Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(SN) Anno dominice incar(nacionis) mill(esimo) cent(esimo) octuag(esimo) quinto, octavo die exeunte | aprili, indicione tercia, presencia testium quorum nomina subter l(eguntur), in palacio Sancti | Salvatoris iusta Papiam. Dominus Bonifacius, Novariensis episcopus, precepit m(ih)i Arverio, Terdonensi | publico notario, ut autenticarem et in publico scripto redigerem dicta testium | monasterii Sancti Ambrosii Mediolan(ensis) et ecclesie de Bellaxio ut hec eorum dicta ita in | omnibus senper (a) firma habeantur hac (b) si ipsi presentes adessent, dicta quorum sunt hec. § Do(m)nus Arnaldus, testis monasterii Sancti Ambrosii, iur(atus) dixit: 'Ego vidi presbiterum | Anselmum et presbiterum Lafrancum in principio cause quam habuit monasterium Sancti Am|brosii cum ecclesia de Bellaxio sub assesoribus cardinal(is), videlicet et magistro Faxado | et Aldone Crivello et Rogerio de Sadriano (1), agere pro eclesia Bellaxi, et vidi predictum Ansel|mum cum Guilielmoto, advocato illorum de Bellaxio, remittere apellacionem sub | porticu cardinalis, et hoc fuit ante sentenciam diffinitivam'; int(errogatus) quare remiserunt app|ellacionem, respondit: 'Nescio'; si eclesia de Bellaxio sit plebs et si loci de Civenna et de Limonte | sunt de episcopatu Cumano nescit et dicit homines predictorum locorum accipere crismam et bab|tismum et penitenciam ab eclesia de Bellaxio modo, set debent recipere a nunciis Sancti Ambrosii | qui debent esse in eclesia Sancti Ginesii, et dicit sacerdotes eclesie de Bellaxio oficiare eclesias | predictorum locorum a tempore guerre infra, set nescit per quantum tempus; de integritate de|cimacionis et de primicia data sacerdotibus de Bellaxio nescit et dixit quod fuit procurator | ipse et do(m)nus Milo pro abate Sancti Ambrosii Mediol(ani). § Gislandus iur(atus) dixit: 'Ego vidi presbiterum | Anselmum et sacerdotem Lafrancum et Iohannem Cazonum placitare cum domino Milone et | Arnaldo coram Aldone Crivello et Rogerio de Sadriano, assesoribus cardinalis in | causa decime oliveti, cum advocatis suis, set ex parte illorum de Bellaxio Guilielmo|to et illorum de Sancto Ambrosio Anrico de Marliano, et hoc fuit sub lobia cardinalis' (1); int(errogatus) si eclesia de Bellaxio est plebs, respondit quod credit; si locus de Civenna et de Limonte sit de | episcopatu Cumano nescit; quod homines predictorum locorum accipiant penitenciam, cris|mam (c) et babtismum scit; de aliis questionibus nescit. § Do(m)nus Milo iur(atus) dixit de facto | presbiteri Anselmi et Lafranci et Iohannis: de placitatura, idem quod Gislandus; de apella|cione et remissione idem quod do(m)nus Arnoldus et addidit quod interfuit apellacioni; int(errogatus) si locus de Lemonte est de episcopatu Cumano, respondit quod est de Mediolanensi et dicit (d) | eclesiam de Bellaxio non habere integritatem decime de Lemonte de vino et de aliis fructi|bus oliveti nec de oliveto, set vidit presbiterum Ubertum, ad partem eclesie Sancti Ambrosii, | habere decimam de fructibus oliveti; utrum eclesia de Bellaxio sit plebs nescit; de | aliis questionibus nescit; item dicit sacerdotem Anselmum secum Novarie coram domino | abate verba habuisse in curia episcopi et dixit Iohannem Caxonum secum Cazono ubi ad|erat Ungarinus Novarie placitase. § Ungarinus iur(atus) dixit idem de facto | Iohannis apud Cuzionum. § Presbiter Anselmus, testis eclesie de Bellaxio, iur(atus) dixit: 'Ego fui subtus lobiam cardinalis in terra, ubi causa que vertebatur inter monasterium Sancti Ambro|sii et canonicos de Bellaxio ventilata fuerit et discusa, testibus ab utraque (e) | parte perlectis et publicatis, et cum ego postularem a Rogerio de Sadriano et a | magistro Faxado ut sententiam darent et noluerunt dare, inconsulto cardinali, | set perfixerunt m(ih)i terminum ut visis litteris cardinalis ad causam redirem, et cum | venisem ad terminum illi de Sancto Ambrosio dixerunt se velle producere testes, et ego | et Guilielmotus, advocatus (f) in causa illa, diximus eis non licere, quia atestaciones erant perlecte | et publicate et Rogerius dixit: 'Ego recipiam ita tamen ut non valeant, si non debent | valere' '; int(errogatus) ubi Rogerius dixit hec verba, respondit in eodem loco, ut credit; de assessoribus erant | ibi magister Faxatus et eciam Aldus Crivellus, ut credit, et ibi aderant presbiter La|francus et Anricus de Marliano et hoc fuit ab annis duobus infra et a medio anno | supra et non in presentia cardinalis. § Presbiter Lafrancus de Bellaxio iur(atus) dixit de contradi|cione producendorum testium et responsione Rogerii et de tempore et de assesoribus et de sen|tentia cardinalis idem; de loco dixit quod in abitaculo Oddonis Crivelli fuit, silicet sub | porticu. § Presbiter Lafrancus, reversus, dixit: 'Ego scio quod monaci Sancti Ambrosii conquesti fu|erunt de canonicis de Bellaxio domino cardinali de violencia vaccarum et ego et | presbiter Anselmus et Iohannes diaconus fuimus coram nunciis cardinalis, silicet magistro | Faxado et Ottone Cesarusa, respondentes nos non debere reddere predictas vaccas propter | ius decimacionis, quod ad nos pertinet; unde nos, versa vice, statim querimoniam deposuimus | de illis de Sancto Ambrosio quatinus nos permitterent quiete possidere, quia ius decimacionis | ad nos pertinet: quod inficiebatur et super hoc testes produximus, silicet super principali | questione quam violencie'; int(errogatus) in quo loco, respondit sub aula cardinalis et plus est me|dio anno et minus est duobus. § Iohannes diaconus de Bellaxio iur(atus) dixit idem quod presbiter La|francus et addidit quod erant (g) de assesoribus ibi Aldus Crivellus et Rogerius de Sadri|ano et eciam, sicut credit, Iacobus de la Ture. § Presbiter Anselmus, reversus, dixit idem quod | presbiter Lafrancus, excepto quod non recordatur si suprascriptus Lafrancus esset secum vel non et | eciam addidit de assesoribus qui ibi erant Aldus Crivellus et Rogerius de Sadriano. | Producti sunt suprascripti testes in loco Cuziono, silicet .MCLXXXIIII., pridie kal(endas) seten|bris, indicione .II.
Interfuerunt testes Martinus de Castello, Henricus de Galiate, Martinus Philipi et | alii quamplures.
(SN) EGO Arverius Terdon(ensis), notarius sacri pal(acii) et nunc imperialis aule iudicum | scriba, hos testes, iussu predicti domini Bonifacii Novariensis | episcopi, autenticavi et scripsi nec plus addens vel minuens preter litteram.

(a) Corretto da super mediante aggiunta di segno abbreviativo.
(b) Così A.
(c) crisma in A.
(d) Segue dilavato ed eraso quod
(e) habuer (segno abbreviativo sulla r) que in A.
(f) Nel sopralineo.
(g) erat in A.

(1) (1) Cfr. la sentenza del febbraio 1184 (n. 19)

Edizione a cura di Ada Grossi
Codifica a cura di Ada Grossi