Lombardia Beni Culturali
104

Cartula commutationis

966 dicembre 11, Cremona.

Liutprando, vescovo di Cremona, d� ad Arialdo di Antegnate, figlio del defunto Oddone, un appezzamento di terra con fossato, sito in localit� Castrum Anticum, nella pieve di S. Giovanni, che misura complessivamente dieci tavole, e riceve in cambio in appezzamento di terra, sito in Antegnate, che misura sessanta tavole. I beni oggetto della permuta sono estimati da Ariberto, Manfredo, figlio del defunto Leone, Pietro, figlio del defunto Ingelfredo, accompagnati da Giselberto, diacono della Chiesa cremonese e messo del vescovo.

Copia autentica inizio sec. XIII, BSCr, LC, Codice Sicardo, p. 140, n. 103 [B]. Regesto sec. XVIII, Bonafossa, p. 25. Regesto sec. XIX, Ferragni, n. 69.
B � cos� autenticata: (SN) Ego Gyrardus notarius huius exemplar vidi et hoc scripsi et subscripsi.
Nel margine esterno, di mano del sec. XVII: QQ.

Edizione: Cod. dipl. Lang., col. 1216, n. DCXCIX; Falconi, I, p. 180, n. 68.
Regesto: Robolotti, p. 6, n. 46; Astegiano, I, p. 34, n. 32; Savio, p. 30.

Gli anni di impero citati nella data cronica sono quelli del solo Ottone I, nonostante sia menzionato anche Ottone II.
Il titolo che precede il documento � in inchiostro rosso.
Il documento � molto scorretto.

De eodem
In nomine d(omi)ni Dei et salvatoris nostri Iesu Christi. Otto gr(ati)a Dei imperator et item Otto filio eius | rex, anno imperii regni eorum Deo propitio hic in Italia quinto, undecimo die mense | decemb(e)r, indic(tione) Xa. Commutatio bone fidei noscitur esse contractum, ut vice emptionis ob|tineat firmitatem eodemque nexu obligant contrahentes (1). Placuit itaque et bona volunta|te inter domnus Liuprandus, episcopus Sancte Cremonensis Ecclesie, nec non et Arialdus de loco Anteniate, | filius condam Oddoni, ut in Dei nomine debeat dare, sicut a presenti dederunt ac tradiderunt, vicis|sim sibi unus alteri commutationis nomine. In primis dedit ipse domnus Liuprandus episcopus | eidem Arialdi commutationis causa, id (a) petia una de terra cum fossato insimul tenen|te, locus Castro Antico, iuris plebis Sancti Iohannis ----- se quod plebem ipsam cum omni | sua pertinentia pertinere videtur de sub regimine et potestate ipsius episcopii Sancte Cremonensis Ecclesie et est petia ipsa de terra cum predicto fossato insimul tenente, infra ipso | fossato per mensuram iustam tabule octo et de eodem fossato et traverso tabule due, co|heret ei in circuitu da tribus partibus partibus terra ipsius plebis, da quarta parte ipsius castri. | Quidem et ad vicem recepit ipse domnus Liuprandus episcopus a parte sui episcopii ab eodem | Arialdo melioratas res, sicut lex (2) habet, id est petia una de terra iuris ipsius Arialdi, que | est posita in eodem loco Anteniate et iacet ad locus --------- (b) dicitur et est petia ipsa de | terra per mensura(m) iusta tabule sexaginta; coheret ei da sera et meridie predicte plebis, | a monte Maginfredi, a mane --------, si ibique alie sunt in his omnibus | coherentes. Has denique suprascriptas petias de terra una et ipsa cum fossato insimul tenen|te superius nominatis vel commutatis una cum accessionibus et ingressoras earum seu | cum superioribus et inferioribus earum, qualiter superius mensura et coherentias l(egitur), inintegrum | sibi unus alteri vicissim per has paginas pars parti commutationis nomine tradide|runt, facientes exinde a presenti die tam ipsi quamque et successores vel heredes eo|rum legaliter de co receperunt iure proprietario nomine quicquid voluerint aut previderint | sine omni uni alterius quisquod dederunt (c). Et spoponderunt sibi unus alteri quisquod dede|runt inintegrum ab omni homine defensare. Quidem et ut ordo legis deposcit et ad | hanc previdendam commutationem accesserunt super ipsis rebus ad previdendum, | id est Giselbertus ----- (d) de eodem ordine Sancte Cremonensis Ecclesie, misso ei|dem domni Liuprandi episcopi, seu cum viri et bonos homines estimatores qui estimarent, | id sunt Aribertus, filius condam ------, Manfredi, filius condam Leoni, seu Petrus, filius | condam Ingelfredi. Quibus omnibus estimantibus co(m)paruit eorum et estimaverunt | quod melioratas res susciperet ipse domnus Liuprandus episcopus ab eundem Arialdus | a parte sui episcopii quam dedisset et legibus commutatio h(ec) fieri posset. De quibus | et pena inter se posuerunt numquam se de pi (e) aut successores vel heredes eorum | se de hac commutatione removere quesierint et non permanserint in ea omnia | qualiter superius l(egitur) vel si ab unumquemque homine quisq(uo)d dederunt inintegrum non defen|saverint, componat pars parti fidem servandi pena duplis ipsis rebus | sicut pro tempore fuerint melioratas aut valuerint sub estimatione in con|similes locas. Unde due cartule commutationis uno tenore scripte sunt.| (p. 141) Actum in civitate Cremona, feliciter. Signum + manus suprascripti Arialdi qui hanc cartulam commutationis | fieri rogavi ---------- Giselbertus diaconus missus fui ut supra. Signum +++ ma|nibus suprascriptorum Ariberti et Maginfredi seu Petri qui super ipsas res accesserunt et estimave|runt ut supra. Signum + manus Ariberti de Buteliana, filius condam item Ariberti et vasallo suprascripti dom|ni Liuprandi episcopi, teste. Signum + manus Landulfi qui et ---- filius condam Arialdi te|ste. + Albericus rogatus subscripsi. (S) Boniprandus rogatus subscripsi.
(SN) Ego Aldo notarius et iudex domni imperatoris et regum, scriptor huius cartule commutationis, post | traditam complevi et dedi.


(a) Cos� B che omette est
(b) Segue Anteniate eraso.
(c) quis quod dederunt: cos� probabilmente al posto di contradictione
(d) Spazio lasciato bianco integrabile con diaconus
(e) numquam se de pi con segno di abbreviazione generico su (pi): cos� B che fraintende l'originale, dove doveva esservi un'espressione come ut, si quis ex ipsis

Edizione a cura di Valeria Leoni
Codifica a cura di Valeria Leoni

Informazioni sul sito | Contatti