80
Carta <comutationis>
1143 febbraio, Milano.
Ottone, prete e preposito della chiesa, canonica e pieve di Decimo, con l'approvazione di Giovanni Pumacio e Tenebiago, zio e nipote, di Milano, avvocati della chiesa e pieve, danno a titolo di permuta a Bacco, converso del monastero di Chiaravalle, a nome del monastero stesso, un sedime e un appezzamento di campo in Villamaggiore, di proprietà <della chiesa> di S. Zeno di Decimo, nei luoghi detti in Cazulino e in Dosso de Perlacte, ricevendo in cambio un sedime in Villamaggiore, in capite de villa, nel luogo detto in Vico, già di proprietà di Alberto di Porta Romana e tenuto da Andrea Teipergus e da suo fratello.
Originale, ASMi, AD, pergg., cart. 554, n. 70 [A]. Copia del principio del sec. XIX, BNBMi, Mss. Bonomi, AE XV 20, pp. 220-223, n. 79 [B]. Regesto, ASMi, Catalogo delle pergamene, vol. III, fasc. 53.
Sul verso, di mano coeva X: § Carta commutacionis facte cum canonicis de Decimo, de terris iacentibus | in territorio de Vicomaiori, facta .MCXLII.; aggiunta di mano W: .III. (cancellato) februarii; aggiunta di mano Y: facta est; altra mano coeva sbiadita (forse erasa): Commutacio ecclesie de Decimo, facta .MCXLIII.; altra mano coeva sotto, in un riquadro, quasi completamente illeggibile (forse erasa): [XLVIIII. Secundi fassiculi de Vicomaiore]; segnatura Bonomi: 70. MCXLIII; altre mani moderne e recenti: 1143. 1143 febbraio, indizione VI.
Pergamena di mm. 241 x 360/301 in discreto stato di conservazione.
(ST) Anno dominice incarnationis milleximo centeximo quadrageximo tercio, mense februarii, indictione sexta.
Comutatio bone fidei noscitur esse contractus, ut ad vicem emptionis obtineat firmitatem eodemque | nexu obligat contrahentes.
Placuit itaque bona convenit voluntate inter Ottonem, presbiterum ac prepositum ecclesie et canonice seu plebis de loco Decimo, ibi astantibus et laudantibus Iohanne Pumacio et Tenebiago, | patruo et nepote, de civitate Mediolani, avocatis ipsius ecclesie et plebis de Decimo, nec non et inter Baccum, conversum monasterii quod dicitur de Claravalle, constructi in loco Vicomaiore, ex parte ipsius monasterii, ut in Dei | nomine debeant dare, sicut a presenti dederunt sibi invicem, unus alteri, in causa comutationis; in primis dedit ipse prepositus et offitialis ecclesie Sancti Zenonis de suprascripto loco Deximo eidem Bacco converso, ad partem suprascripti mo|nasterii, in causa comutationis presenti die iure suprascripti monasterii habendum, hoc est sedimen unum et campum unum, iuris suprascripti Sancti Zenonis de Decimo, reiacentes in suprascripto loco Vicomaiore; iamdictum sedimen dicitur in Cazulino, | coheret ei a mane et monte suprascripti monasterii de Claravalle, a sero Burri qui dicitur Burro (a), a meridie via et in aliquid suprascripti monasterii. Predictus campus dicitur in Dosso de Perlacte, est ei a mane et meridie atque sero seu monte ipsius monasterii de Clara|valle. Quantum ipsum sedimen et prenominatus campus (b) inveniri potuerint infra ipsas coherentias, in presenti maneant comutatione. Unde ad invicem recepit ipse Otto presbiter et prepositus, ad partem suprascripte ecclesie Sancti Zenonis | de eodem loco Decimo, ab eodem Bacco, converso ipsius monasterii, comutatore suo, similiter in causa comutationis, presenti die, iure suprascripte ecclesie Sancti Zenonis habendum, hoc est sedimen unum tantum, per mensuram | ex parte mane de iusta viam, quantum sunt suprascripti campus et sedimen, quod superius legitur, quos dedit ipse prepositus per hanc cartam suprascripto monasterio, et reiacet illud sedimen, quod accepit ipse prepositus, in suprascripto loco Vicomaiore, in capite de villa | de Vicomaiore, et dicitur in Vico, et fuit Alberti de Porta Romana, et quod tenuit Andreas Teipergi et fratres eius; coheret ei quod accipit ipse prepositus a mane via, a meridie sedimen Sancte Tegle, a sera si**bi (c) reservat, a monte accessium terre | Ottonis Manzo et Petri de Mamma. Et nullus debet accessiare foris per illud sedimen, quod accepit ipse prepositus; et quod debet esse tantum per mensuram quantum sunt suprascripti campus et sedimen, quod dedit eidem monasterio, et amplius non. | Quidem et, ut ordo legis exposcit, ad hanc comutationem previdendam, accesserunt duo homines estimatores, quorum nomina subter leguntur, qui estimaverunt et dixerunt quod hec comutatio legibus fieri posset et quod predicta ecclesia | unaqueque sibi meliorem et utiliorem reciperet rem, quam daret. His autem rebus superius dictis et comutatis, cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et accessionibus suis, in integrum taliter ipsi comutatores sibi invicem, | unus alteri, in causa comutacionis tradiderunt, faciendo queque pars, cum suis successoribus et cui dederit, iuris proprietarii nomine, ad utilitatem suprascriptarum ecclesiarum, pro quibus acceperunt, quicquid voluerint, sine omni | unius eorum alterius eorumque successorum contradictione. Et spoponderunt se ipsi comutatores invicem, unus alteri, cum eorum successoribus, hoc quod supra in comutacione dederunt, in integrum ab omni homine defensare, iusta | legem et usum. De quibus inter se penam posuerunt ut quis ex ipsis aut eorum successoribus se de hac comutatione removere presumpserit et non permanserit in his omnibus, ut supra legitur, tunc componat illa pars, | que hoc non servaverit, parti fidem servanti, pene nomine, suprascriptas res, quas in comutatione dederunt, in duplum, sicut pro tempore fuerint aut valuerint, sub estimacione, in eodem loco. Quia sic inter eos convenit. Unde due carte | uno tenore scripte sunt.
Actum suprascripta civitate.
+ Ego Robaldus Dei gratia Mediolanensis archiepiscopus subscripsi.
Signum + manus suprascripti Bakki, qui hanc cartam ut supra fieri rogavit.
Signum ++ manuum suprascriptorum Iohannis Pumacii et Tenebiagi, qui avocati estiterunt ut supra et in hanc cartam ad confirmandum manus posuerunt.
Signum ++ manuum Goslini Pagano et Petri de Mamma, qui estimatores fuerunt ut supra et in hanc cartam manus posuerunt.
Signum +++ (d) manuum Arialdi Bastardo et Uberti filii Goslini seu Iohannis qui dicitur Verro et Martyni de Sancto Satyro et Malgironi, testium.
(ST) Ego Ardericus iudex scripsi post traditam complevi et dedi.
(a) -r- corretta da altra lettera.
(b) campus nell'interlinea.
(c) due piccoli buchi tra -i- e -b-.
(d) Così, senza corrispondenza fra il numero delle croci e quello dei nomi.
Edizione a cura di
Anna Maria Rapetti
Codifica a cura di
Gianmarco Cossandi