58
Carta guadie et promissionis
1170 aprile 29, Milano.
Maldotus et Lotario detti Bottacii, di Milano, tutori dei figli del defunto Giordano pure detto Bottacius, promettono a nome degli stessi a Pietro Batalia, chierico, e ad una rappresentanza dei rustici di Vimodrone, agenti per sé medesimi e per il comune del predetto luogo, che faranno fare a Gisla vedova di Giordano e ai suoi figli, quando raggiungeranno la maggiore età, la carta di vendita o altra maggiormente confacente a questo contratto che sarà loro richiesta, e fin d'ora si impegnano a far rispettare quanto pattuito, ossia la rinuncia, da parte degli eredi di Giordano, a omni honore et districto et condicionibus finora esercitati sui rustici di detto luogo, fuorché sui beni di loro proprietà in castro et in villa et finita di Vimodrone e sui coloni ivi abitanti. I rustici da parte loro si impegnano a far fare una carta finis di quanto essi avevano in castro ipsius loci et fossato eius, e ad escludere i coloni che abitano sulle terre dei Bottacii in Vimodrone dall'esborso delle centonovanta lire di denari in nuova moneta che essi pagano per questo accordo, e di cui definiscono ora le scadenze di versamento.
Copia autentica del sec. XIII, da copia autentica e coeva deperdita, ASMi, AD, pergg., cart. 417 [C]. Regesto: Catalogo, III, fasc. 60.
Quattro notai hanno autenticato la prima copia (B, ora perduta) e tre la seconda (C, di cui disponiamo). Le sette sottoscrizioni sono le seguenti: Ego Shicus notarius sacri palacii hautenticum huius exempli vidi et legi et sic in eo continebatur sicut in isto legitur exemplo extra litteras plus vel minus. Ego Rogerius qui dicor de Pessiano notarius ac regis missus hautenticum huius exempli | videns legi, in quo continebatur sicut in hoc legitur exemplo extra litteras plus minusve. Ego Lafrancus qui dicor Bandus notarius sacri palacii autenticum huius exempli legens vidi, ut in ilio legebatur in isto continetur exemplo citra litteras plus minusve. Ego Mainfredus qui dicor Ferrarius notarius sacri palacii hoc exemplum ex autentico exemplavi (il segno abbreviativo manca), sicut in eo continebatur sic et in isto legitur exemplo preter litteras plus | minusve. | (ST) Ego Martinus de Sancto Quirico notarius sacri palacii (segue hoc espunto) exemplum huius exemplaris ab hautentico exemplatum vidi et legi, in quo continebatur ut in isto legitur exemplari preter litteras plus minusve. | (ST) Ego Guilielmus de Lomatio notarius sacri palatii exemplum (u su rasura) huius exemplaris ab hautentico exemplatum vidi et legi, in quo continebatur ut in isto legitur exemplari extra litteras plus minusve. | (ST) Ego Matheus de Castello qui vocor Coldirarius domini H(enrici) imperatoris notarius hoc exemplar ab (segue autentico cancellato) exemplo ab hautentico (h aggiunta successivamente) exemplato exemplavi, in quo continebatur ut in isto legitur exemplari | preter litteras plus minusve.
Sul verso di C data, regesto e collocazione settecenteschi; di mano coeva: Carte de loco Vimorono e De Vimorono.
Edizione: BOGNETTI, Documenti, p. 111.
Regesto: BOGNETTI, Sulle origini, p. 213.
Il notaio autenticatore scrittore usa indifferentemente le forme Lotharius/Lotarius, condicionibus/conditionibus, talvolta raddoppia le consonanti semplici e viceversa (potterant, quinquenium), scrive indifferentemente m e n davanti a p (conpiendis, tempore, adimplere).
Anno a nativitate domini Iesu Christi milleximo centeximo septuageximo, tertio kal(endas) magii, indicione tertia. Dederunt guadiam et promiserunt quisque insolidum Maldotus et Lotharius qui dicuntur Bottacii, de civitate Mediolani, tutores filiorum quondam Yordanis qui similiter vocabatur Bottacius, nomine et ex parte ipsorum infantulorum, Petro clerico qui dicitur Batalia et Airaldo Picco et item Petro Agnexie et Iohanni qui dicitur Casalis atque Iohanni qui dicitur Airaldus, omnes de loco Vimodrono, ad eorum partem et ad partem et in vice conmunis predicti loci de Vimodrono, eo tenore quod prenominati Maldotus et Lotarius facient facere Gislam relictam quondam predicti Yordanis et iamdictos infantulos eiusdem Yordanis filios, cum legiptimam etatem hebebunt conpletam, infra mensem unum proximum postquam requisiti erunt, talem cartam venditionis aut aliam cartam (a) magis huic contractui congruentem qualem iudex suprascriptorum rusticorum et conmunis eo tempore laudaverint (b) cum idoneo fideiussore defendendi dato ad quinquenium, et quod interim facient ipsos infantulos et predictam Gislam matrem eorum in his omnibus que in hoc instrumento (c) scripta sunt tacitos et contentos esse, et facient similiter (d) omnes consanguineos ipsorum minorum fore tacitos ne recuperent pro equali precio quod ab ipsis tutoribus nomine ipsorum minorum eisdem rusticis et conmuni datum est, sicut infra continetur, nominative de (c) omni honore et districto et condicionibus et usantiis et dationibus numorum vel pullorum aut aliarum rerum, et de carreciis quos prefati mater et filii vel eorum antecessores habebant aut habere poterant in predictis rusticis loci de Vimodrono sive propter castellum, vel propter villam aut per finitam sive pro carris et carreciis et culcitris, et nominative de castellantia vel aliqua (e) refectione castri et portenaria et portaria et camparia seu ferrarecia vel aliqua investitura, et nominative de omni exactione et coactione quas habebant aut aliquo modo habere potterant in personis vel in rebus (f) ipsorum hominum et omnium rerum que sunt in predicto loco et in eius territorio, sive sint ipsorum rusticorum aut alterius cuiuslibet, reservato tamen in ipsis matre et filiis omni honore et districto et iure et usu atque condicione que habent vel habere debent in rebus vel propter res quas ipsi mater et filii modo habent in castro et in villa et in finita predicti loci de Vimodrono, ita ut homines qui in sua ipsa terra (g) habitant aut habitaverint, propter ipsum habitaculum, districtum et solitas condiciones faciant vel quas facerent si eis placuerit. Nec hec convenctio aut finis predictis matri et filiis ullum preiuditium in his que in se reservant faciant, reservaverunt etiam in se carricios duos super terram suam ad hostes, et homines in ea habitantes, quos conmune ipsius loci facere (c) solitum erat, eo etiam pacto inserto in se, qui homines ipsius loci de terra ipsorum matris et filiorum coluerint et in ea non habitaverint, districtum aliquod vel condicionem facere non (h) teneantur. Et insuper debent facere predicti rustici cartam finis et dationis eisdem dominis de tota illa terra quam habent vel habere videntur in castro ipsius loci et fossatis eius; illi vero rustici qui modo habitant vel de foris veniunt ad habitandum super terram matris et filiorum de precio centum nonaginta librarum den(ariorum) nove monete quod ab ipsis rusticis eisdem matri et filiis datur pro his rebus que supra scripta sunt aliquid dare non cogantur ab alliis (b) rusticis vel ab alio homine, neque aliquam vicinantiam facere pro aliquo fodro aut dato seu aliqua convenientia vicissim (c) tamquam due ville essent cogantur, excepto de ecclesia et puteo et viarum refectione et salvamento loci et camparia et porcaria atque ferrarecia, nisi consensu utriusque partis, et matris et filiorum suis rusticis consensum prebentium de facienda convenientia placuerit; vicanalia autem omnia sint conmunia. Et convenientia circa ea facta ab omnibus observetur. Propterea promiserunt quisque se insolidum obligando prenominati Maldotus et Lotarius suprascriptis rusticis ad eorum partem et tocius conmunis loci de Vimodrono ut, si memorati mater et filii in omnibus que superius dicta noscuntur non essent contenti et taciti et predicto modo cartam finis seu aliam ab iudice ipsorum villanorum laudatam non facerent, quod darent eisdem rusticis ad partem iamdicti conmunis de Vimodrono libras quadraginta (i) den(ariorum) nove monete, et insuper prenominati tutores obligaverunt omnia bona ipsorum minorum pignori sepedictis rusticis pro his omnibus adtendendis (c) et conplendis que (j) supra ad contractum pertinentia scripta inveniuntur. Et unde ipsi tutores guadiam dederunt et se obligaverunt et finem fecerunt (k) prefatis rusticis de omnibus atractis et omnibus conditionibus que post tempus primi mercati eisdem minoribus debebantur; amplius Guido et Guilielmus fratres et predicti minores filii ipsius quondam Yordanis ibi statim iuraverunt per consensum istorum (b) Maldoti et Lotharii tutorum suorum quod omni tempore taciti et contenti erunt in suprascripta conventione et eam adtendent et firmam habebunt, nec contra ipsos rusticos de loco Vimodrono de predicto honore et districto et conditionibus atque castellantia et aliis omnibus que supra leguntur neque adversum aliquem illorum ullo modo agent se scientibus, et post scientiam omni tempore taciti permanebunt. Quia sic inter eos convenit. Unde due carte uno tenore scripte sunt (l). Actum eadem (m) civitate, in curte ipsorum minorum. Signa manuum predictorum Maldoti et Lotharii tutorum qui hanc cartam ut supra fieri rogaverunt. Signa manuum eorum qui pro testibus interfuerunt: Rogerius Vicecomes, Rogerius de Mamma, Rogerius Marcellinus, Lafrancus Litta, Gandolfus et Iohannes qui dicuntur Faroldi fratres, Galdinettus Bottacius, Ambrosius Faroldus, Baxacanis et Amizo qui dicuntur de Rozollo. Propterea predicti Maldotus et Lotharius, coram ipsis testibus, omnia sua bona pignori obligaverunt eisdem rusticis quod facient adtendere et adimplere suprascriptos matrem et filios omnia que supra scripta sunt, secundum usum et tenorem pignoris. Et ipsi rustici debent solvere ipsis matri et filiis suprascriptas libras centum nonaginta per hos terminos, videlicet libras decem a die dominico proximo usque ad octo dies et libras quadraginta quinque ad octavam festi sancti Michaellis post proximi, et a festo sancti Martini post illum terminum ad annum unum alias libras quadraginta quinque et per alias duas festivitates beati Martini reliquos denarios, videlicet pro unoquoque festo post sequenti libras quadraginta quinque usque ad completam solutionem de suprascriptis libris centum nonaginta pretium suprascriptarum rerum. Ego Ambrosius notarius qui dicor de Valnexio hanc cartam tradidi posteaque scripsi.
(a) Segue abrasione per lo spazio di due lettere.
(b) Così C.
(c) Il segno abbreviativo manca.
(d) similiter in interlineo.
(e) li aggiunto in interlineo.
(f) Segue eorum cancellato.
(g) ipsa in interlineo, la t di terra corretta su altra lettera.
(h) non in interlineo.
(i) C quadrac con segno abbreviativo.
(j) Segue ad cancellato.
(k) Segue ipsi tutores indebitamente ripetuto.
(l) Da unde in interlineo.
(m) Segue in cancellato.
Edizione a cura di
Luisa Zagni
Codifica a cura di
Ada Grossi