Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(SN) Die iovis qui est vigeximus dies mensis magii. In castro Belfort. Sentenciam protulit Rodulfus iudex de Fitiliario, consul Seprii, conscilio Raspini | de Orago et Guarnerii de Casteliono et Ardizionis de Cuvi, consulum sociorum suorum, de lite que erat inter comune vicinorum de loco Vellate et, ex altera parte, d(omi)num Landul|fum, archipresbiterum ecclesie Sancte Marie ad Montes. Lis quidem talis erat. Conquerebatur archipresbiter, ex parte ipsius ecclesie, de vicinis de Vellate quod buscum sortiti fue|rant inter se a Saxo Cavurgo supra versus Vivarium, dicens eos non debere sortiri eo quod supra id totum habeat condiciones sic(ut) super Gazium, sic(ut) in car(ta) noticie (1) quam ostendebat | continetur; et si licencia eis daretur sortiendi et inter se dividendi, redigeretur ad nichilum ita quod ecclesia suas non posset habere condiciones et utilitates. Vicini autem responde|bant se debere facere et sic ab antiquis te(m)poribus facere consuevisse et non concedebant sibi n(is)i ius buscandi. Et dicebant vicini ca(m)parium suum debere habere quaque die fassium (a) unum li|gnorum et portenarius castri alium et quod debebant dare consortiis que fiunt in ipso loco et infirmis et necessitate laborantibus et subvenire in nuptiis quandoque suis vicinis. Que ar|chipresbiter negabat, n(is)i fassium ca(m)parii et portenarii. Similiter de lignis peregrinis discordia erat, que essent vel non. Dicebat item archipresbiter se habere easdem condiciones in busco de | Varo, quod vicini negabant. Et erat discordia inter eos de terminis montis Velasci, super quod easdem condiciones et utilitates se habere asserebat. Discordia similiter erat de bestiis hominum | habitancium iusta Sanctam Mariam, quia vicini non concedebant habere (b) ius pascendi in Vivario n(is)i asinis et in aliis pratis in quibus habent ius pascendi ante tensam et post tensam, archipresbiter dicebat | de omnibus bestiis. Dicebat item se habere sortem in vicano de Vellate; quod prenominati vicini per missos suos et consules Marronum et Lixagum et Strevam et Ubertum Batudo et Albertum Rubeum non | diffitebantur, set dicebant ipsum archipresbiterum non debere ea sorte uti ad Cassinam, quia extra territorium loci Vellate est. Visis hinc inde testibus et cartulis, talem dedit sen|tenciam Rodulfus ut in nemore a Saxo Cavurgo supra tales habeat condiciones et utilitates, scil[ic]et ius buscandi, sic(ut) in car(ta) noticie Mediol(ani) continetur, et tollendi ligna ad utilita|tem ecclesie et domorum suarum. Iterum dixit si duo de testibus vicinorum de Vellate qui dicxer(unt) se vidisse ab antiquis temporibus (c), scilicet per triginta annos, illos sortiri nemus a Saxo Cavurgo | supra iurarent sic(ut) testati (d) sunt, quod habeant licentiam sortiendi ligna, set non dividendi terram. Set, ne in nichilum redigantur condiciones et utilitates archipresbiteri (e) et hominum suorum, talem | i(m)posuit modum sortiendi ut de quarto in quartum annum sortiantur quartem (f) partem illius nemoris, servatis arboribus castaneis per totum illud nemus ad utilitatem ecclesie. | Iterum dicxit quod ca(m)parius de Vellate quoque die super totum illud nemus habeat fassium unum lignorum et portinarius similiter. De dandis lignis pauperibus et consorciis (g) et ad nuptias, laudavit ut si archi|presbiter iuraret per suum advocatum quod et usu non debent de ipso busco dare, quod a modo non dent; quod ip[se] iur[a]vit; a via que pergit ad Sanctam Mariam inferius et a via predicta supra eis concessit. Similiter | dixit ut omnes bestie archipresbiteri et hominum habitancium ibi pascantur (h) in Vivario et in aliis pratis ubi debent pascere ante tensam (i) et post tensam. Terminos autem montis Vellasci sic | diffinivit: ab eo loco ubi nascitur fluvium Velloni recto modo sursum versus territorium de Brinci, sic(ut) ex car(tis)(2) antiquis archipresbiteri percipi potest. Peregrina autem ligna, de quibus contentio | fuerat, ea iudicavit esse que sicca inveniuntur in nemore suprascripto et separata ab arboribus derelicta et non adscripta ad aliquas utilitates. De sorte autem dixit ut eam (j) habeat | sicut unus alius vicinus, set non utatur ea ad Cassinam, quoniam estra t(errito)rium Vellate est. De Gazio ita confirmavit sic(ut) in car(ta) noticie archipresbiteri continebatur. Et sic finita est causa. Anno | dominice incar(nacionis) milleximo centeximo sexageximo quinto, suprascripto die, indic(ione) terciadecima. Interfuer(unt) Rubeus de Castelliono et Guara de Massenago et Guanibertus, Iohannes de Besuzio et Anricus de Caravà | et Albertus de Cistilio et Stefanus de Azate; et de servitoribus (k) Iacobinus et Rogerius et Anselmus Giepus et Mainfredus de Aplano.
(S) Ego Raspinus iudex interfui et subscripsi.
(S) Ego Rodulfus iudex et tunc consul suprascriptam sententiam dedi ut supra et subscripsi.
(SN) Ego Castellus iudex hanc sentenciam iussione prenominatorum consulum scripsi et interfui.

(a) La seconda -s- corr. da c
(b) A h(abe)re, con h su alone causato dallo spandimento di altra lettera precedente, forse r
(c) A tep(or)ib(us)
(d) -e- corr. da a
(e) -bit(er)i pare corr. da altre lettere
(f) Così A.
(g) La seconda -c- corr. da altra lettera.
(h) Nel sopralineo in corrispondenza di p- segno abbr. (tratto orizzontale) depennato.
(i) -s- pare corr. da altra lettera.
(j) e- pare corr. da altra lettera.
(k) d(e) ser- su alone causato dallo spandimento dell'inchiostro della parola Iacob(us), vergata precedentemente. 1 Non si è reperita. 2 Cf. documento 20.

Edizione a cura di Patrizia Merati
Codifica a cura di Patrizia Merati