Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

De eodem loco
Anni ab incarnatione domini nostri Yesu Christi millesimo nono decimo, Henricus vero imperator | anno imperii eius quinto, sesto die mense marcii, inditione secunda. Commutatio bone | fidei noscitur esse contractum, ut vicem emptionis obtineat firmitatem eodemque nexu o|bligant contrahentes (1). Placuit itaque et bona convenit voluntate inter domnum | Landulfum, episcopum episcopii Sancte Cremonensis Ecclesie, nec non et Dagibertum, presbiterum de commita|(p. 118)tu Mediolanense, de ordine plebe Sanctorum Gervasii et Protasii, sita loco Seveso, et habi|tator in loco Nantade, ut in Dei nomine debeant dare, sicut a presenti dederunt ac tradiderunt, | vicissim sibi unus alteri commutationis nomine. In primis dedit ipse domnus Landulfus episcopus | da parte prefati sui episcopii eidem Daiberti presbitero, id sunt casis et omnibus rebus territoriis iuris ei|dem episcopii, quibus esse videntur prope lacum Cummense, in locas et fundas Avori, Maltraxe, |Mandello et in Deseno vel in eorum adiacenciis. Et sunt suprascriptis rebus in eodem loco Avo|ri inter sediminibus et vineis terris arabil(ibus) et ortoris, olivetis, pratis, silvis, casta|neis et robores foetis et picetis, tam in monte quamque et in plano, per mensura iusta iu|gias viginti. In predicto loco Maltraxe similiter de sediminibus, vineis, ortoris, | terris arabil(ibus) et pratis, silvis, castaneis, roboreis, favetis et picetis, olivetis, in mon|te et in plano, iugias decem. In suprascriptis locis Mandello, Deseno sunt de sedimi|nibus, vineis, ortoris, terris arabil(ibus) et pratis, silivis, castaneis et roboreis, foetis | et picetis, olivetis, in monte et plano, iugias viginti. Quidem et ad vicem re|cepit ipse domnus Landulfus episcopus, a parte iam nominati sui episcopii, ab eodem Daiberto | presbitero meliorata res, sicut lex (2) habet, id sunt cas(is) et omnibus rebus territoriis illis iuris | mei quos ipse Dagibertus presbiter habere visus est in loco et fundo Muzanica, tam infra | castro eiusdem loci cum tonim(ine) et fossato circu(m)dato quamque et foris, in circumiacen|tibus locis et in Trezolasco et Fuiza et sunt suprascripte res infra ipsum castrum et infra | ipsum fossatum iugio uno, foris de eodem castro in predictis locis sunt ipse res su|per totis de sediminibus et vineis cum areis suarum terris arabil(ibus) et pratis iugias tre|ginta novem, de silvis et salectis iugias decem. His denique ia(m) dictis rebus superius | nominatis vel commutatis una cum accessionibus et ingressoras seu cum superioribus et in|ferioribus earum rerum, qualiter superius mensura decernitur, sibi unus alteri vicissim has pa|ginas commutationis nomine tradiderunt, facientes exinde unusq(ui)s de quo receperunt tam | ipsi qua(m)que et successores eiusdem domni Landulfi episcopi vel heredes eidem Dagiberti presbitero | a presenti die legaliter proprietario nomine quicquid voluerint aut previderint sine omni | uni alterius contraditione successorumque vel heredum eorum. Et sponderunt se ipsi com|mutatores tam ipsi qua(m)que et successores vel heredes eorum quis quo (a) ut supra dederunt | inintegrum omni tempore ab omni homine defendere. Quidem et ut ordo legis deposcit et ad hanc | previdendam commutationis nomine accesserunt super ipsis ad previdendum, id sunt Petrus, presbiter | de ordine canonice predicti episcopii et missus eidem domni Landulfi episcopi, simul cum | bonos homines estimatores, quorum nomina sunt Acho qui et Amizo de loco Besana et filius | condam Erle(m)baldi et Girvino qui et Gezo, filius condam Adhelgisi, de loco Barzanore q(ue) (b) | Arialdus qui et Gezo de loco Avedano et filius condam Iohanni. Quibus omnibus estimanti|bus co(m)paruit eorum et estimaverunt quod meliorata res reciperet ipse domnus Landulfus | episcopus a parte iam dicti ep(iscop)ii quam daret et legibus commutatio hec fieri poterat. De | quibus et pena inter se posuerunt ut quis ex ipsis aut successores vel heredes eorum | se de hac commutatione removere quesierint et non permanserint in ea omnia qua|liter superius legitur vel si ab unu(m)que(m)que hominem quisco ut supra dederunt inintegrum | ab invicem non defensaverint, co(m)ponat pars parti fidem servandi pena du|pli ipsis casis et rebus sicut pro tempore fuerint melioratis (c) luerit (d) sub estimatione in con|similes locas et nec eis liceat ullo tempore nolle quod volui, set quod ab eis semel factum | vel conscriptum est sub iusiurandum inviolabiliter conservare promiserunt cum stipulatione sub|nixa. Unde due cartule commutationis uno tenore scripte sunt. Actum suprascripta civitate, feliciter. | + Daibertus presbiter in hac commutatione a me facta subscripsi. + Petrus presbiter missus fui ut supra et subscripsi. | Signum ++ manibus suprascriptorum Achoni qui et Amizo et Girvini qui et Gezo q(ue) (b) Arialdi | qui et Gezoni qui super ipsis rebus accesserunt et estimaverunt ut supra. (S) Ego Adam | not(arius) sacri palatii, vivente lege Romana, rogatus teste subscripsi. Petrus, vivente le|ge Romana, rogatus teste subscripsi. (S) Ego Ardingus notarius sacri palatii teste | rogatus subscripsi. Signum manibus Bonizoni et Adammi, testes.
Ego Petrus notarius sacri palatii scripsi, post traditam complevi et dedi.

(a) Così B.
(b) Così B per atque
(c) Segue melior- eraso.
(d) Così B da integrare in aut valuerit

(1) Cf. Cod. Iust. 4, 64, 2.
(2) Cf. Ahist. 16.

Edizione a cura di Valeria Leoni
Codifica a cura di Valeria Leoni