Lombardia Beni Culturali
87

Cartula comutationis

970 aprile 20, Cremona.

Liutprando, vescovo di Cremona, d� a Vulmanno, figlio di Riprando, quaranta iugeri di terra arabile con un edificio e dieci iugeri di terra boscosa nel territorio di Mastalingum; quaranta iugeri di terra arabile e cinque iugeri di terra boscosa nel territorio di Ero, ventun iugeri di terra aratoria presso Izano in localit� Mansingum, cinque pertiche nel territorio di Grumello, sei pertiche in Grumariolum. Riceve in cambio tutti i beni posseduti da Vulmanno in Car�iagum (Arzago d'Adda?), Caltemanum e Castinianum e in Vergarium per un totale di dieci iugeri di terra coltivata a vite, ventisei iugeri di prato e centotrentanove iugeri di terra aratoria e boscosa.

Copia autentica inizio sec. XIII, BSCr, LC, Codice Sicardo, p. 106, n. 86 [B]. Regesto sec. XVIII, Bonafossa, p. 26. Copia sec. XIX, Cereda, sc. 1, sec. X, n. 42. Regesto sec. XIX, Ferragni, n. 74 (con data maggio 12).
B � cos� autenticata: (SN) Ego Gyrardus notarius huius exemplar vidi et hoc scripsi et subscripsi.
Nel margine esterno, di mano del sec. XVII: Y.

Edizione: Cod. dipl. Lang., col. 1253, n. DCCXVII; Falconi, I, p. 189, n. 72.
Regesto: Robolotti, Delle pergamene, p. 44 (con data maggio 12); Robolotti, p. 7, n. 51 (con data maggio 12); Astegiano, I, p. 36, n. 36; Savio, p. 31.

Il notaio Girardus (Patitus) ha con ogni probabilit� commesso degli errori nella trascrizione della completio: Freginulfus � infatti quasi sicuramente un'errata lettura per Heginulfus, notaio che roga altri documenti dei quali ci sono pervenuti gli originali, datati 962 gennaio 14, Cremona; 966 novembre 8, Cremona; 970 aprile 20, Cremona. La stessa errata lettura Freginulfus � riproposta da Girardus anche nel documento n. 106 del Codice, datato 973 giugno 19, Cremona).
Il titolo che precede il documento � in inchiostro rosso.
Il documento � molto scorretto.

Acquisitio Car�iaci
(SN) In nomine domini Dei et salvatoris nostri Yesu Christi. Otto et item Otto, pater et filius, imperatores, | anno imperii eorum Deo propitio primi Ottonis nono et de filio eius tertio, duodecimo kalendas | madii, inditione tertia decima. Commutatio bone fidei noscitur esse contractum, ut | vicem emptionis obtineat firmitatem eodemque nexu obligant contrahentes (1). Placu|it itaque et bona convenit voluntate inter do(m)num Liuprandum, episcopum Sancte Cremonensis | Ecclesie, nec non et Vulmannus, filius Riprandi, ut in Dei nomine debeat dare, sicut et a | presenti dederunt ac tradiderunt, sibi vicissim unus alteri commutationis nomine. In primis | dedit ipse domnus Liuprandus episcopus eidem Vulmanno in co(m)mutationis causa, id sunt | rebus illis iuris ipsius episcopii que sunt posite in loco et fundo de Mastalingo, Arie et in Ma|singo prope Iosanum et in Grumedello seu in Grumariolo. Predictis rebus in Ma|stalingo, aliquit edifitium super se habente, sunt de terris arabilis iuges quadragin|ta; de silvis iuges decem. Iam dictis rebus in Aria sunt de terris arabilis iuges quadra|ginta, de silvis iuges quinque. Prefatis rebus in Mansingo sunt de terris aratoriis iuge|ra viginti et una. In suprascripto loco Grumedelli sunt pertice quinque. In iam dicto loco Gru|marioli sunt pertice sex. Quidem et ad vicem recepit ipse domnus Liuprandus episcopus a par|te sui episcopii ab eodem Vulmanno meliorata causa, sicut lex (2) habet, id sunt (a) ex | omnibus rebus illis iuris ipsius Vulmanni, quibus sunt posite in locis et fundis de Car|tiago ------- et in Caltemano seu in Casteniani atque in Vergario vel in ----- | adiacentes. Quod sunt rebus ipsis de sediminas et arei (b) ubi vites erant et sunt terris clau|suris per mensura iusta iuges decem; de pratis sunt viginti sex iuges; de terris arabi|lis et silvis ------ iuges centum triginta novem. Has denique iam dictis causis | et rebus supra nominatis vel communitatis (c) una cum accessionibus et ingressoras | earum seu cum superoribus et inferioribus earum rerum, qualiter supra mensurarum et sunt com|prehense, inintegrum sibi unus alteri pars parti commutationis nomine tradiderunt, facientes | exinde a presenti die tam ipsi quamque et successores vel heredes eorum legaliter de quo | receperunt iure proprietario nomine quicquid voluerint aut previderant (d) sine omni uni al|terius contraditione. Et spoponderunt sibi unus alteri quisco dedit inintegrum ab omni | homine defendere. Quidem et ut ordo legis deposcit et ad hanc previdendam commutati|onem accesserunt super ipsis rebus ad previdendum, id est Vualpertus, presbiter et missus | domni Liuprandi episcopi ab eo directo, una simul cum boni homines exstimatores qui | exstimarent, id sunt Radaldus et Davualdus seu Aribertus. Quibus omnibus extiman|tibus co(m)paruit eis et exstimaverunt, quod melioratas res susciperet ipse domnus Li|uprandus episcopus a parte ipsius episcopii ab eodem Vulmanno quam dedisset et legibus | commutatio hec fieri potest. De quibus et pena inter se posuerunt ut quis ex ipsis aut | successores vel heredes eorum se de hanc commutatione (e) removere quesierint et non | permanserint ita omnia qualiter superius legitur vel si ab unumquemque homine quisco de|derunt non defensaverint, componat pars parti fidem servanti pena dublis ipsis | rebus qualiter pro tempore fuerint melioratis aut valuerint sub exstimatione in | consimiles locas. Unde due cartule commutationis uno tenore facte sunt. | (p. 107) Et nec liceat michi ullo tempore ----- (f) voluisset quod a me semel factum vel scriptum est sub ius|iurandum inviolabiliter conservare promitto stipulatione subnixa. Actum civitate Cremona, | feliciter. + Vulmanno a me facta subscripsi. + Vualpertus presbiter missus fui ut supra. | Signum +++ manibus suprascriptorum Radaldi et Davualdi seu Ariberti qui super ipsis rebus | accesserunt et exstimaverunt ut supra. (S) Ato notarius dominorum imperatorum rogatus subscripsi. | Boniprandus rogatus subscripsi. + Odelricus rogatus subscripsi. + Albericus rogatus subscripsi. | Freginulfus (g) notarius et iudex domni imperatoris, scriptor huius car(tule) commutationis, post traditam | complevi et dedi.


(a) Segue eraso Si quis
(b) Cos� B.
(c) Cos� B per commutatis
(d) Cos� B.
(e) Cos� B.
(f) Spazio lasciato in bianco integrabile con nolle quod
(g) Cos� B, per Heginulfus

(1) Cf. Cod. Iust. 4, 64, 2.
(2) Cf. Ahist. 16.

Edizione a cura di Valeria Leoni
Codifica a cura di Valeria Leoni

Informazioni sul sito | Contatti