93
Carta commutationis
1174 febbraio 28, Assiano.
La canonica di S. Ambrogio, rappresentata da Ruggero detto de Bocio chierico e canonico della stessa canonica che agisce per incarico di Satrapa, prete e preposito, alla presenza di Guezo di Assiano, avvocato scelto per questo negozio, dà in permuta a Griffus detto Ferrarius del borgo di Porta Vercellina undici pezze di campi e prati nel territorio di Moirano, ricevendo dal nominato Griffus quindici pezze di campi e prati nello stesso territorio di Moirano, ivi compresa una parte della via situata a monte del campo detto de silva eundi ad buschum, di cui Griffus si riserva la parte inferiore.
Originale, ASA, Perg. sec. XII, n. 129 [A]. Copia semplice del sec. XVIII, G. C. Della Croce, I, 9, ff. 212r-215r.
Sul verso, di mano contemporanea: Carta commutationis inter prepositum Sancti Ambroxii et Griffum Ferrarium de rebus in loco Moirano; di mano del XIII secolo si legge, in parte con l'ausilio della lampada di Wood: In hoc instrumento continetur cambium perticarum .LVIII. et tabularum .III.. Seguono altre annotazioni tarde.
Cfr.: Ambrosioni, Testimonianze, p. 30 n. 39, p. 32.
Pergamena di mm. 300/275 x 303/(321)245, ha il margine inferiore irregolare per difetto naturale; presenta inoltre una serie di piccoli fori allineati nel margine superiore, e una doppia serie in quello inferiore. Qualche macchia brunastra, soprattutto sul lato destro, non ostacola la lettura.
Le sottoscrizioni di Satrapa, del diacono Pietro, del notaio Pietro, del chierico Nazario sono autografe e in inchiostro diverso da quello usato dal notaio scrittore, Pietro Abbas.
(SN) Anno dominice incarnationis millesimo centesimo septuagesimo quarto, secundo die kalendas martii, indictione septima.
Commutationem fecerunt inter se dominus Rogerius qui dicitur de Bocio clericus (a) et canonicus canonice Sancti Ambrosii, scite (b) in Me|diolano ubi eius sanctum requiescit corpus, per missum domini Satrape presbiteri et prepositi prenominate canonice, ex parte et ad utilitatem ipsius canonice, ibique astante et laudante et confirmante Guezo (b) de loco Axilliano avocc|ato ellecto in suprascripto negotio, nec non et ex altera parte Griffum qui dicitur Ferrarius de burgo Porte Vercelline, que vero commutatio supterius (b) scripta est bona et utilis et idonea ad utilitatem prenominate canonice secundum quod | estimaverunt Guazo qui dicitur Peroso de Badagio et Ottonus de loco Moirano, Deum timentes et ipsam terram bene cognoscentes, et quorum conscilio infrascripta commutatio facta fuit. Commutatio itaque talis est. In primis dedit | iamdictus dominus Rogerius eidem Griffo in causa commutationis in suo iure habendum, hoc est camporum et pratorum (c) petias undecim iacentes in territorio de loco Moirano. Prima petia dicitur in Pommerio; est ei a mane et meridie et monte suprascripti Griffi, a | sero via, pertice due et tabula .I. et pedes tres et medius. Secunda ibi iusta via, inter medium; a mane et meridie via, a sero et monte suprascripti Griffi, et est pertice tres et tabule tredecim. Tertia dicitur in Luvino; est ei a mane Sancti Ambroxii, a meridie et sero et monte ipsius Griffi, et est pertice due | et tabule octo. Atque dat ipse dominus Rogerius eidem Griffo; iusta campos eorum qui dicuntur de le (d) Vinee de terra suprascripte canonice tabule septem et pedes octo pro fatienda via cum senterio qui hinc antea ibat, sic quod ipsa via cum ipso senterio sit | ampla zitada (1) una; pro quibus vero tabule septem et pedes octo ipse Griffo (b) dat cambium suprascripte canonice pro eo quod ipsa via quod est ex parte sero de ipso campo ipsius Griffi remanet ipsi Griffo, et est ipsa via cum ipso senterio tabule duodecim sicut est | terminata et parificata. Quarta petia dicitur in Cavanna; est ei a mane via, a meridie et sero Sancti Ambroxii, a monte ipsius Griffi, pertice quinque et tabule due. Quintus campus dicitur in Campo de Martana; a mane via, a meridie et monte suprascripti Griffi, a sero Sancti Ambroxii, | et est pertice quattuor et tabule quattuordecim. Sestus dicitur in Campo de Scairono; a mane Ottonis de Moirano, a meridie et monte suprascripti Griffi, a sero Sanctì Ambroxii, pertice septem et tabule quinque. Septimus campus dicitur item (e) in Campo de Scairono et est campus et pratum insimul; | est ei a mane Sancti Ambroxii et in parte ipsius Griffi et in parte Marzoli Salvatici, a meridie prata de Muciano, a sero et monte suprascripti Griffi, et est pertice quattuordecim. Octavus campus dicitur intus Longarias; a mane et sero ipsius Griffi, a meridie suprascripti Ottonis, a monte Sancti Ambroxii, | et est pertice quattuor. Nonus dicitur in Clauseto; a mane et sero Sancti Ambroxii, a monte et meridie suprascripti Griffi, et est pertice tres et tabule quindecim. Decimus dicitur ad castegno seterradore; a mane suprascripti Griffi, a meridie et monte via, a sero Sancti Viti, pertice octo et tabule undecim. Undecimus | dicitur ibi iusta; a mane et meridie via, a sero et monte suprascripti Griffi, et est pertice quattuor et tabule tredecim. Unde ad invicem e versa vice iamdictus dominus Rogerius, ex parte prenominate canonice, accepit ab eodem Griffo in iure ipsius canonice ad | habendum, hoc est camporum et pratorum petias quindecim iacentes (f) in eodem territorio suprascripti loci Moirano. Prima petia dicitur ad mezadviram; est ei a mane et monte Sancti Ambrosii, a sero via, a meridie suprascripti Griffi, et est pertice quattuor et tabule .VI. et pedes octo. | Secunda iacet ibi insimul apizata; a mane et meridie et sero Sancti Ambroxii, a monte suprascripti Griffi et in parte heredis quondam Ottonis Perosi, et est pertice quattuor et tabule novem et pedes septem et est longoria. Tertia est item ibi insimul tenente; est ei a mane et monte | Sancti Ambroxii, a meridie suprascripta longoria, a sero suprascripte heredis suprascripti quondam Ottonis et in parte Sancti Ambroxii, et est pertice tres minus pedes novem. Quarta dicitur in Via de Pero; a mane via, a meridie et monte Sancti Ambroxii, a sero Gaciolum, pertice due. Quinta dicitur ibi iu|sta ad Modanam; a mane Ottonis de Moirano, a meridie et monte Sancti Ambroxii, a sero via, pertice due et tabule due et media. Sesta dicitur in Campo de Martana; a mane suprascripti Griffi, a meridie suprascripti Ottonis, a sero et monte Sancti Ambroxii, et est pertice due et tabule viginti. Sept|ima (g) dicitur ibi prope; a mane et monte suprascripti Griffi, a meridie et sero Sancti Ambroxii, et est tabule viginti et pedes novem et medius. Octava petia est pratum et iacet intus pratum quod dicitur de Pratis, et est pertice tres et tabule quinque et media, et fossatum quod est intus ipsum pratum | et campum ipsius Griffi qui est ex montis parte debet esse commune. Nonus dicitur in Campo de Scairono; est ei a mane et meridie ipsius Griffi, a sero et monte Sancti Ambroxii, et est pertice sex et tabule quindecim. Decimus iacet ibi insimul tenente, et est pratum et dicitur in Prato de Fiumi|ne; a mane suprascripti Griffi, a meridie et sero Sancti Ambroxii, et est pertice quattuor et tabule due. Undecimus dicitur in Campo de Orsono; a meridie terra de Muciano, ab aliis partibus Sancti Ambroxii, et est pertice quattuor et tabule decem et septem. Duodecimus ibi | prope, a mane et monte Sancti Ambroxii, a meridie Sancti Ambroxii et in parte Marzoli Salvatici, et est pertice quattuor et tabule quattuordecim. Tertiusdecimus dicitur ad Sanctum Antoninum; a monte suprascripti Ottonis, ab aliis partibus Sancti Ambroxii, et est pertice due. Quartus | decimus dicitur in Valle de Vitali; est ei a mane Burrini Scortegadi, a meridie terra de Muciano, a sero et monte Sancti Ambrosii, et est pertice decem et tabule quattuordecim. Quintusdecimus dicitur intus Bankoram; a mane et sero Sancti Ambroxii, a monte et meridie suprascripti | Griffi, et est pertice tres. Que vero terre petie ut superius legitur in integrum in presenti maneant (h) commutatione cum superioribus et inferioribus seu cum finibus et accescionibus suis in integrum; eo tenore, ita quod de cetero iamdicti commutatores debeant habere | et tenere suprascriptas terre petias, quas ut supra legitur sibi invicem in commutationem dederunt, et facere exinde cum suis heredibus aut successoribus quicquid sibi placuerit sine unius alteriusque contradictione. Promisserunt insuper iamdicti | commutatores sibi invicem unus alteri id quod ut supra sibi in commutationem dederunt ab omni persona omni tempore iure et usu defensare usque in duplum. Unde duas cartas uno tenore fieri rogaverunt.
Actum | in loco (i) Axiliano.
+ Ego Satrapa presbiter et prepositus cannonice (j) Sancti Ambrosii (k) subscripsi. + Ego Petrus (2) diaconus subscripsi. | + Ego Petrus notarius qui dicor (l) ex mandato suprascripti domini Rogerii subscripsi. Ego Nazarius (3) clericus subscripsi.
Signum + manus suprascripti Griffi qui ut supra fieri rogavit.
Signum + manuum suprascripti Guezoli avocati qui adfuit et laudavit ut supra, et suprascriptorum Guazonis et Ottonis qui estimaverunt ut supra.
Signum + manuum Iohannis Pahoni, Pedrini de Axilliano, Ottonis Rubei, testium.
(SN) Ego Petrus, sacri palatii notarius, qui dicor Abbas, tradidi et scripsi.
Et dedit ipse Griffo viam unam ex montis parte campi sui qui dicitur de silva eundi ad buscum, pro eo quod ipsa via que ibat ipsi busco ibi de suptus remanet ipsi Griffo.
(a) A clic(us) con omissione del segno abbreviativo di -er-.
(b) Così A.
(c) -u- corretta da o iniziata.
(d) -e corretta su a.
(e) item nell'interlinea.
(f) iacentes su rasura.
(g) A sep|ima.
(h) A maneat con omissione del segno abbreviativo sulla seconda a.
(i) Tra loco e Axiliano, Moirano annullato con una linea sottoscritta.
(j) A cannonie.
(k) A mbrosii.
(l) Così A con omissione del cognomen.
(1) La zitata era una misura lineare, equivalente a un trabucco milanese, e pari a m. 2,611 (Biscaro, Misura).
(2) Si tratta di Pietro Longus (v. Doc. 58, n. 1).
(3) Si tratta di Nazario Corbus (v. Doc. 87, n. 3).
Edizione a cura di
Annamaria Ambrosioni
Codifica a cura di
Gianmarco Cossandi