Lombardia Beni Culturali
59

Notitia pro securitate

910 novembre, Cremona.

Nel placito, che si tiene in Cremona, nella casa del vescovo, presieduto da Berengario re, che giudica unitamente a Gauso vassallo e messo del re, ad Ambrogio cancelliere regio, ai giudici regi Gualperto, Befanio e Sicardo e ad alcuni chierici della Chiesa cremonese, si stabilisce che il vescovo di Cremona non debba pagare alcun censo sulle terre e sui boschi di Cortemaggiore e Castenedulo, confermando quanto contenuto nel precetto di Carlo III imperatore, datato 15 febbraio 882, esibito in giudizio da Lando, vescovo di Cremona, e da Adelberto, vassallo e advocatus del vescovo, contro le pretese di Lupo, advocatus delle corti regie di Cortemaggiore e Castenedulo.

Copia fine sec. XII, Halle, Biblioteca universitaria, carte Morbio, Tomo I [B]. Copia autentica inizio sec. XIII, BSCr, LC, Codice Sicardo, p. 63, n. 59 [B']. Inserto diploma di Carlo III datato 882 febbraio 15. Regesto sec. XVIII, Bonafossa, p. 17. Copia sec. XIX, Cereda, sc. 1, sec. X, n. 10. Regesto sec. XIX, Ferragni, n. 45 (con data novembre 23).
B' è così autenticata: (SN) Ego Gyrardus notarius huius exemplar vidi et hoc scripsi et subscripsi.
Nel margine esterno, di mano del sec. XVII, molto sbiadito: MMM.

Edizione: Muratori, Antiquitates, II, col. 5 (comprende anche il diploma inserto); Sanclemente, p. 218, n. VIII (edizione parziale, da Muratori); Cappelletti, XII, p. 148 (da Muratori); Cod. dipl. Lang., col. 759, n. CCCXXXIX (solo il placito, per il diploma si rimanda a documento datato 882 febbraio 15, che però non c'è; in realtà il diploma datato 882 febbraio 15 è citato in nota a col. 521); Schiaparelli, Diplomi di Berengario, p. 201, n. LXXIV (comprende anche il diploma inserto); Manaresi, I, p. 441, n. 120 (comprende anche il diploma inserto); Falconi, I, p. 103, n. 42 (solo il placito).
Regesto: Robolotti, Delle pergamene, p. 42 (da B'); Robolotti, p. 4, n. 24 (da B'); Huebner, n. 845; Astegiano, I, p. 30, n. 4 (da B').

Il titolo che precede il documento e il capolettera sono in inchiostro rosso.

Notitia de Augea
Dum, in Dei nomine, civitate (a) Cremona, ubi domnus Berengarius gloriosissimus rex | preerat, ad domum episcopii ipsius Cremonensis Ecclesie --- | --- (b) residet Gauso, vassus et missus domni regis ex hac causa constitutus, | residentibus cum eo Ambrosius cancellarius, Gualbertus, Sichardus iudex ------------ | ------------- (c) Cremonensis, Leo archipresbiter, Petrus, Lambertus, Rampertus, presbiteris, Lupus | archidiaconus, Aldo, Oldebertus diac(onus) cardin(alis) ipsius episcopii, Rodelandus, Vulmanus -------- (d) | et reliqui plures ------------ Landus episcopus eiusdem sedis, una simul cum Adelberto | vasallo et advocato suo et ostendit ibi preceptum unum ubi continebatur in eo ab ordine, ut hic subter legitur: (1) Estat pre|ceptum ipsum firmatum manu propria idem domni Karoli imperatoris et ad eius anulum si|gillatum, preceptum ipsum ostensum et ab ordine relectum, interrogati sunt ipsi Landus | episcopus et Adelbertus advocatus per quod preceptum ipsum (e) firmatum manu propria hic vestri presentia osten|si, ut nec quislibet dicere possit, quod pars huius episcopii Cremonensis eum silens aut occulte vel | conludiose habuissem aut detunissem (f) et, quod plus est, ut audivimus iste Lupus, filius | quondam Ariperti, habitator huius civitatis Cremone et advocatus curtis do(m)ni regis Auce | q(ui) dicitur Maiore et Castenedulo, qui hic presens est, queret nobis censum solidos septem et dimi|dium pro silvis et terris a parte ipsius curtis Auce q(ui) dicitur Magiore seu Castenedulo annu|aliter persolvendum, quod nos iuxta preceptum da pars ipsius episcopii nullum censum nec ullam re|dibitionem dare nec persolvere debemus, querimus, ut dicat, si ipsum censum a parte | ipsius curtis Auce q(ui) dicitur Magiore et Castenedulo aliquid pertinet an non. Qui et ipse Lu|pus advocatus dixit et professus est: Vere preceptum ipsum quod hic ostendisti bonum et ve|rax est et censum ipsum solidos septem et dimidium, quod vos dicitis, a parte ipsius curtis Castene|dulo nec iam dicta curte Auce q(ui) dicitur Maiore iuxta ipsum preceptum nichil pertinet adqui|rendum nec pertinere debet cum lege et ipsum censum da pars ipsius episcopii nec quesivimus | nec querimus, quia cum lege non possumus. His peractis et manifestatio ut supra facta paru|it supradictis auditoribus esse recte, iudicaverunt ut iuxta eorum altercationem et eidem Luponi |(p. 65) advocatori professione et manifestatione ipse Lupus advocatus et pars regia et ipsius curtis | Auce qui dicitur Magiore et Castenedulo maneant de predictum censum iuxta ipsum preceptum | taciti et contenti et pars ipsius episcopii sint exinde soluti et inde(m)pni. Et finita est causa. Et hec no|titia pro securitate partis ipsius episcopii fieri iussimus. Quidem et ego Rotifredus notarius | domni regis ex iussione domni regis et ammonitione suprascriptorum iudicum scripsi. Anno regni dom|ni Berengarii regis Deo propitio vigesimo tertio, mense nove(m)ber, inditione quarta decima. | Andreas diaconus et capellanus regis interfui. Iohannes clericus de Verona interfuit. Ego Am|brosius diaconus et cancellarius domni regis interfui et subscripsi. Gausus interfui. Gualpertus iudex | domni regis interfui. Sichardus (g) domni regis interfui. Bifonius iudex domni regis inter|fui. Petrus notarius interfui. Signum +++ (h) manibus suprascriptorum Bernardi et Pagani seu Raineri|i, vassi domni regis, qui interfuerunt. Signum +++ (h) manibus suprascriptorum Beboni et Miloni item | vassi domni regis, qui interfuerunt. Signum +++ (h) manibus Olderici, Ingelri|mi, similique vassi domni regis, qui interfuerunt.


(a) Segue ripetuto civitate
(b) Spazio lasciato bianco integrabile, come già proposto da Schiaparelli, con in caminata dormitorio eiusdem domui grazie al confronto con il placito con la stessa data, di cui al Codice Sicardo, n. 58.
(c) Spazio lasciato bianco che Schiaparelli, grazie al confronto con il documento prima citato e con le sottoscrizioni, integra con domni regis, Befanius iudex item domni regis, Ratfredus notarius sacri palatii, Iohannes, Archerius et Andreas capellanus similiter domni regis ...
(d) Spazio lasciato bianco che Schiaparelli, grazie al confronto con il documento prima citato, integra con item Rodelandus, Adelbertus, Vuitegad, Aribertus et Odelbertus vasalli predicti presulis
(e) Così B'. B: per quod preceptum ipsum hostend(eret). Qui dixit ideo preceptum ipsum
(f) Così B'.
(g) Così B' che omette iudex
(h) Il numero dei segni non corrisponde al numero delle persone.

(1) Segue il diploma di Carlo III imperatore, datato 882 febbraio 15.

Edizione a cura di Valeria Leoni
Codifica a cura di Valeria Leoni

Informazioni sul sito | Contatti