Codice diplomatico della Lombardia medievale
(secoli VIII - XII)

(ST) Anno ab incarnacione domini nostri Iesu Christi millesimo centesimo trigesimo octavo, mense decembris, indicione prima. Commutatio bone fidei noscitur esse contractus ut vicem emptionis obtineat firmitatem eodemque nexu | obligant contradantes. Placuit itaque bona convenit voluntate inter prepositum Andream de loco Vicomercato et Ariprandum de Burgo et presbiterum Iohannem et Iohannem de Concorezio et Iohannem de Puteolo et Oliverium et Iohannem de Glaxade et reliquos clericos | plures, nec non et inter Arnaldum et Lanfrancum et Bezonem et Andream de loco Curti ita ut in Dei nomine debeant dare predicti clerici eisdem Arnaldo et Lanfranco et Bezone et Andrea petias sex (a) de terra causa commutationis suo iure habendum quas habere visi sunt | in loco et fundo Curti. Prima petia dicitur in Sentonia, est ei a mane Sancti Georgii et Oprando, a meridie Arnaldi, a sero Bezonis, a munte via, et est per mensuram perticas quadraginta et tres et dimidiam; secunda in Faeda, est ei a mane via, a meridie Sancti Georgii, a munte Petri, et est perticas | duodecim; tertia pecia dicitur ad Quattuor Arbores, est ei a mane Ariprandi, a meridie Vitalis, a sero via, a munte Aliprandi, et est perticas decem; quarta dicitur in Faeda, est ei a mane Bezonis, a meridie Vitalis, a sero Iohannis, et est perticas octo; quinta dicitur ad Roncum (b), est ei a mane | Arlembaldi de Cambiaco et fratris, a meridie Bezonis, a sero via, a munte Iohannis, et est per mensuram perticas **********; sexta dicitur ad Roncum est ei a mane Sancti Antonini et a meridie, a sero Petri. Unde ad vicem receperunt ipsi clerici ab eis Arnaldo et Lanfranco et Bezone et Andrea similiter | causa commutationis libellario nomine habendum ad partem eiusdem ecclesie campi et silve petias triginta et unam quas habere visi sunt in loco et fundo ************ et in loco et fundo Carnate. Prima petia dicitur in Vineale, est ei a mane Ambrosii et Marcadelli, a meridie Elizabet | et a sero et a munte, quam tenet Ambrosius Giselbergi, et est perticas tredecim; secunda in eodem loco, a mane Ariprandi, a meridie Sancti Stephani, a sero Sancti Iacobi de Pontia, a munte via, et est per mensuram perticas decem et octo; tertiam in Clauso, terram quam tenet Zaburro, medietatem est Sancti Stephani: a mane | Alberti Sapientis, a meridie via, a sero Giselberti Nigronis, a munte Alberici Tettabutte; quartam in eodem loco, quam tenet Iohannem Grossum: a mane et a meridie via, a sero Sancti Stephani, a munte Iohannis Marconis. In loco Carnate pertica una et media sediminis si inventum fuerit et plus, est ei a mane accessio, a meridie | Sancti Georgii, a sero via, a munte Liprandi Bonafides; et due pertice extra villam que est iuxta illam. Sexta in Buscettis, silvam, a mane via, a meridie Sancti Georgii, a sero Sancti Iohannis, a munte tenet Bezo, et est pertica una; septima ad Zenestem, a mane via, a meridie Bezo, a sero Arialdus, a munte Sancti Georgii, et est perticas | duas et dimidiam (c); in Roso octava, est ei a mane et a munte Morgola, a meridie Rusticus, a sero Bezo, et est perticas quattuor; nona in subtus Roso, a mane et a sero (d) Sancti Georgii, a meridie Moracii, a munte Liprandi Bonafides, perticas .II. (e); decima in Vineale, a mane Salvannii, a meridie Liprandi Bonafides, a sero Petrus de Foppa, | a munte Bezo, et est perticas .II. et dimidiam; undecima ad Murinellum, a mane via, a meridie Petrigrossi, a sero Sancti Iohannis, a munte Sancti Georgii, et est perticas duas; duodecima in Novasca, a mane Giselberti, a meridie via, a sero Liprandi, a munte Iohannis de Puteo; tertiadecima dicitur in Merario, a mane via, a meridie Bezo, a sero | Homodei de Foppa, a monte Rustici, et est perticas duas silve; quartadecima in Suville, a mane Giselberti, a meridie Bezonis, a sero Petrigrossi, a munte Sancti Georgii, et est perticam unam; quintadecima subtus Costam, a mane Petri Brocco, a meridie Salvannii, a sero Rustici, a munte Girardi, et est perticas quinque; sextadecima | in Monasterio, a mane Sancti Iacobi, a meridie Sancti Cornelii, a sero Rustici, a munte Bezonis, et est perticas quattuor; septimadecima in Bruge ad monasterium, a mane via, a meridie Bezonis, a sero Liprandi, a munte Orici, et est perticas quattuor; octavadecima in Fallagrano, a mane strada, a meridie Sancti | Sebastiani, a sero Bonafides, a munte Iohannis, et est perticas tres; nonadecima inter Duas Stradas, a mane Rustici, a munte via, et est perticas duas; vigesima in Campo (f) da Dolto, a mane Liprandi, a meridie Petri de Foppa, a sero Orici, a munte Salvannii, et, est pertica una; vigesimaprima in Medio Camporum, | a mane Orici, a meridie et a sero Iohannis de Lupera, a munte Hominisdei, et est perticas duas; vigesimasecunda ad Novellos Septem, a mane Hominisdei, a meridie Sancti Georgii, a sero terra de Passirano, a munte Rustici, et est pertica una et dimidia; vigesimatertia ad Scigam, a mane Bezonis, a meridie Sancti Cornelii, a sero stradam, a munte Petri|grossi, et est perticas duas; vigesimaquarta ad Morelum, a mane Salvannii, a meridie Sancti Georgii, a sero Bezonis, a munte Nazarii, est pertica una; vigesimaquinta ad Vallem Gattariam, et est buscus, a mane Sancti Georgii, a meridie Petrigrossi, a sero Iohannis Ferrarii, a munte Bezonis, et est perticas quattuor; vigesima .VI. in Montecucco, | nemus, a mane de Ronco, a meridie Caginnose, a sero Sancti Georgii, a munte Bezonis, et est perticas duas; vigesima .VII. ad Galinam Stracadam, a mane Morgola, a meridie Sancti Georgii, a sero Liprandi, a munte Giselberti, et est perticas duas; vigesima .VIII. ad Cororem, a mane Sancti Georgii, a meridie Rustici, a sero Petri, a munte Liprandi, et est perticas duas et mediam; | vigesima .VIIII. in Puteo, a mane Martini, a meridie Rustici, a sero Petri Brocco, a munte Bezo, et est perticam unam; in Passirano trigesima, quam tenet Iohannes Dedoci et Otto massarius; trigesimaprima in (g) Ulmenede, a mane Iohannes de Carade, a meridie via, a sero Sancti Stephani, et est perticas quinque. Ut rectus ordo legi deposcit et ad | hanc previdendam commutationis cartam accesserunt super has res Iohannes Cantinus et Michahel de Magrelli, Deum timentes estimatores, quibus comparuit suprascripti clerici meliorem accepisse quam dedisse et lege commutasse inter eis ac firmiter fieri posset. Quas autem res suprascripte cum superioribus et inferioribus seu cum | finibus et accessionibus suis in integrum pars parti ad invicem tradiderunt, ut fatiant exinde clerici libellario nomine, contradantes proprietario nomine, quicquid facere voluerint secundum usum et legem. Et insuper promiserunt inter se pars parti ad invicem defendere (h) et vuarentare secundum usum et legem; et debent facere fictum ipsi clerici | annualiter fictum eisdem contradantibus denarium unum cum candela. Quod si defendere non potuerint pars parti vel si agere aut causare presumpserint, tunc componere debent suprascriptas res in duplum. Alia imposita exinde inter eos non fiat. Ibi fecerunt finem ipsi contradantes ipsis clericis de predicto ficto pena dupli. Quia sic inter se convenerunt. Actum est in loco ******.
Ego Andreas presbiter ac prepositus a me facto subscripsi. Ego Aripradus clericus subscripsi. Ego Aripradus clericus | Pissis subscripsi. | Ego Iohannes clericus subscripsi. Ego Homodei clericus subscripsi. Ego Iohannes clericus subscripsi. Ego Azo clericus subscripsi. Ego Renzo clericus subscripsi.
Signum + (i) manuum suprascriptorum Arnaldi et Lanfranci et Bezonis et Andree qui hanc cartam fieri ro|gaverunt comutationis ut supra.
Signum + manuum Arderici filii Algisi et Ottonis filii Lanfranci et Madelgisi filii Ambrosii (k) avocatorum qui eisdem clerici consenserunt hanc commutatio nem facere et manus imposuerunt ad confirmandam.
Signum + manuum Iohannis Cantinus et Michahelis qui estimatores fuerunt. Signum + manuum Isimetti et Arialdi et Petri Odelmerii et Tedaldi filii Petri Melosi et Arderici Pirosus testium.
(SM) Ego Vuassco iudex tradidi et subscripsi.
(ST) Ego Vualdricus notarius sacri pallatii scripsi, post traditam complevi et dedi.

(a) sex nell'interlinea in corrispondenza di acta, che però non appare annullato.
(b) ad Rancum nell' interlinea in corrispondenza di in Guellia espunto.
(c) dimid senza segno abbreviativo.
(d) et a sera nell'interlinea.
(e) perticas .II. in interlinea.
(f) -p- corretta su altra lettera, pare l.
(g) in con segno abbreviativo superfluo.
(h) In A dedefendere.
(i) Cosi, senza corrispondenza fra il numero delle croci e quello dei nomi, anche in seguito.
(k) Segue ti depennato.

Edizione a cura di Liliana Martinelli Perelli
Codifica a cura di Gianmarco Cossandi