è su rasura.
(p) B alliis.
(q) B dillige(n)t(er).
(r) In A, nel sopralineo, in corrispondenza di c-, segno abbr. superfluo per c(re).
(s) B collegi.
§ Lafrancus frater Iohannis Macle de Nuvolento..
(a) B con(dam) (con nota tironiana) Ioh(ann)is.
(b) Così AB.
(c) B alliq(uod) qui e nella ricorrenza seguente, nel diverso caso della flessione.
(d) Così AB; si intenda carnis.
(e) B coligi.
(f) B allodiu(m).
§ Zoccus de Nuvolento.
(a) B allodiu(m).
(b) A Nuvoletu(m).
(c) B mo(n)te.
(d) Nell'interlineo di B, in corrispondenza della q di q(uod), tratto di penna senza apparente significato.
(e) B divissise(n)t; -et nota tironiana.
(f) B om. et
(g) In B d(e) è corr. da altra lettera.
(h) In B eo è su rasura di illo.
(i) B calcaria con c- corr. da altra lettera.
(j) B alliis.
§ Albricus Bonizonis de Nuvolento.
(a) B allodiu(m) qui e nel caso seguente; segue e(ss)e depennato.
(b) B mo(n)asst(e)r(ii) qui e nel caso seguente.
(c) B bosca(n)do.
(d) B allii qui e avanti, nei diversi casi della flessione.
(e) B om. eo.
(f) B conte(n)tio(n)e(m); con- nota tironiana.
(g) B misser(unt).
(h) B mo(n)asst(e)r(ii) qui e nelle ricorrenze seguenti, nei diversi casi della flessione.
(i) In AB foresteriis con -s espunta.
(j) B vul(un)t.
(k) AB pig(n)ora nell'interlineo.
(l) B om. abati.
(m) B alliq(uod).
(n) B p(ro)ficuu(m).
(o) B divississe(n)t; -et nota tironiana.
(p) B et bosca(n)do con et (nota tironiana) depennato.
(q) B Nubolaria con -i- corr. da altra lettera.
(r) In B, in luogo di et obtinuerunt, spazio bianco.
(s) In B segue p depennato.
(t) B Zoccc(us).
(u) B dillige(n)t(er).
(v) In B N- è su rasura.
(w) In B -o è corr. su re.
§ Cathenalus de Nuvolento.
(a) B Cathenal(is).
(b) B allodiu(m).
(c) B appellat(ur).
(d) B foresterii me i(n)venieba(n)t.
(e) B om. me pignorabat - faci/ebant.
(f) AB mei nell'interlineo.
(g) B mo(n)asst(e)r(io) qui e nella ricorrenza seguente, nel diverso caso della flessione.
(h) In A al- è corr. da altre lettere, come pare; B allia qui e avanti, nei diversi casi della flessione.
(i) B alliq(uem).
(j) In B h- è corr. da a.
(k) B Lavellolo(n)go.
(l) B dillige(n)t(er).
(m) In B la prima parte di W- è su rasura.
(n) B Guscagn(us).
(o) B Pallatio, con segno abbr. (tratto orizzontale intersecante -ll-) superfluo.
(p) B Wielmo de Pallacio.
(q) B Rozo de Pallacio.
(r) B indicione q(u)ata.
(s) B Graciadeus con segno abbr. (tratto orizzontale) superfluo, nel sopralineo, in corrispondenza di -ra-.
(t) B hi(us) atestatonum.
(u) B q(u)a.
(v) B moasterii.
(w) B Zuchi.
(x) B mini(us)ve.
(y) B lit(er)a(m).
(z) B sillaba(m).

(1) E' menzionata qui e più volte in seguito la terza fase della controversia sul monte Dragone tra S. Pietro e gli uomini di Serle (in persona del sindaco Gandolfo de Selvandine), da una parte, e gli uomini di Nuvolera, dall'altra, sviluppatasi, come tutto lascia credere, alla fine degli anni settanta (cf. nota introduttiva al doc. 85).
(2) Ci di riferisce quasi sicuramente ai docc. 4, 30, 36, gli stessi utilizzati nella sentenza del 1176 maggio 7 (doc. 89).
(3) Questo e altri testi successivi definiscono la propria memoria storica in collegamento con il numero degli abati che hanno in qualche modo conosciuto. Si tratta di indicazioni preziose per la ricomposizione della cronotassi della dirigenza monastica, per la quale cf. Introduzione, p. LXVI ss.
(4) Il terremoto è quasi certamente quello del 1117 (cf. doc. 74, nota 1).
(5) Non è stata reperita.
(6) Non è stata reperita.
(7) Sull'abate Pietro, menzionato qui e avanti, cf. Introduzione, pp. LXVI-LXVII.
(8) Docc. 74, 75.
(9) Circa il tempus rugarum mezionato qui e avanti, cf. doc 85, nota 4.
(10) VALENTINI, Il 'Liber poteris' di Brescia e la serie de' suoi consoli, p. 160, anno 1186.

Edizione a cura di Ezio Barbieri ed Ettore Cau
Codifica a cura di Gianmarco Cossandi